Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

[p. 156]

Reind de Taartvreter.
(Eene vertelling uit de omstreken der stad Zutphen.)

Men zag, voor vijftig jaar, nog eene woning staan,

Schuins over 't erf Klaphelc, nabij de Dammerlaan.

Dit huis, een oud gebouw, van wand en weinig steenen,
Werd destijds gansch gesloopt, en is daardoor verdwenen.

Hier woonde, in vroeger tijd, een bijster ruwe boer,

Een onbehouwen gast: hij heette Reind de Broer.

Ik wil u eens een stuk, en nog wel zonder pralen,
Een echten lompen streek, thans van dien vent verhalen.

Men zond toevallig mij 't verhaal zeer zeldzaam, oud,

Uit eene slagerij, als omslag van wat smout⁽¹⁾.

Naar dit getrouw berigt, zal ik u nu vertellen,
Dat Reind tot Landheer had een' heer van der Capellen.

Dit was een edelman, van overouden stam;

Hij woonde in die buurt, op 't oude huis den Dam.

Als ridder van de ploeg, was Reind fiksch, klaar en wakker,
Men vond hem vroeg en laat steeds wroeten in zijn' akker;

Voorts strekt nog tot zijn' lof, dat men hem altijd zag,

Zeer stipt zijn pacht voldoen, juist op Sint-Petersdag.

Ook was 't een oud gebruik, als Reind de pacht betaalde,
Dat men hem dan volop op pannekoek onthaalde.

Dan ging hij, ongenood, ter keuken van den Dam,

En vond een' koek gereed, vol worst, of spek, of ham.

Dit was een vast gebruik van meer dan honderd jaren.
Reind had het steeds gedaan, ja zelfs zijn bestevâren.

Edoch, op eenen keer, (zoo als 't verhaal ons zegt,)

Werd daar, juist op dien dag, een gastmaal aangeregt.

Er waren op dit feest een tal van Zutphen's grooten,
En uit den omtrek ook, des gastheers stamgenooten:

Van Rijsselt, van de Marsch en van den Boedelhof,

Al' Heeren zeer voornaam, wat rang en stand betrof.

'K lees verder in 't berigt, (mij dunkt, het zal niet jokken!)
Dat Reind, prompt op dien dag, zijn schijven weêr kwam dokken,

(1) Voor smolt, gesmolten reuzel.

[p. 157]

 

En naar de keuken ging, om, 't spreekt toch als een boek,

 

Weêr fiks, naar oud gebruik, te schransen pannekoek.

 

 

 

Toen Reind nu binnentreedt, ziet hij geen' zijner vrienden,

 

Noch Han' de keukenmeid, noch andere bedienden;

 

Alleen bevindt zich daar een lange schrale vent,

 

Zeer vreemd in 't wit gekleed, volstrekt hem onbekend.

 

Die snaak, drok in den weêr met braden en met zoden,

 

Was, voor dit feest, als kok, uit Zutphen daar ontboden.

 

Reind zet zich bij den haard, en wacht met gragen buik,

 

Zijn' koek, gereed gemaakt, naar overoud gebruik.

 

Dan ziet hij naar dien vent, dan naar de deur der keuken,

 

Of Hanne niet haast komt: zijn maag begon te jeuken.

 

De zaak is hem thans vreemd, de koek stond immer klaar.

 

Dit miste toch maar nooit, bij hem noch bij zijn vaâr.

 

De kok alsnu gereed met braden en met stoven,

 

Steekt vlug een lampje op, en kijkt eens in den oven;

 

Hij grijpt den schotel aan, jaagt Reind fluks van den haard,

 

En haalt uit d'oven snel een bijster groote taart.

 

Hij legt haar op een bord, bestrooit haar als een wafel

 

Met suiker en kaneel, en zet ze op de tafel,

 

Juist regt voor onzen boer, en gaat terstond nu heên

 

Ter reegling van den disch. Reind bleef dus gansch alleen,

 

En stellig in 't begrip, (dat 't wel niet kon mankeren,)

 

Of dit was hier zijn koek, ging dus aan 't redeneren:

 

 

 

‘He duvels, da's en baas. 't Is haost en meullenrad!...

 

Den ineschaoven...noe, mie dunk, dan bin'k wel zat...

 

Boe foei, wat mislik dier!...'t Is gaarvet, stik te veulle;...

 

Jao, 't lieke krek dat dink as't rad van d'Aefse meulle⁽¹⁾,

 

Deur Bellerts Klaos emaak, daor geer bie 't meuldershues;

 

Krek kammen zoo rondum' en blukskes aover 't krues.

 

Wat bakse regtevoort toch vremde pannekooken,

 

Met roeten baoven op, en an de kante hooken,

 

Zoo onvernoftig groot, jao onbenullig stoer,

 

Dat éénen weurd te bats haost veur en aefsen boer!

 

En dan nog hef den vent hum daor met mael bestaoven,

 

Wat gekke fratsen toch!...En bakken in den aoven!...

(1) De Eefsche molen.

[p. 158]

 

Wat onbezoesden wark en keuste toch an brand!

 

't Geet better, jao, das klaor, naor onzen olden trant.

 

Maor wat veur broen gerei zit onder al die roeten?

 

Deur 't stoeven van dat mael kan 'k 't haost niet zien van boeten.

 

Parjen! 't is anders niks, zoo waor, geleuf mie vrie,

 

As maor wat blood en mael, zoo'n schraolen bloodbroodbrie.

 

Woe voel is dat edaon maor um 't spek te spaoren.

 

't Geet noe hier anders haer as smos in vrogger jaoren.

 

Nee, better was zoo'n klant, as Hanne vrogger gaf,

 

Zoo van klaor loeter mael, maor spek - den vollen baf.

 

Maor zie, dat bakken noe van zukke pannekooken,

 

Dat kiek se mis'likmaol weer uet die gekke booken.

 

Wat heb daor veulle lue al kunsjes uet eleerd,

 

Die 't zut den stomsten boer zunt gansengaar verkeerd!

 

Nee, better dan as ik, maor zoo stik dom te blieven,

 

Dan al die fratsen doon, die gekke lue zoo schrieven.’

 

 

 

Maar denkt ge nu welligt, Reind had hier nog al trek,

 

Ging hij niet aan den slag, zoo onder dit gesprek?

 

Dat spreekt. Na kort beraad, zijn mes van leêr getrokken,

 

Sneed hij de taart fluks kort in onbehouwen brokken.

 

De korst ging ras er door, met glans in eenen keer;

 

Nu voelde Reindoom grond, en sprak aldus toen weer:

 

 

 

‘Den weurd mie stik te bats, 'k mot'r haost in blieven staeken;

 

Maor nee, dat niet, dat was te gek um van te spraeken.

 

Te donder hale nee, hie mot, hie zal der deur!

 

Dat geet er weer op lus, maor jong' den heuld er veur.

 

Boe foei, hum laoten staon, dat kon'k jao niet vergaeten;

 

Mien pannekooke he'k hier ummer op egaeten;

 

Nee 't karrewei mot af, krek naor het old gebroek,

 

'k Waog 'ran den boksenband, jao, 't barsten van den boek!

 

 

 

Hij valt er weêr op aan, met nieuwen lust van zinnen;

 

De pruimen en gelei gaan netjes meê naar binnen:

 

Niets blijft er van dien brui, niets van de gansche taart.

 

De strijd is dus voleind. Reind schikt weêr naar den haard,

 

Om, na volbragte taak, zijn pijpje op te steken;

 

Hij doet een' trek of wat, en vangt weêr aan te spreken:

[p. 159]

 

Wat onbenullig dink, wat mislik dier was dat!

 

Jao zie, h'is'r noe rein deur, maor 'k bin te barsten zat.

 

Jong' 'k hop niet, dat mi geet zoo jummerlikke arge,

 

As Mannes Vraet-maor-too, den olden boer van 't Barge.

 

Zie, stomp kapot, mortsdood, vrat zich dat gulzig dier,

 

An zeuven telders vol, klaor loeter ossengier.

 

Maor hier, dit broen gerei, dat steet niet in de mage,

 

Dat kuijert gauw weêr haer, misschien nog wel van dage.

 

Dat good was honnig zeut, en toch as aek zoo zoer;

 

Kiek 't was en vremd gesmul, en misselik raar voer.

 

't Was krek zoo'n broenen brie, ak kreeg van Bosmans olde,

 

Too 'k in den roggenbouw zoo arg lae an de kolde,

 

En 'k was zoodaonig slok en vruestrig in de hoed.

 

Dat good dier zaei 't was mank stroop, proemen en beschoet.

 

Maor 't andre boetenspul, dat kan 'k vriemoodig zeggen,

 

Dat smakt' mie roem zoo good as stoeten of as weggen.

 

't Was voer - zoo vinnig vet, as aoverjaeurig smolt,

 

En deur hups eijers mank, - gael as tekaoten gold.

 

Parjen! was'r niet mien spek of schinke uet vergaeten,

 

Jao zie, te duvelslag! dan ha'k regt good egaeten.’

 

 

 

Tot hiertoe was door Reind nu voortgeredeneerd,

 

Toen onze kok met spoed is weêr teruggekeerd.

 

Hij wil in allerijl zijn schoone taart gaan halen

 

Dewijl zij was bestemd, om op 't dessert te pralen.

 

Maar wat ziet hij vreemd op! Wat is hij gansch verbaasd,

 

Toen hij de taart niet ziet!! Hij zoekt met groote haast

 

In ieder' kast en hoek...Ja, kijkt zelfs in den oven;

 

Maar, waar of hij ook zoekt, de taart is weggestoven.

 

Thans roept hij overluid, zoodat het Reind best hoort:

 

 

 

‘Waar is dan toch de taart? De zaak is ongehoord!...

 

Waar drommel is zij toch? Wel, wel! Wat hamekater!

 

Waar is de taart toch hier? Wat is dat toch een flater!’

 

 

 

Hij ziet de tafel rond, en roept ras uit: ‘Verdord,

 

Wat zie 'k daar! Wel wat 's dat!! Daar staat het leêge bord,

 

Met kruimels er nog op!!! - De taart is opgegeten!!...

 

Wat voor brutale schoft heeft zich dit stuk vermeten?’

[p. 160]

 

Hij rigt zich thans tot Reind, en vraagt hem gansch verwoed:

 

‘Jij, boer, zeg mij direkt, en maar eens kort en goed,

 

Wie heeft, daar van dat bord, zoo stonds die taart gegeten?

 

Jij zaat hier gansch alleen. Van jou, vent, wil 'k dat weten!’

 

 

 

Op deze krasse vraag, hield Rein den mond niet digt,

 

Maar gaf hierop terstond weêr dit kurieus berigt:

 

‘Boe vent, wat raer ie daor? Wat hei toch an den snater?

 

'k Wet niks van oew gerei van taters of van flater.

 

Mien pannekooke (op den telder stond 'e gaar)

 

He 'k, krek naor 't old gebroek, egeten, as mien vaâr.’

 

 

 

Nu scheldt de kok op Reind, en gaat op hem aan 't razen:

 

‘Jij hebt een stnk begaan, dat ieder moet verbazen!

 

Jij hebt ze opgelapt!! Maar, vreter van de taart,

 

Jou zal het slecht vergaan: dat muisje heeft een staart.

 

'k zal aan jouw Landheer hier, mijnheer van der Capellen,

 

Net als zij is gebeurd, de zaak eens gaan vertellen.’

 

 

 

Naauw had hij dit gezegd, of is reeds heên gesneld,

 

En heeft dien Heer 't geval dra haarklein nu vermeld.

 

Het jolig Heerschap kon van lagchen niet bekomen,

 

Toen hij dien stommen streek van Reindoom had vernomen.

 

Regt koddig had hij dien den gasten dra verteld,

 

En andre van dat slag, bedreven door mijn held.

 

En schoon men toen die taart wel op 't dessert moest missen,

 

Doordien hier onze Reind zoo mal zich kon vergissen,

 

Zoo was die klucht het sein tot scherts, en boert, en lach:

 

Het ging regt lustig toe, veel pret had men dien dag.

 

 

 

Reind dokte op den Dam trouw voort, steeds op Sint-Peter;

 

Maar kreeg voortaan den naam van Reind den Taartevreter.

Zutphen, Januarij 1861.

h.....k.