Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

De mensch en de liefde.

In een tijd, waarin het tijd wordt zijn' tijd te regter tijd waar te nemen, moet ik noodzakelijk de noodzakelijkheid erkennen, die bij de tegenwoordige algemeene begripsverwarring, begrijpelijker wijze eene begrijpelijke uiteenzetting der zaken voor het begrip noodzakelijk maakt.

Op grond hiervan heb ik mij veroorloofd eene belangrijke zaak voor den belangstellenden lezer, zoo als het belang dit vordert te behandelen; hoewel in een humoristisch betoog, namelijk ‘de mensch en de liefde,’ een thema dat in varianten, bij alle variatiën des levens variëert.

Liefde in het algemeen is niets en niets is eene zoo ligte zaak, dat zij, die te voet reizen, dikwijls wenschen niets te moeten dragen; daarom ook geven ligtvaardige menschen zich zoo ligt over aan eene uitzinnige, onzinnige, ligtzinnige of dubbelzinnige liefde, vanwaar het komt dat liefde en liefhebben mode wordt.

De mensch ontstaat door de liefde; dit is de reden dat hij immer tot haar wederkeert, zoodra hij tot verstand komt,

[p. 202]

of, beter gezegd - daar velen nimmer tot verstand komen - zoodra hij zijn zestiende levensjaar bereikt.

Ik zeide, dat de liefde in het algemeen niets is, maar niets is iets, waarover dikwijls veel werd geschreven en dikwijls is een niets waarover niets geschreven werd, hoewel er dikwijls veel geschreven werd over niets. Niets kan men dagelijks zien en hooren en ook niet. Niets vindt men in de meeste dagbladen. Niets is ook veeltijds het begin, midden en einde der liefde. Niets mogen, in den regel, bij twee verliefden, de ouders er van weten en duizendmaal gebeurt het, dat het beter ware geweest, wanneer die twee ook niets van elkander hadden geweten. - Doch het wordt tijd dat ik van niets, niets meer zeg, om tot de liefde te komen, waarvan ik nu toch iets moet maken.

Liefde is eene actiën-loterij; hoe meer men zich daaraan overgeeft, des te grooter wordt het divident. Zij is ook eene loterij in staatspapieren; menigeen wint spoedig een' grooten prijs, anderen daarentegen hun geheele leven niets. Zij kan ook vergeleken worden met eene nummerloterij met duizende loten, waarbij slechts een iets winnen kan.

Liefde is eene wetenschap, waarin niemand den doctoralen graad behalen kan, aangezien de thesen onoplosbaar zijn.

Liefde is bier, hoe meer suikerstof hoe minder duurzaamheid; zij is wijn, hoe zuidelijker haar wasdom, hoe vuriger zij is.

De liefde heeft twee zijden. Menige zoogenaamde gelukkige liefde gelijkt eene blinde koe, die instinctmatig den os naloopt, maar ongelukkige liefde is een egel, zij steekt hoe men haar aanvat.

De stand der liefde, waarvan heden ten dage meer de stand dan de liefde wordt in aanmerking genomen, bestaat in de overeenkomst van twee menschelijke wezens van beiderlei geslacht, die elkander wederkeerig plagen en beet nemen en om deze schoone deugden in stand te houden en te begunstigen, heeft men den echt uitgevonden.

De echt is dikwijls een veeljarige oorlog. ‘De oorlog,’ zeide Napoleon, ‘maakt helden,’ van daar in den echtenstaat, de pantoffel-helden. In den huwelijkskrijg zijn de vrouwen het meestal die bestormen. Blijft hier of daar de zege aan de zijde des mans, zoo is hij toch de lijdende partij, want in den echt geniet de vrouw verzorging, terwijl de zorgen voor den man overblijven.

[p. 203]

Het huwelijk heeft aan de liefde zijn ontstaan te danken, maar de huwelijken uit liefde worden zeldzamer; daarom laten wij den echten staat voor hetgeen zij is en blijven alleen bij de liefde.

De liefde der ridders van eertijds was een veroverd wapen, dat zorgvuldig voor den roest werd bewaard; de liefde der ridders van onze dagen is eene veroverde vesting, waarvan men nog de muren ziet, waarachter het geschut stond.

De liefde der rijken is klatergoud, die der armen specerij in de watersoep zijns levens.

De liefde van den philister (een dom mensch, zonder nagedachten), is een gevoel in miniatuur, die van den philosoof (wijsgeer) een gevoel in folio. Hoe verscheiden! En toch begint beider naam met eene phi...

De liefde van een ouden vrijer is eene armbedeeling aan zich zelven, die van een' zwerveling een aalmoes aan velen.

De liefde van den geneesheer is een middel tot stilling van het bloed, van hartkloppingen en opgewondenheid. Maar ook hier verlaten deze heeren zich meest op de goede natuur.

De liefde van den zanger is een lied, hoe hooger gestemd, hoe meer de natuurlijke stem er door lijdt; de liefde van den tooneelspeler een treurspel, waarin de harlequin de heldenrol overneemt.

De liefde van handelsreizigers, namelijk van die lieden, die niet voor dringende zaken, maar gedreven door den drang der noodzakelijkheid reizen, en derhalve hunne visites maken zonder uitnoodiging daartoe te ontvangen, is een locomotief des harten, die aan ieder station stil houdt, hetzij er passagiers zijn of niet.

De liefde van den graveur is eene gravure van het geliefde voorwerp in den wals der verbeelding. Door den wals verkrijgt men echter vele afdrukken.

De liefde van den kunstschilder is een penseel, dat iedere verf aanneemt; die van den student eene gemeenschap van gevoelens. Gevoelens echter duren tot den dood, derhalve duren de verbindtenissen van den student ook zoo lang.

De liefde van den dichter is een bestendige lentedroom, een rusten op rozenbedden onder het genot van leliëngeur; een phantaseren onder den druivenboom en menigmaal evenwel liggen die lieden op een stroozak en schrijven op de

[p. 204]

keerzijde van eene hoogst prozaïsche schoenlappersrekening, eene hymne op de aardsche gelukzaligheid.

De liefde van den soldaat is een vrachtwagen, die op zijne reis alles medeneemt tegen vergoeding; - hoe beter men hem smeert, hoe beter hij loopt.

Bij liefde behoort wederliefde. Ontbreekt deze, dan is het alsof de een iets vraagt en de andere geen antwoord geeft.

Van den een, den man namelijk, heb ik gesproken en ik zoude de andere, de vrouw, zeer grieven, zoo ik wegens hare liefde ook niet in eenige opheldering trad.

De liefde van een meisje in het algemeen is gelijk een billardspel. Nooit trekt één bal alleen de geheele opmerkzaamheid, aan de anderen wordt eveneens de aandacht gewijd, of met die ook beter stoot kan worden gedaan en hoe menigmaal gelooft een meisje een beteren bal te spelen en verliest daarbij.

De meisjes zijn zonderlinge wezens en haar hart is ondoorgrondelijk, gelijk Göthe zegt. De een neemt eene deftige houding aan en berispt iedere schrede van hare zusteren, terwijl zij zelve gelijk is aan een steenen wegwijzer, die, wel is waar, den wandelaar aantoont waarheen en hoever, doch zelf komt hij niet van zijne plaats. De andere is behaagziek en kinderachtig; kinderen worden door lekkernijen zoet gehouden, en kunnen zich met speelgoed vermaken.

De liefde eener zedige jonkvrouw is een statige eik; die eener coquette gemalen zoethout en die eener maintenée het vrijwillig offer eener verkochte vrijheid.

De liefde eener bejaarde is eene wereld zonder lente; die van een dwaas meisje eene klok met speelwerk, die opgewonden door een verstandig man, alle dagen hetzelfde liedje speelt.

De liefde eener zestienjarige is de prima donna van een hoftooneel; die eener dertigjarige de komische oude van het volks-theater; die van een rijk meisje de eerste zangeres van de opera, die immer in haren zang verhinderd wordt. De liefde van een arm meisje daarentegen is de debutrol, die op verlangen gespeeld wordt.

De liefde eener boosaardige hangt zich aan den man tot den dag des huwelijks, daarna kan de man zich zelf verhangen.

De liefde eener kwistige vrouw of pronkster verbant

[p. 205]

alle orde, want zij hangt haren man het huiskruis aan.

De liefde eener vlijtige vrouw is eene goede huishoudster, die haar hart als waarborg stelt; die van een lui wijf eene portiers-weduwe, die men uit genade in dienst laat.

De liefde eener wellustige is nu als een rozenblad uit het Oosten, dan als een notenblad waarnaar zij haren beminde laat dansen, en soms een vijgenblad waarvan in den bijbel het verdere te lezen staat.

De liefde eener gezelschapsjuffer is als de lelie, waarvan men leest: Zij zaait, arbeidt noch spint en toch is zij rijker bekleed dan Salomo in al zijne heerlijkheid.

De liefde eener tooneelspeelster is een opgevulde boezem, wanneer zij hare aanbidders zegt, dat haar hart vol liefde is; terwijl die eener balletdanseres zeer bevangend is, want hare oogen vangen vuur, hare bewegingen vangen vuur, en gelijk de dagbladen ons melden, vangen hare kleederen vuur. Wie haar alzoo te na komt, kan warm worden.

De liefde der zoogenaamde soldatenmeisjes is van eene dubbele uitwerking. Wanneer een regiment uittrekt, blijven zij zoo lang betrokken tot er een ander regiment weder binnentrekt.

Liefde voor eene schoonzuster is eene gevolgtrekking op eene bijbelsche leerstelling in gelijkenis. Die jongeling vervult de plaats van barmhartigen Samaritaan, die de verzachtende olie der toegenegenheid in de wonde van baar hart laat druipen.

De liefde eener weduwe is eene militaire begrafenis. Tot aan het graf speelt de treurmarsch, doch van daar naar huis terug klinken de toonen weder vrolijker.

De liefde eener Oosterlinge is eene slang, die haar offer eerst belikt en daarna verdrukt; die eener Spaansche schoone eene roos, waarvan de bladeren nog groenen ofschoon de bloem reeds verwelkt is. De liefde eener Française is een bliksem, die na de wittebroodsweken op den donder volgt; die eener Engelsche roomijs dat men in kleine hoeveelheden geniet, maar die eener Hollandsche, eene lagchende Vergeet mij niet in gloeijende harten; jammer slechts dat dit bloempje zoo menigmaal in de kweekaarde van eigenbelang wordt overgeplant.

De liefde der vrouwelijke individuen in het algemeen is

[p. 206]

een ministerie van financiën; zijn de kassen gevuld, dan heeft het ministerie van binnenlandsche zaken, namelijk het hart, voor al zijne operatiën een krachtigen steun, zijn zij echter ledig, dan is er menig votum van mistrouwen en heeft men kattenmuziek te verwachten.

a. mayr.