Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Spurgeon en caird.

Spurgeon en caird. De namen dezer twee Evangeliedienaars leefden in het laatst des jaars 1855 in Engeland op aller lippen. Evangeliedienaars noemen wij ze, den laatste met het volste regt: den eerste zouden wij bijna dien naam niet durven geven, hoewel hij in die waardigheid is opgetreden. In Engeland is het de gewoonte dat elk, die zich niet kan vereenigen met die leer, die door de Staatskerk, de Anglikaansche, als de hare is aangenomen, en zich evenmin bij eene der nevens de Staatskerk bestaande Sekten wil voegen, op eigen gezag als prediker opstaat en eene gemeente rondom zich verzamelt. Als zoodanig begon ook spurgeon te Londen te prediken, en zijne verschijning trok weldra de algemeene aandacht tot zich, minder wegens de gevoelens die door hem werden uitgesproken, dan door de wijze waarop hij sprak. Hij is jong en schijnt eene zeer levendige verbeelding te bezitten, waaraan hij eene wegslepende voordragt paart. Doch dit alleen was niet in staat hem dien verbazenden opgang te verschaffen, die hem is ten deel gevallen. Hij weet af te dalen tot de vatbaarheid van het volk, ja zelfs van het gemeen, schaamt zich de ruwste en onbeschaafdste uitdrukkingen niet, voert daarbij de gewijde verhalen ten tooneele, en weet er eene bijzondere levendigheid aan bij te zetten door zijne buitengewone ervarenheid in het buikspreken. Op eene soort van gaanderij wandelt hij heen en weder, maakt de vreemdsoortigste gebaren, neemt allerlei ligchaamshoudingen aan, en voert de personen, waarover hij handelt, sprekende in. Hij vervalt daardoor telkens in de onwaardigste en de zaak, waarvoor hij optreedt, meest onteerende voorstellingen. Alle verstandige en ernstige Christenen spreken dan ook hun ver-

[p. 19]

oordeelend vonnis uit over de bijeenkomsten die hij houdt. Maar het volk schept er behagen in, aangetrokken door de vreemdsoortigheid van het verschijnsel. Ontelbaar was de menigte, die hem, zoodra zijn naam en werk bekend werd, hoorde en volgde. Die menigte groeide aan van dag tot dag, zoodat hij telkens een nog grooter locaal, dan dat waarin hij sprak, tot zijne bijeenkomsten moest zoeken. Eindelijk heeft hij de schier onafzienbare zaal in Surrey-Garden gehuurd en - ook deze kon de schare niet bevatten, die wilde binnendringen om hem te zien en te hooren. Wat daar is voorgevallen, hoe bij den aanvang der godsdienstoefening het geroep van ‘brand!’, waarschijnlijk uit den mond van kwaadwilligen uitgegaan, de grootste verwarring heeft doen ontstaan, zoodat de zamenkomst geen voortgang hebben kon, is uit de nieuwsbladen bekend. Het gebruik van dit gebouw is verder aan spurgeon geweigerd. Het is te hopen, dat de oogen der menigte mogen zijn opengegaan voor de onwaardige wijze, waarop door dien prediker de blijde boodschap der genade wordt verkondigd, en zeker weinig wordt toegebragt aan de opwekking van Christelijk geloof en leven.

Een schoon tegenbeeld van dezen veel geruchtmakenden Londenschen prediker is de man, wiens naam nevens den zijnen boven deze regelen geschreven staat. Tot nog toe leefde en werkte hij onbekend in zijne stille landgemeente Errol in Schotland, toen Koningin victoria, zich onder zijn gehoor bevindende, zoozeer door zijne prediking werd geboeid, dat, op haar last, de leerrede, bij die gelegenheid uitgesproken, werd gedrukt, en weldra een zoo groot getal exemplaren daarvan verkocht werd, dat de dankbare predikant van de opbrengst eene school voor jongens heeft kunnen stichten. Het Fransche weekblad de ‘Lien’ maakte bij de aankondiging dezer leerrede, die door eene Roomsche hand in het Fransch is vertaald, eene vergelijking tusschen Koningin victoria en Koningin elizabeth. Toen eens ten aanhoore van deze laatste gepredikt werd over de wereldsche ijdelheid, die zich vooral bij de vrouwen openbaarde in den kostbaren tooi, waarmede zij gewoon zijn het ligchaam te omhangen, en de prediker met ernstige taal had aangetoond, hoe daardoor de gedachten worden afgeleid van des Christens roeping, en de weg ten he-

[p. 20]

mel wordt gesloten, ontving hij na het einde der godsdienstoefening eene aanmaning van de ijdele vorstin, die met een prachtigen kleederendos in het bedehuis had neêrgezeten, om nooit meer in hare tegenwoordigheid op zulk eene wijze en over zulk een onderwerp te spreken, daar anders aan hem de weg ten hemel zeer gemakkelijk zou kunnen worden gemaakt.

Tegenover deze vorstin vertoont zich victoria in een zeer beminnenswaardig licht. Tot nu toe had zij zich nooit over hare godsdienstige gevoelens in het openbaar uitgelaten. Wanneer zij te Londen is, bezoekt zij de Anglikaansche kerk. Vertoeft zij in Schotland, dan ziet men haar in de kerk der Presbyterianen. Welke rigting zij in het godsdienstige is toegedaan, is niet bekend. De eerste maal, dat zij openlijk voor hare gevoelens uitkomt, hecht zij hare bijzondere goedkeuring aan eene leerrede, waarin geen leerstelsel wordt verkondigd, maar op eene regt eenvoudige en stichtelijke wijze de invloed van het Christendom op het dagelijksch leven, de praktijk der Christelijke godsdienst, wordt in het licht gesteld: zoodat deze leerrede even geschikt is voor den daglooner, die in het zweet zijns aanschijns het brood verdient, als voor de Koningin van een der magtigste landen van Europa. De inhoud en de vorm der preek pleiten zeer voor den zuiveren smaak der Vorstin. Hare eenige schaduwzijde is deze, dat zij voor ons publiek wat al te lang zou wezen. Een helder inzigt in den aard en de hooge waarde des Christendoms straalt ons uit iedere bladzijde tegen. Het betoog is populair en afdoende. Vergelijken wij haar met andere preken, voor een vorstelijk gehoor gehouden, b.v. die van bourdaloue en massillon, dan staat de leerrede van caird verre achter in vernuft en schitterende denkbeelden. Maar zij munt daar boven evenzeer uit door den eenvoud, welke het merkteeken der waarheid is. Wij wenschten dat overal in Engeland, ja ook overal in ons Vaderland zóó wierd gepreekt als door den Schotschen Evangedienaar is geschied. Het was eene goede gedachte, dat het bestuur der Inrigting: De Vriend van Armen en Rijken, deze leerrede, in onze taal overgebragt, onder hare geschriften heeft opgenomen, waardoor zij thans voor eene kleinigheid te bekomen en te verspreiden is. Zij worde dan ook verspreid met milde hand. Wij wenschen haar door de aanbeveling van En-

[p. 21]

gelands Vorstin, een ruimen toegang tot alle aanzienlijken en grooten in den lande. Wij verzekeren haar, door de aanbeveling die zij in zich draagt, een ruimen toegang tot de geringen en armen onder ons. De prediking van spurgeon zal als het kaf voor den wind vervliegen; de prediking van caird zal zeker rijke vruchten kweeken in het hart van velen.
-r-