Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Synopsis hepaticarum Javanicarum, adjectis quibusdam speciebus hepaticarum novis extra-Javanicis. Partim descripsit iconibusque illustravit Dr. C.M. van der Sande Lacoste. Te Amsterdam, bij C.G. van der Post. 1856. In 4to. II en 112 bl., met XXII gelith. platen. f 6-50.

Dit werk, ten gevolge van het gunstige berigt - in de vergadering van 25 April 1856 van de Wis- en Natuurkundige Afdeeling der Koninklijke Akademie van Wetenschappen daarover uitgebragt door den nu reeds overleden verdienstelijken kruidkundige Dr. f. dozy, mede uit naam van Prof. miquel -

[p. 724]

bevat eene beschrijving van alle door verschillende natuuronderzoekers op Java gevondene levermossen, waarbij de mikroskopische analyse en afbeelding van een groot getal dezer planten gevoegd is. Bij dezen arbeid stonden den Schr. ter dienste de verzameling van Hepaticae door junghuhn op Java bijeengebragt, alsmede de bijzondere verzamelingen van de H.H. v.d. bosch, buse, dozy en miquel. Daardoor is, volgens het bovengenoemde rapport, het getal der reeds bekende Javaansche levermossen met een zesde vermeerderd. Niettemin heeft juist dit onderzoek den Schr. geleerd - wat trouwens reeds door de wetten van de geographische verbreiding der planten tot eene aan waarschijnlijkheid grenzende zekerheid gebragt was - dat onze kennis van de Javaansche levermossen nog zeer onvolledig is. Want bij dit onderzoek kwamen hem vele verminkte exemplaren voor, die geene volledige beschrijving van de gewassen, waartoe zij behoorden, toelieten, maar te meer wezen op den rijken oogst, welke bij het naauwkeurig doorzoeken van dit door de natuur zoo gezegende eiland nog te wachten is voor onze kennis van deze soort van gewassen.

Niet beter meenen wij verder aan deze verhandeling de wèlverdiende hulde te doen toekomen, dan door een gedeelte van het boven bedoelde rapport van de H.H. dozy en miquel over te nemen. ‘In de verhandeling treft men overvloedig bewijzen aan, dat de schrijver zijn onderwerp volkomen meester en met de geheele litteratuur daarvan vertrouwd is. Op weinige uitzonderingen na, heeft hij de beschrijvingen van vroeger bekende Hepaticae met de planten zelve vergeleken, en is daarbij, door het bezit van betere en meer volledige plantenexemplaren, in de gelegenheid geweest, om de waarnemingen van zijne voorgangers aan de natuur te toetsen, hier en daar aan te vullen en te verbeteren. - Doch het is niet alleen door eene goede synoptische beschrijving, dat deze verhandeling zich onderscheidt, maar ook daarenboven door de getrouwst mogelijke afbeelding der door den mikroskoop vergroote plantendeelen, voor zooveel die door de enkele beschrijving niet voldoende konden worden opgehelderd: de auteur heeft ook in dit opzigt duidelijkheid aan beknoptheid weten te paren. De bewerking dezer Synopsis beantwoordt naar ons oordeel ten volle aan den tegenwoordigen staat der wetenschap.’

[p. 725]

En zoo bekleedt dit werk eene waardige plaats onder de werken der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, wier degelijkheid in het algemeen meer en meer ook in het buitenland erkend wordt. Ten gevolge daarvan, maar bijzonder ook door den onvermoeiden ijver van den Algemeenen Secretaris der Akademie, den Heer Prof. w. vrolik, bevat de boekerij van dat geleerde ligchaam tegenwoordig de werken van bijna alle bestaande geleerde genootschappen, door ruil met hare eigene verkregen. En opdat die schatten niet als een dood kapitaal in de boekerij begraven liggen, wordt het gebruik daarvan zoo vrijgevig mogelijk toegestaan, en hebben wij de overtuiging, dat niets ZHGel. aangenamer is, dan wanneer hij daarvan het meest mogelijke nut aan zijne landgenooten - wier nationale eer hij zoo krachtig in het buitenland bevordert - verzekerd ziet.

Maar in de eerste plaats verdient de ijver waarmede de Nederlandsche regering wetenschappelijke onderzoekingen van onze koloniën bevordert, allezins den opregten dank van allen, wier nationaal gevoel het streelt, dat nog onlangs de Nestor der natuurkundige wetenschappen - a. von humboldt - hulde gebragt heeft aan dit haar ijverig streven.

Mogen werken als het hier aangekondigde van Dr. van der sande lacoste den roem, dien de Koninklijke Akademie van Wetenschappen zich meer en meer in het buitenland verwerft, blijven schragen niet alleen, maar steeds hooger opvoeren.