Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

[p. 151]

Tombuctoe.

De geheimzinnige hoofdstad van Soedan of Nigritië, vóór meer dan dertig jaren bezien en beschreven door den ongelukkigen rené caillié, is onlangs door den onversaagden, den reeds wereldberoemden Duitschen reiziger, Dr. h. barth, op nieuw bezocht. Met groot ongeduld verwacht men zijne reisbeschrijving. Wat intusschen van zijne waarnemingen ruchtbaar is geworden, bevestigt volkomen die van caillié, wiens reis naar Tombuctoe door sommige aardrijkskundigen met volhardend ongeloof tot nu toe werd ontkend. Deze volkrijke stad ligt op 18 graden Noorder-breedte en 4 graden Westerlengte van Parijs, op een half uur afstands van Cabra, dat haar even zeer tot havenplaats dient, als, b.v., Giseh voor Kaïro. Zij heeft eene driehoekige gedaante, is slecht gebouwd, en is als marktplaats gewigtiger dan als stad. Er zijn toch in Soedan wel steden van grooteren omvang, b.v. Sackatoe en Kano.

Toen caillié Tombuctoe wedervond, heerschte er in Frankrijk en Europa eene zonderlinge meening over deze koningin van Midden-Afrika. Men zag in hare bewoners de afstammelingen der vijftig-duizend Carthagers, die, aan de verwoesting hunner vaderstad ontkomen, zich diep in de binnenlanden van Afrika gevestigd hadden. Deze meening had haren oorsprong te danken aan de halve beschaving van Tombuctoe en het uiterlijk voorkomen van een groot naburig volk, de Fellatah's, die veel meer Maleijers, dan Negers schijnen, en die zich met ijdelheid ‘de blanken van Afrika’ noemen. Een Engelsch reiziger, die onder hen te Sackatoe verkeerd had, verhaalt daaromtrent, dat eens een bevallig meisje van twaalf jaren, 't welk naar de markt ging om hare melk te verkoopen, hem op de straat met eene bekoorlijke vrijmoedigheid deze woorden had toegesproken: ‘Ik ben van hetzelfde bloed als gij!’

Tombuctoe is gesticht omstreeks het jaar 1315 door een Arabisch opperhoofd, een grooten verbreider van den Islam. De stad werd omstreeks 1680 ingenomen door eenige Marok-

[p. 152]

kaansche avonturiers, wier vuurwapenen hen ten schrik maakten van de Soedansche Negers. Sedert is zij dikwijls en lang eene prooi geweest van eene verschrikkelijke regeringloosheid, waaraan zij nog heden lijdt. De Toeariks, die de stad omringen, zijn er in geslaagd een gedeelte te bezetten; de ingeboren Sjeik el-bakay beheerscht een ander deel; terwijl nog eene derde partij zich versterkt heeft in een afzonderlijk kwartier.

Dr. barth, die de protectie van el-bakay genoot, mogt vrij de hoofdstad en het rijk van Sonr'ay, voor zoo ver het dien Sjeik onderworpen was, doorkruisen. Hij bevond, dat de stad, behalve de talrijke voorsteden, verdeeld is in zeven wijken. De wijk Sankore bevat de oude stad, het Noordelijkste deel; de welvarende en rijke wijk Sane-Gongu, die men de Chaussée-d'Antin der plaats zou kunnen noemen, behoort aan de kooplieden van Gadames, of de handels-aristokratie. De stad heeft twee markten (jubu), in haar midden gelegen, en drie moskeeën, waarvan de groote, el Kebira, tevens de oudste is en dagteekent van de stichting zelve der stad. De bevolking, wier aantal onmogelijk kan opgegeven worden, is grootendeels handeldrijvende, en bestaat hoofdzakelijk van den transito-handel, dien zij onderhoudt met geheel Soedan, Marokko, Algerië en Tripoli door Gadames. Voor hare poorten zwerven Arabische en Toeariksche Nomaden-horden rond, zoo als de Berbechs, die den Majoor laing bij Arawan vermoord hebben, en andere. De straffeloosheid, waarmede deze bandieten met hunne lange lansen alle wegen afsnijden, die naar de stad leiden, getuigt niet van de dapperheid harer inwoners; want het is zeker, dat twee-honderd man inlandsche militie, voorzien van goede geweren met dubbele loopen (een thans in de Sahara algemeen ingevoerd wapen) de Toeariks voor langen tijd en wel tien uren in het rond, hunne schandelijke leefwijze zouden afleeren.

(Magasin Pittoresque.)