Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De Weeskinderen. Naar den Amerikaanschen Roman: Farmingdale, van Caroline Thomas. Uit het Engelsch vertaald door W.J. Mensing. Twee Deelen. Amsterdam, Gebroeders Binger. 1858. In gr. 8vo. VI en 564 bl., met 2 steendrukplaten en geïllustreerd omslag. f 5-:

Gij hebt zeker, waarde lezer! niet over een al te zeer geprikkeld gehemelte geklaagd, toen de ‘Lantaaropsteker’ u was opgedischt? Toen men u daarna ‘De Krantenjongen van Nieuw-York’, de ‘Vodderaper’ en de ‘Wijde, wijde Wereld’ voorzette, is 't veelligt met u als met Ref. geweest, die, toen hij die ‘Amerikaantjes’ wegschoof, zich wat flaauw gevoelde en van dergelijke water-en-melk-kostjes zich voldaan verklaarde om dadelijk naar krachtiger spijze te verlangen. Misschien is uw smaak als de zijne wel zoo bedorven, dat ook de u zoowel als hem zoo zeer aangeprezene ‘Negerhut’

[p. 534]

u niet geheel en al voldoening kon geven, omdat een gevoel u bevangen had als dat, 't welk iemand eigen moet wezen, die met eene hongerige maag aan tafel komt en verpligt is zijn maal met zwezerikken en aspersies te doen, waar een runderrib en een dampende schotel aardappelen hem zoo welkom zouden zijn geweest.

Behoort ge ook tot die stevige enaks-kinderen, dan moet ik u in gemoede aanraden u van de hier ons aangebodene spijze te onthouden. De kok zou toch bij u geen eer ‘inleggen’, en gij zoudt veelligt een schoteltje afkeuren, dat door een ander als eene délice wordt geacht.

Maar Ref. is 't voorgezet en zijn oordeel is er over gevraagd. Hij mag er dus niet over zwijgen en op 't gevaar af, dat de een of ander hem van een slechten smaak of van 't bezit van een overprikkeld gehemelte zal beschuldigen, wil hij zijne opinie u mededeelen.

Wij laten de beeldspraak ter zijde en zeggen: badinage à part, want we gaan eens heel ernstig over ‘De Weeskinderen’ van Mevrouw caroline thomas keuvelen. De dagelijks wederkeerende advertentiën in de couranten, waarbij dit boek door de Uitgevers als een ‘wereldberoemd, uitmuntend, zedelijk verhaal’ wordt aangekondigd, kunnen, - ware 't alleen door de kolossale letters waarmeê ze gedrukt zijn - niet nalaten de aandacht van het publiek te trekken. Zendt bovendien onzen boekverkooper ons een exemplaar ter inzage en krijgen we zulk een keurig en zoowel door platen als papier en omslag en typographische uitvoering, boven menig ander uitmuntend boek in handen, dan kan 't niet missen, of 't een bij 't ander gevoegd, noopt ons, dit werk voor 't boekenrek in de huiskamer ons aan te schaffen.

Vraagt ge ons nu: of wij die keuze zouden misbillijken, of we den kooper ‘bekocht’ zouden rekenen? dan zouden wij evenmin volmondig ‘ja’ als ‘neen’ durven zeggen. 't Komt er hier maar op aan, wat men van den roman eischt. Wij laten daar een wansmaak, die met ‘verborgenheden’, rooverromans en spookgeschiedenissen, enz. dweept; van dezulken is voor 't oogenblik geen sprake, maar wij denken hier alleen aan dezulken, die, om een belletristisch product ‘goed’ te noemen, iets meer eischen, dan wat in boven aangehaalde en ook in dit geschrift gevonden wordt: piëteit, eenvoud, zoet-

[p. 535]

sappigheid, zedelessen en eene zedelijke voorstelling, 't preken van oude waarheden, duizendmaal vroeger en ook honderdmaal beter voorgedragen; eene afgezaagde intrigue en bovendien eene goede dosis onwaarschijnlijkheid.

Kunt ge over dat alles heenstappen; wilt ge gemis aan aesthetische waarde, gebrek in den vorm, matheid van dictie en handeling, 't geheel ontbreken van gloed en leven, ook in een kunstproduct vergoêlijken, wanneer ge daarin maar vindt eene zedelijke strekking en eenig Christelijk beginsel; zijt ge tevreden, wanneer ge na de lectuur zeggen kunt: ik heb een lief, eenvoudig boek gelezen, en denkt ge dan om de qualificaties ‘sopperig en waterachtig’ niet, eilieve! dan zijn de ‘Weeskinderen’ van Mevrouw thomas voor u een uitmuntend boek, en ik wil u de kennismaking met deze Amerikaansche niet afraden, integendeel, ik dring u tot den aankoop.

In het tegenovergestelde geval, eilieve! laat het dan liggen; 't zou mogelijk wezen dat ge later zeggen zoudt: oleum et operam perdidi.

De conceptie is zeer eenvoudig. Jufvrouw hester was eene weduwe, die in vorige jaren een huwelijk aanging tegen den zin harer familie, die zich spoedig om haar niet meer bekreunde. Zij verloor haar man vroeg en volgde hem spoedig in 't graf, twee hulpbehoevende kinderen achterlatende. Mary was vier jaren ouder dan haar broêrtje tommy, en toen zij onder vreemden moesten, had de kleine, die vroeg ontwikkeld was, 't zich in 't hoofd gesteld, dat zij haar broeder den weg door 't leven banen en hem eene eervolle positie in de maatschappij waarborgen moest. De zuster van hare moeder trok zich de weezen aan, maar schiller's woord werd aan hun bewaarheid: ‘vreemde zorg is liefdeloos’. Tante was eene booze vrouw; oom een zwak man, en de eenige die een hart had voor de arme kleinen, was hun neef john, een bengel, die een paar jaren ouder was dan mary. De zorg die de zuster voor den kleinen, eigenzinnigen broeder heeft, is niet onaardig geteekend, en onder de hoofdstukken, waarin mary's volgend leven verhaald wordt, zijn er wel sommige die vooral om de eenvoudige wijze der voorstelling lof verdienen. Mary slaagt dan ook op 't eind; zij brengt tommy tot eenen stand in de maatschappij, en wij verlaten haar als eene schoolhouderes, die allen aanleg heeft om eene oude vrijster te worden.

[p. 536]

't Boek is geschreven met het doel om aan te toonen, wat geduld, volharding, arbeidzaamheid en liefde vermogen; daarom achtten wij de keuze van het motto: ‘Door tijd en geduld wordt het moerbeziënblad glansrijk satijn’, eene zeer gelukkige, omdat dit juist het denkbeeld, dat in dit werk is nedergelegd, uitdrukt.

Veel nieuws, veel boeijends, veel belangrijks zal de lezer dus in deze bladen niet vinden, maar wie vrede heeft met 't genre en in eene dergelijke lectuur genoegen vindt, wie vooral zijnen kinderen eene voor deze vooral geschikte en niet alleen onschadelijke, maar zelfs nuttige romanlectuur in handen wil geven, hun kunnen wij den aankoop van dit goed vertaalde en keurig uitgevoerde boek met volle ruimte aanbevelen.

O. Mei 1858.
L-E.