Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Zaidee. Uit het Engelsch. Twee Deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1857. In gr. 8vo. VIII en 694 bl., met gelith. vignetten. f 6-80.

Een roman waarmede eene gloed-nieuwe Schrijfster, Miss oliphant, hare intrede bij het Engelsche publiek doet, en die, vertaald, met groote aanbevelingen, ook tot ons wordt gebragt. - En wat is er nu van te zeggen? Zeker veel goeds; en toch ook veel dat wel niet bepaald kwaad, maar minder goed is. - Het zoo geheel Engelsche thema van het majoraat vormt den grondslag van het verhaal, en de uitwerking is niet onaardig gevonden. De stijl is levendig en frisch, ja zelfs heeft zij eene soort van originaliteit, en men moet erkennen, dat er in Zaidee aardige tafereeltjes zijn geteekend. Het fantastische karakter van de kinderlijke heldin, haar moed, hare standvastige volharding boezemen belangstelling in, en ook de overige personen zijn tot den einde toe zeer goed volgehouden.

Zietdaar vrij wat goeds, zal men zeggen; dat werk moet volmaakt schoon en onderhoudend zijn! - En toch is dit laatste niet het geval, en wij achten het de jonge dame over het paard tillen, als men haar, zoo als de Vertaler doet, naast bulwer stelt. Naast bulwer! naast dien vorst der romanschrijvers! Als of men die hoogte zoo met éénen sprong kon bereiken! Neen, haar werk verdient slechts dàn toejuiching, wanneer men het beschouwt als dat eener nog ongeoefende pen, waarvan het ook nog vele blijken draagt. Het is onder anderen een gebrek van de Schr., dat zij hare situatiën liever op eene avontuurlijke dan op eene eenvoudige manier tot stand brengt. Wat dunkt u, b.v., van dien ouden Heer, die de manie had om zijne testamenten en contratestamenten tusschen den letterdruk van een oud Grieksch boek te schrijven, en van het vinden van een dier boeken in

[p. 742]

de lade van eene oude meid, die, zonder regt te weten waarom zij 't bewaarde, daarmede uit Cheshire naar Ulm was getrokken? - Ook is de verhaaltrant gansch niet vrij van het nationaal gebrek: langgerektheid. - En dan bulwer's genie! die vonken van geest, welke hem, als ware het zijns ondanks, ontspringen, die hij zoo schitterend en in zoo ruime mate over al zijn werk heenstrooit.... vindt men hier iets dat daarnaar in de verte zweemt? Men heeft, zoo ik meen, daarvan een rijken oogst verzameld, onder den titel van Bulweriana, en is dit nog niet gebeurd, welnu, dan kan men het toch doen; terwijl ik vermeen zeer te mogen betwijfelen, of er, zonder groote vorderingen, ooit sprake van eene Oliphantiana zal zijn.

Maar het beoordeelen van een buitenlandsch werk is, in zeker opzigt, eene ondankbare zaak. Voor wien toch schrijft men zijn gevoelen neder? Niet voor den auteur, wien het nimmer onder de oogen komt - ook niet voor den lezer, want wie wacht met het koopen en lezen van een roman op de recensie? Daarom zeggen wij van het werk dan ook niets meer. Men kan het zonder gevaar koopen en lezen, en het zelfs zijne halfvolwassene dochters in handen geven. Het moet echter maar op de dameswerktafel blijven berusten, want het is alleen voor lezeressen geschikt. Voor een lezer zal terstond de zwakste zijde aan 't licht komen. Een schilder zal zeggen: niet onaardig van groepering en coloriet, maar plat en fletsch en zonder diepte; een componist zal het bij een zoetvloeijend wiegeliedje vergelijken; kwam het ooit bij toeval in handen van een kok, dan zou hij het een kraamvrouwenkostje noemen, terwijl het den zeeman ongetwijfeld aan eene bonaccia zou doen denken; misschien op de Middellandsche Zee, met de schoone kust in 't verschiet.... maar toch altijd aan eene verwenschte bonaccia.

De vertaling is zuiver en goed, hoewel het ons minder aardig toeschijnt om uitdrukkingen die alleen op menschen toepasselijk zijn, ook op zaken te zien overgebragt; om b.v. van een huis dat goed wederstand aan den storm biedt, te lezen: het hield zijne kleederen bijeen, en van wilgenboomen: dat zij tot de knieën in 't water stonden. Indien deze beelden in het origineel gevonden worden, had de Vertaler die liever niet moeten overnemen. Het uiterlijk van het werk is zeer net,

[p. 743]

en over de lieve vrouwenkopjes, die als vignetten figureren, zullen wij niet te veel zeggen, omdat daarin de eenige verrassing van het verhaal ligt opgesloten.

m.p.h.