Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Oratio de Literarum Orientalium cum Theologia Christiana necessitudine, quam habuit Henricus Christianus Millies, a.d. 22 Sept. a. 1856, quum in Academia Rheno-Trajectina Literarum Orientalium professionem ordinariam solenni ritu auspicaretur. Traj. ad Rhenum, apud Kemink et Fil. 1856. In gr. 8vo. IV en 40 bl. f :-50.

‘Bestaat er een algemeen verband aller wetenschappen onder de beschaafde menschheid, er is tusschen sommige een naauwer verband, dan tusschen andere. Allernaauwst is de betrekking tusschen de Christelijke Theologie en de Oostersche Letterkunde bijzonder die der Semitische talen, zoodat inderdaad geen Theoloog iets beteekent zonder de studie der Semitische letteren. Deze betrekking toch is van Goddelijken oorsprong; zij beheerscht de geheele Bijbelstudie; zij wordt bevestigd door de Kerkgeschiedenis; zij moet derhalve in onzen tijd als iets heiligs gehandhaafd worden.

1. God zelf heeft dien knoop gelegd, want het Christendom is op Oosterschen, en wel op Hebreeuwschen grond ontsproten. Het eigenaardige des Israëlitischen volks, waardoor het de verbazing wekt van den opmerkzamen geschiedvorscher, lag in zijne godsdienst, welke dan ook aan het geheele gebied zijner letterkunde leven en kracht bijzet. Zijne taal, hoe arm overigens, is overrijk waar het de uiting geldt van godsdienstig gevoel en godsdienstigen zin. Van daar, dat het Christendom en zijne Theologie zoo vele woorden en voorstellingen aan de Hebreeuwsche letteren hebben ontleend, en er hetzelfde verband bestaat tusschen onze Theologie en de Hebreeuwsche letterkunde als tusschen de Christelijke en de Israëlitische godsdienst.

2. Het regt begrip en de gezonde verklaring des Bijbels is een deel van het vak des Theoloogs. Maar zonder studie der Hebreeuwsche letteren is het O.T. onmogelijk te verstaan. De kennis der Hebreeuwsche taal moge al moeijelijk te ver-

[p. 764]

werven zijn, toch is zij veel zekerder geworden, sedert men het juk der Joodsche overlevering verbrak en de verwante Semitische dialecten vergeleek. Zij is even onmisbaar voor de tekstkritiek en de kennis van den inhoud des O.T. En zelfs zal iemand bezwaarlijk zonder nadeel voor het Christendom den invloed der Hebreeuwsche letterkunde op de verklaring des N.T. kunnen verwaarloozen.

3. Deze innige verwantschap wordt ook door de geschiedenis bevestigd. Een paulus vereenigde wel de Joodsche geleerdheid met de Grieksche, maar sedert de geweldige scheuring tusschen de Joodsche en de Christelijke maatschappijen ontaardde de Hebreeuwsche letterkunde bij de Joden, en volgden de Christenen in hunne geschriften al te slaafsch de letterkunde der Grieken en Romeinen. Alleen de Oostersche Christenen hebben den Hebreeuwschen oorsprong hunner godsdienst zuiverder in gedachtenis gehouden. Eene der oorzaken van de middeleeuwsche barbaarschheid lag voorzeker in de gebrekkige Schriftverklaring, en deze was een gevolg van het verwaarloozen der Oostersche letterkunde. Met de herleving van deze ging de hervorming des Christendoms gepaard, die des te betere vruchten gedragen heeft, hoe meer de Oostersche talen werden beoefend.

4. Noodzakelijk is het dus, deze verwantschap te erkennen, te eerbiedigen, te handhaven. Veel kan en moet er in beide vakken nog gedaan worden. Beide, zoowel Oostersche letterkunde als Theologie, moeten door vereenigd voortgezette studie winnen, terwijl het Evangelisch zendingswerk en de toestand van onzen Staat in Oost-Indië ons dezer dagen daartoe bijzonder dringen.’

Zietdaar, waarde lezers! den korten inhoud dezer overheerlijke inwijdingsrede (buiten de gelegenheids-toespraken, enz.), die wij ons waarlijk schamen nu eerst aan te kondigen. Wel hebben wij het stuk laat ter beoordeeling ontvangen, maar wij bekennen terstond wel eenige maanden vroeger met onze aankondiging gereed te hebben kunnen zijn. Eene ongelukkige vertraging, veroorzaakt door het verloren raken van het dunne stukje onder andere werken, om daar vergeten te worden, - helaas, eene ramp, die ongetwijfeld wel meermalen een medewerker aan een Tijdschrift zal overkomen, - doet ons met eenigen schrik haastig de pen opvatten, om ware 't mogelijk

[p. 765]

eene reeds al te oude schuld nog af te doen. De Hooggel. Schrijver vergeve ons deze nalatigheid, die wij te meer betreuren, daar wij nu moeijelijk meer den rijken inhoud, den onberispelijken vorm, den milden Evangelischen geest dezer gelegenheidsrede, die reeds meer dan een jaar geleden gehouden werd, en détail kunnen aanwijzen. Wij hebben daarom onze roeping geoordeeld eenvoudig referent te moeten zijn, en den lezer zelven door de opgave eener korte schets te laten oordeelen. Maar ook, zoo wij ons meer tijd gaven, zouden wij naauwelijks den moed hebben om recensenten te zijn van de meesterlijke voorstelling eener zaak, die reeds lang onze geheele sympathie bezit en waarop wij dus niets kunnen noch willen afdingen. Ja, een heilig, een eeuwen oud, een onlosmakelijk verband bestaat er tusschen de Christelijke Theologie en de Oostersche Letterkunde; en wee den roekelooze, die de meening voedde, dat de eene dezer wetenschappen zonder de andere voldoende ware tot haren eigen bloei! Alleen doen wij hier eene bescheidene vraag: of namelijk de Hoogleeraar, wanneer hij onze tegenwoordige Zendelingen onder de Theologen rangschikt, die hunne studie der Oostersche letteren met de Evangelieprediking in Indië en China vereenigen, - althans zulks behooren te doen, - niet wel hoog genoeg in de wetenschap waardeert, en derhalve of hij onzen Evangelieboden, naar de Oost-Indische bezittingen niet te zware, te zeer het noodzakelijke te bovengaande eischen doet?

Onze beste wenschen vergezellen den Hoogleeraar bij zijnen gewigtigen werkkring. Dat hij geestdrift wekke voor de Oostersche Letterkunde bij de Theologische jeugd, die zich in den regel liefst zoo veel mogelijk van deze noodzakelijke wetenschap emancipeert. Dat hij ten licht zij in het vak, hem zoo wèl en wèlverdiend toevertrouwd, en daardoor ten zegen voor de Bijbelsche Theologie, ja voor de Christelijke Kerk in ons Vaderland!