Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Historisch-Romantische Schetsen uit het leven van beroemde, beruchte en geheimzinnige personen, door G. Engelberts Gerrits en W. van den Heuvel. Aflev. 2-6, bl. 49-282. Te Hilversum, bij P.M. van Cleef, Jz. 1857. In roijaal 8vo. Per jaargang van twee Deelen, ieder van zes Afleveringen, f 4-50.

Hoe groot ook onze ingenomenheid met deze Schetsen is, en ofschoon wij er niet aan twijfelen dat zij lezers zullen vinden, wat trouwens uit de lijst der Inteekenaren blijkt, wij zijn aan het publiek en aan ons zelven de verklaring ver-

[p. 727]

schuldigd, dat hetzelfde gebrek 't welk in ‘Ons Vaderland van den Heer e. gerrits gevonden wordt, ook dit werk ontsiert: historische onnaauwkeurigheden en misslagen. Wij willen de anachronisme (bl. 79), die jakoba van beijeren tien jaren na haren dood met frank van borselen hertrouwd voorstelt, over het hoofd zien, maar kunnen dit niet, wanneer laatstgenoemde als bezitter van veengronden aan zee voorkomt (veengronden op de Zeeuwsche eilanden?), en wanneer (bl. 177) van den stichter der broederschap van het gemeenschappelijke leven gezegd wordt: dat zijn naam bijna het eenige is, dat de tijd ons van hem naliet. Zijn de Schrijvers dan ten eenenmale onbekend met het door delprat en clarisse over hem geleverde? Op bl. 69 laten zij margaretha van anjou, de verloofde van Engelands Koning hendrik VI, te Verdun aan de Maas in het vaartuig plaats nemen, dat haar naar Engeland, dus door België en Holland heen, zou overvoeren; en bl. 211 laten zij Rotterdams poorters eene sterke vloot toerusten tot bijstand van Jonker willem, ter bevrijding van het door de Vlamingen belegerde Zierikzee. Van reyn, Geschiedk. Beschr. van Rotterdam, in de noot aangehaald, had hen beter kunnen onderrigten.

Met dit gebrek paart zich een ander, t.w. eene mislukte poging ter nabootsing van de verouderde uitdrukkingen en taal van vóór vier eeuwen: eene woon kiezen (bl. 55); hoe droef was mijn ontwaken (bl. 58); het is u bekend, dat het onze wil is, de Prinsessen van ons huis zich niet moeijen met de zaken van Staat (bl. 59); terwijl overigens de geciviliseerde taal onzer dagen gesproken wordt. Die halfslachtigheid is te meer verwerpelijk, omdat men aan het Lotharingsche hof toen evenmin als later van het Nederduitsch wist. Beter gelukt zijn de onzen voorvaderen uit de Spaansche tijden in den mond gelegde woorden, ofschoon het ook daarbij niet aan inconsequenties ontbreekt.

Overigens ook hier dezelfde schoone en boeijende stijl, die met den inhoud maakt, dat men van de lezing noode aflaat. De eerste Schets, getiteld: een Koningszoon (beter: eene Koningin, die de hoofdpersoon is), doet den verterenden gloed aanschouwen van heerschzucht en hoogmoed, die, gelijk gewoonlijk, zich zelven een graf delven, en eene mengeling van hoogheid en laagheid in de Grooten der aarde, die zich door zoo-

[p. 728]

genaamde Waarzeggers en Wigchelaars op de onbeschaamdste wijze om den tuin laten leiden. Van eleonora cobham hadden wij meer verwacht. Ligt over haar en glocester's uiteinde een sluijer, de Romantiek had dien kunnen opligten, waarop de belangrijke episode over haar hoop en aanspraak gaf. Nu is de afloop uiterst flaauw. - Nog beter beviel ons de woeste hoeve, het verhaal bevattende van eene gebeurtenis op onzen bodem, uit het laatst der vorige eeuw, als een nieuw bewijs voor de waarheid van het oude spreekwoord: de hemelsche vergelding treedt met langzamen, maar zekeren tred tot haar doel, en vergoedt het uitstel door de zwaarte van straf. Wij zouden het in handen wenschen van elk die twijfel voedt aan het alziend oog dat 's menschen gangen gadeslaat, en aan den almagtigen arm die den misdadiger treft waar hij zich veilig waant. - Erasmus en de pruimen, ofschoon niet nieuw, zal toch met genoegen gelezen worden. - Bossu te Rotterdam is eene wèlverdiende hulde aan Rotterdams heldhaftig, maar ongelukkig kampende burgers tegen Spaansche trouweloosheid en overmagt. Intusschen hadden wij den van den Briel genomen van der laan met zijne Watergeuzen na den beslisten strijd uit de door den vijand overheerde stad laten vertrekken. Na hunne herkenning door bossu en zijn volk was het geen tijd meer om zich daar in het openbaar te vertoonen.

Wie beter voedsel voor zijnen geest verlangt dan het in de gewone Romantiek aangebodene, zal het in deze Bibliotheek, die het nuttige met het aangename vereenigt, vinden.