Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1858

De Oude van het Duin, en De Zeeuwsche Vrijbuiters, of de grondvesting van Neêrlands vrijheid. Een historische roman door A.D. van Buren Schele. Te Wageningen, bij G.H. van Hattum. 1857. In gr. 8vo. 313 bl., met titel en vignet in steendruk. f 3-:

Ref. wordt het moede de bent langer te bestrijden, die zich ten doel gesteld heeft onze historie op eene allerjammerlijkste wijze te exploiteren ten behoeve van eene gewoonlijk laffe, smakelooze en alledaagsche roman-intrigue.

Reeds zoo menigmalen heeft hij van buren schele vriendelijk uitgenoodigd wat minder mild met zijne litterarische producties te zijn; reeds zoo dikwerf heeft hij krabbendam op zijne gebreken gewezen, niet zelden nauta flink de waarheid gezegd, en nu onlangs lambrechtsen nog eens de duimschroeven aangezet; reeds herhaalde malen heeft hij 't hun

[p. 532]

verteld dat ze de taak om ons volk met onze geschiedenis door middel van den roman bekend te maken, gerust aan onze touissaint, schimmel, kindermann, van lennep en mulder konden overlaten, die stellig in hun pink meer historische kennis en belletristisch talent bezitten, dan zij in hun geheele ligchaam, maar 't heeft niet mogen baten. Zoo lang er nog uitgevers gevonden worden die zulke geestelooze en vervelende producten willen ter perse leggen, zoo lang de wansmaak het publiek nog naar de leesbibliotheek heenleidt, waar zulke vodden gewild goed zijn, zoo lang schijnt de bent geesselroede noch koorden te gevoelen, en geeft bewijs dat, al tikt men haar ongenadig op de vingers, de schrijfjeukte in die ligchaamsdeelen er niet te minder om gloeijen blijft.

De vriendelijke lezer zal ons wel verschoonen dezen jongsten arbeid van den Heer van buren schele in 't breede te bespreken. 't Is een quasi-historische roman, zoo als deze Auteur er misschien reeds vijf-en-twintig geschreven heeft, die allen overvloeijen van zonden tegen de geschiedenis, tegen 't costuum, de zeden en gewoonten van het tijdperk, dat de Auteur zich ter bewerking koos, en die waar 't den roman geldt, evenmin pleiten voor eene geniale opvatting van het denkbeeld, als voor vinding en stijl.

Wij willen u alleen zeggen, dat het afschudden van 't Spaansche juk door de Zeeuwsche stad Vlissingen, 't historische feit is, 't welk in dit boek wordt verhaald. De Auteur schetst de beelden van den Prins van oranje, van lamoraal van egmond, den Hertog van alva, bossu, lumey, de rijk, mondragon en andere historische personen; echter in geenen deele met de trouw eener photographie; dikwerf zóó, dat men gerust verklaren kan, dat van buren schele zich om de gelijkenis al heel weinig bekreund heeft. ‘De Oude van het Duin’ - n.b. pieter luitjenszoon ruisken - is eene mislukte kopij van oltmans' ralph de schaapherder, en 't geheel draagt alle kenmerken van eene ellendige navolging van schimmel's meesterstuk: ‘De eerste dag eens nieuwen levens.’

Bovendien is 't gewone recept, dat de bent voor een historischen roman uit den Spaanschen tijd pleegt te bezigen, hier trouw gevolgd.

De mixtuur is zamengesteld uit een kloeken, edelmoedigen

[p. 533]

ridder-vader; een edelen, dapperen prinsgezinden minnaar; eene beeldschoone, zwaar beproefde en meestal in hare tranen badende dochter-minnares; een ongelukkigen, maar voor ditmaal welgezinden en niet wraakzuchtigen medevrijer; een wellustigen, eerzuchtigen en verraderlijken monnik; eene trouwe, geslepene en erg familiare kamenier; een ronden, stoutmoedigen zeeman; bovendien een goede dosis zeegevecht, brand, gevangenschap, vechterij, schavotstraf en belegering, en dat alles gemengd met wat historie, wat Geuzen en Paapschen, wat Zeeuwen en Spanjaarden, vlug dooreen geschommeld, maar slecht gekookt: en dit drankje wordt den lezer, die 't slikken wil tot ‘ontspanning’ en ‘verkwikking’, aangeboden!

Wij wenschen, ook ten gevolge van zijn regt van ancienniteit, den Heer van buren schele een spoedig, des noods eervol emeritaat; - voor een behoorlijk stipendium zullen de uitgevers en leesbibliotheekhouders, die met zijne romans ‘wel’ waren, misschien wel zorgen; - den Uitgever van dit boek zij een aantal onverkochte exemplaren gegund, opdat hij door schade en schande wijs worde, ten bate van den goeden smaak, van de eer onzer geschiedenis en de goede renommée onzer oorspronkelijke letterkunde!

O. Mei 1858.
L-E.