Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Vader Bruno, de Kluizenaar van Overveen, door den Wel-Eerw. Heer J.J. van der Horst, Pr. Versierd met vier koperetsen van den Wel-Ed. Heer J.B. Wittkamp. Uitgegeven door en ten voordeele van de Vereeniging van den II. Vincentius à Paulo te Delft. Te Amsterdam, bij C.L. van Langenhuysen, en te Delft, bij A.M. van Dijk. 1857. In 12mo. VIII en 117 bl. f :-80.

De Heer van der horst doet zich hier kennen als een goed novellist. Hij heeft den ongedwongenen en aangenamen verteltrant, dien de Vlaamsche school met haren hendrik conscience aan 't hoofd van de Fransche bellettristiek heeft afgezien, met den besten uitslag nagevolgd. Ook 't historisch costuum - dat hier overigens enkel costuum is en wezen wil - is loffelijk volgehouden: als kleine vlekjes stippen we aan den bij onze voorouders ongebruikelijken vrouwennaam laura, de onder onzen adel onbekende, maar bovendien te kennelijk aan de karakters der personen ontleende en reeds daarom verwerpelijke riddernamen ‘burgtgraaf grimbald’ en ‘bart van knijp’, en dan de tastbare onwaarschijnlijkheid, dat de drie edelknapen van lockhorst, en met name de jongste, zóó allernaauwkeurigst tot met namen en getallen incluis de door hen bijgewoonde feestelijkheden weten te vertellen. Het Roomsch-Katholieke standpunt des Schrijvers - ofschoon hij het, wat we in hem prijzen, geenszins verloochent - is zóó gematigd, dat het den andersdenkende naauwelijks ergens hinderen zal: ja, eenmaal is 't hem ontsnapt, de traliën, die eene non van haren vader scheiden, ‘onverbiddelijk’ te noemen. Onze éénige belangrijke aanmerking zou dus deze zijn, dat de zeer ware en zeer Christelijke hoofd-idée: ‘Bij de aanvaarding van elken levensstaat moet men zich voorstellen, God alleen daarin te zoeken’, niet helder en bestemd genoeg ontwikkeld zij, om de deur te sluiten voor die menigerlei onrigtige en overdreven toepassingen, waartoe de aan dwaling

[p. 744]

onderhevige en tot het exeentrieke geneigde mensch hier niet zelden vervalt. Evenwel, we haasten ons er bij te voegen, dat dergelijke toepassingen, als duidelijk merkbaar is, volstrekt niet in des Schrijvers bedoeling gelegen hebben, en dat ze daarom ook bij iemand, die zich gewend heeft al is 't maar met eene kleine ‘greine zouts’ te lezen, zóó heel ligt niet zullen opkomen.

Wat de uitvoering betreft, 't papier is wat grof en graauw, en de omslag wat hard rood, maar de van de Belgische en Fransche pers herkomstige groote letter - ofschoon hier wel eens òf te flaauw òf te dik afgedrukt - mogen we in zulke werkjes van smaak zeer gaarne zien; terwijl de correctie - en dat is in onze schatting de hoogste lofspraak - niets te wenschen overlaat. De koperetsen van den Heer wittkamp zijn, als kunstvoortbrengselen beschouwd, uitnemend fraai in hare soort: nogtans kan het weêr te voorschijn halen dier ruwe, onduidelijke en min edele omtrekken in de eeuw der lithographiën en staalgravuren bij ons geene sympathie wekkend. Indien echter ergens, dan zeker zijn ze bij een tafereel uit den vóórtijd op hare plaats.

En zoo bevelen we dan dit aanvallige boekje met ruimte in de gunst van elken Protestant zoowel als van elken Katholiek. Dáárom vooral geniete het een goed debiet, wijl de opbrengst zal worden besteed ten behoeve der Roomsche armen van Delft: en dezen behooren immers óók tot de u door uwen Heer nagelaten armen, Protestantsche Christen?
v.p.