Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Noord en Zuid. Door Mrs. Gaskell, Schrijfster van: ‘Mary Barton’, ‘Hand and Heart’, enz. Vertaald door C.M. Mensing. Twee Deelen. Te Middelburg, bij de Gebroeders Abrahams. 1857. In gr. 8vo. VI, 329 en IV, 322 bl., met twee gelith. titelvignetten. f 6-50.

Noord en Zuid beteekent, gelijk de Vertaler ook in een kort Voorberigt aangeeft, het Noorden en Zuiden van het eigenlijke Engeland, waar geheel verschillende zeden en gewoonten heerschen, terwijl de bewoners in hunne denkbeelden en karakters sterk tegenover elkander staan. In het Zuiden levert hoofdzakelijk de landbouw een middel van bestaan op, in het Noorden daarentegen bloeijen mijnen en fabrijken; in het Zuiden heerschen meer beschaving en weelde, in het Noorden woekeren handel en nijverheid.

Het gezin van den heer hale, predikant in het landelijke

[p. 529]

dorpje Helstone, welk gezin bestaat uit man, vrouw en dochter, benevens de getrouwe nora, kamenier van mevrouw, - gaat zich, ten gevolge van de veranderde kerkelijke gevoelens van den predikant en zijn afstand van zijne betrekking, verplaatsen naar Milton, eene drukke, berookte, mistige fabrijkstad in het Noorden van Engeland. Daar komt de familie hale in kennis met de familie thornton, bestaande uit eene weduwe met zoon en dochter. De zoon, een fabrijkant, speelt met de dochter van den gewezen predikant, mejufvrouw margaretha hale, de hoofdrol. Margaretha en thornton verschillen in menig opzigt van denkwijze en gevoelens, maar beiden hebben zij onafhankelijke, krachtvolle, edele karakters. Hunne wederzijdsche deugden brengen hen tot elkander. Beiden komen ook in aanraking met de volksklasse te Milton, en bewegen zich in de woelige tooneelen, veroorzaakt door eene staking van arbeid (strike). Gewigtige vragen uit onzen tijd, vooral ook over de verhouding en den persoonlijken omgang tusschen de werklieden en hunne meesters, treden daarbij op den voorgrond, en worden door de Schrijfster met uitnemend talent en eene, bij eene vrouw, verwonderlijke kennis van zaken behandeld. Dit gedeelte van het werk, dat daaraan eene hoogere waarde geeft, dan het anders als roman hebben zou, is de lezing en overdenking allezins waard.

De roman zelf is in den aanvang en vooral aan het einde slepend en gerekt; in het midden echter wordt het verhaal, geweven door het levendig tafereel van werkelijke toestanden, boeijend en belangrijk.

Een der nevenfiguren, zekere henry lennox, die zoo wel bij het begin als bij het slot van het werk eene vrij droevige figuur maakt, had gereedelijk weg kunnen blijven; daarentegen zijn de beide hoofdpersonen, en vooral mevrouw thornton en de fabrijk-arbeider higgins met zijne dochter, uitmuntend geteekend.

Ook weder bij het lezen van dit werk viel het ons in 't oog, dat er in die Engelsche verhalen, welke in den tegenwoordigen tijd spelen, zoo vaak iets voorkomt, dat u somtijds onwillekeurig doet uitroepen: ‘Ja, dat is zoo!’ Er zijn hoogst natuurlijke détails in, gezegden, bewegingen, uit het dagelijksche leven gegrepen, opmerkingen, die men bij zich zelf dikwijls heeft gemaakt, en die allen een tint van waarheid aan

[p. 530]

't verhaal bijzetten, en de opgevoerde personen werkelijk doen leven.

De vertaling is, wij moeten het zeggen, op verscheidene plaatsen slordig, zoodat wij er nu en dan aan twijfelden of wij mensing's naam wel goed op den titel gelezen hadden. Wij zijn hier en daar gestuit op onhollandsche zinnen en uitdrukkingen, op gewrongen taal, vooral in de gesprekken; blijkbaar een gevolg van overhaasting; meermalen vonden wij het woord verwonderen voor benieuwen gebezigd; b.v.: ‘Zij verwonderde zich (voor: het benieuwde haar) hoe haar vader en higgins met elkander zouden zijn teregt gekomen.’

Dit neemt echter niet weg, dat we over 't algemeen met het werk ingenomen zijn, en het gerust ter lezing durven aanbevelen, vooral aan hen, die iets meer willen vinden in een roman dan louter vlugtige prikkeling hunner verbeelding. Mogten uitgevers en vertalers meer en meer werken van deze gehalte voor onze pers uitkiezen!
a.i.