Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1861

Gaëta.

Gaëta kan met volle regt het Italiaansche Gibraltar genaamd worden. Op een voorgebergte aan zee gelegen, aan de zeekust door sterke werken, aan de landzijde door ongenaakbare rotsen en drievoudige batterijen beschermd, vormt deze stad eene der hechtste bolwerken van Italie, waar de beheerschers van dat land reeds meermalen in moeijelijke omstandigheden toevlugt en bescherming zochten. In het jaar 1849 was Gaëta zelfs het toevlugtsoord van den heiligen vader, die de nieuwgestichte republiek van Rome uit den weg gegaan was, en ook Ferdinand II zag zich, omstreeks dien tijd, gedwongen deze vesting zoolang tot zijn kwartier te maken, tot de Oostenrijksche croaten hem weder aan zijne ‘regten van Gods genade’ geholpen hadden. In den laatsten tijd heeft zich, zoo als men weet, Frans II, wiens troon onlangs werd vacant verklaard, achter de muren van Gaëta teruggetrokken, nadat het in zijne getrouwe stad Napels onveilig geworden was. Aan den naam van Gaëta zijn verscheidene oorlogsherinneringen verbonden. Hier streed in 663 de Longobarden-hertog Romnald tegen 20,000 Oostromeinen; in 864 belegerden de Saracenen te vergeefs de stad, maar in Augustus 1194 gaf zij zich na een korten strijd aan de galeijen der Genuezen en Pisaners over. In den zomer van 1289 werd zij zonder gevolg belegerd door

[p. 78]

koning Jacob van Sicilie, en in Mei 1435 door Alfons V van Arragonie. Op Kersdag des zelfden jaars geraakte zij echter in de magt van zijnen broeder Don Pedro. Alfons bouwde in 1440 de thans bestaande vestingwerken. De Franschen stelden zich tweemaal in het bezit van Gaëta, maar werden in October 1496 door koning Frederik, en den 1 Januarij 1504 door Gonsalvo de Cordova tot capitulatie gedwongen. Karel V vermeerderde de vestingwerken beduidend, maar zij werd evenwel in 1707 door Daun bestormd, eene maand na de opening der loopgraven. In April 1734 werd zij ingesloten door de Spanjaarden en graaf Tattenbach hield zich staande tot 7 Augs. Den 7 Febr. 1806 begon Massena de belegering van Gaëta, en den 18 Julij gaf zich de bezetting van 4000 man over, nadat de prins van Hessen-Philipsthal, haar aanvoerder, den 10 Julij doodelijk gewond was. De laatste belegering begon door de Oostenrijkers den 17 Mei 1815 en duurde voort tot 5 Augustus.

Gaëta heeft geplaveide straten, goed gebouwde huizen, en twee havens. In de cathedrale van St. Erasmo, welker hooge toren uit de tijden der Hohenstaufen afkomstig is, toont men het vaandel, dat Pius V aan Don Juan d'Austria voor den slag van Lepanto gaf, eene schilderij van Paolo Veronese, en in de doopkapel antieke basreliefs. De zoogenaamde Rolandstoren op den top van den monte Corvo, bevat, volgens een inschrift, het graf van Lucius Munatius Plancus, den stichter van Lyon, en is 16 j. voor Chr. gebouwd. Hier staat ook eene zuil met twaalf kanten en de namen der twaalf winden. Het schiereiland telt slechts 3000 inwoners, maar de baai wordt omringd door eene rei gebouwen onder de namen Gaëta, Castellone en Mola, met meer dan 12000 inwoners. Deze hebben wel de meeste sporen van het oude Formiae en de rondom gelegen Romeinsche villa's verstoord, maar toch vindt men nog die van het amphitheater, het theater, van een Neptunustempel en der villa's van Scaurus en Hadrianus. Gaëta is de zetel eens bisschops, en heeft tien kerken, waaronder, behalve de genoemde cathedrale van Erasmus, de kerk der H. Drievuldigheid, buiten de stad op eene rots gebouwd, uitmunt, welke rots bij den dood van Christus, ter eere der drieënheid, in drie deelen zoude geborsten zijn.