Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

De Handelsleer. Practische Theorie van den Koophandel in al zijne vertakkingen. Leijden.(?) D. Noothoven van Goor. (Zonder jaartal.) In kl. 8vo. 882 bl. f 6-50.

Wat er van eene practische Theorie te denken zij, en wat de Anonymus die dit boek zamenflanste, er onder verstond, is zeker voor ieder die gezonde hersenen heeft, een raadsel, maar gaat het anderen als mij, dan wordt door dien onzin, reeds op den titel verkondigd, al dadelijk een niet zeer gunstig oordeel over het geheele werk opgewekt. Wij willen ons echter door geen vooroordeel doen beheerschen, en de twee taalfouten en den onzin op den titel over het hoofd ziende, het Sanctum Sanctorum binnengaan, vergetende dat het voorhangsel des tempels niet mooi is!

Er bestaat in onzen praktischen tijd een altijd wederkeerend gebrek, dit namelijk, om alles te populariseren, d.i. de krachtige spijze der wetenschap te verdunnen, aan te lengen en ze alzoo genieszbar te maken ook voor de zwakkere magen. Voorzeker verdient het eene burgerkroon, als men kennis, nuttig en onmisbaar voor het leven, ten algemeenen nutte, aan de geleerde wereld onteigent en in usum publicum overgeeft. Die arbeid vereischt de uitgebreidste kennis: hij alleen, die eenig onderwerp ten volle magtig is, kan dit met vrucht populariseren, maar dan wordt de zware spijze niet aangelengd, alleen de schotel in welken men die voordient, wordt veranderd, en het blijkt alzoo dat, met verstand toegediend, de zwakkere magen die kost zeer goed kunnen nuttigen. Onze pers doet veelal het tegendeel, en welligt ziet men eerstdaags een boek verschijnen inhoudende eene Encyclopaedie van alle wetenschappen, voor het volk, door één persoon vervaardigd, en in

[p. 830]

eenige bladzijden het antwoord inhoudende op de vraag, die eens een Engelsch reiziger aan zijn buurman op de diligence deed: ‘Sir, what is your opinion of all things in the general?’

Van dien aard is de Practische Theorie van den Koophandel. Ziet slechts, zoo als u op den titel verzocht wordt, den inhoud in, en gij zult ontwaren, dat men hier over de wijze van inpekeling, en wisselregt, over proppen en kurken en beleenings-contracten, over tol-congressen en droogen in de heete asch, in één woord, over alles wat onmiddellijk of van ter zijde met handel in betrekking staat, de noodige dosis geleerdheid uitgepakt vindt, zoodat eene zuurkraam, die met het zuur in den weg zit, en een vennootschap, die eene wisselquaestie heeft, beiden maar de Practische Theorie hebben op te slaan om uit den brand te geraken. Hoe gemakkelijk!

Schrijver dezes is volstrekt onbevoegd om het boek in zijn geheel te beoordeelen; van olie, zout, zuur, droogen, pekelen, enz. heeft hij volstrekt geen verstand, en het was wel van de Redactie van dit Tijdschrift niet te vergen, misschien honderd deskundigen op te zoeken, opdat elk over datgeen in de Practische Theorie zijn oordeel mogt vellen, dat hem bijzonder bekend was. Het eenige kleine gedeelte waarover wij spreken kunnen, is het regtskundig gedeelte en de quasi staathuishoudkundige beschouwingen in het boek en al wat daarmede in verband staat, en dan hebben wij voor dat alles slechts deze afkeurende woorden: onvolledigheid en oppervlakkigheid. Het zou geene moeite kosten, maar zeker onvruchtbaar zijn, indien wij dit het geheele werk door wilden aantoonen, en bij de regels over geld, papiergeld, crediet, boekhouding, beleening en prolongatie, wissels, vennootschappen, enz. wilden stilstaan, maar lezenswaardig zijn ongetwijfeld de denkbeelden omtrent de handelsprocessen, welke volgens de naïve opmerking het best voorkomen worden, door n.b. alles te betalen en er dan eene quitantie van te vragen. Maar, arme stumpert! betaalt gij dan alles wat men u vraagt? Als uwe beurs vol is, en men dit verneemt, zult gij last hebben van die Practische Theorie!

Met een versje of een novelletje neem ik het zoo naauw niet, en zwijgen is dan dikwijls beter dan eene gemotiveerde afkeuring, maar wanneer een dik boek verschijnt, met grooten ophef van geleerdheid en volledigheid, waarnaar ieder gretig de handen uitstrekt, omdat de vis inertiae der menschen mede-

[p. 831]

brengt liever alle mogelijke kennis, in een klein boekje vervat, van buiten te leeren, dan het vita brevis ars longa in praktijk te brengen, dan is het de pligt der kritiek om daartegen scherp te waken. Een koopman die geene regtskennis bezit, kan er door vragen nog komen, maar een koopman die eene verkeerde regtskennis heeft, en daarop meestal zich iets voorstaat, is eene goudmijn voor de praktizijns, maar de ruïne voor zich zelven. Schrijft des noods prullen over het Romeinsche regt, gij zult er de Juristen niet mede bedotten, maar als het regt aan de burgerij wordt gedoceerd, zijt dan toch, in 's hemels naam, voorzigtig, en laten alleen doorkundige mannen dit werk ondernemen; maar deze welligt zullen het niet aanvaarden, en het te zwaar achten; slechts brekebeenen wagen zich daaraan, en dan.... parturiunt montes.... en wat er verder volgt.
a.