Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

[p. 516]

Alpenrozen, door G.H. van senden. Tweede druk. Met Aanteekeningen vermeerderd en nagezien door B.T. Lublink Weddik en P.H. Witkamp. Met 12 platen en eene kaart. Te Amsterdam, bij C.L. Brinkman. 1856. In post 8vo. IV en 504 bl., geb. en verg. f 3-90.

Mag het wel eene zeldzaamheid heeten, dat eene reisbeschrijving een tweede uitgave beleeft, dan moet een werk dat die onderscheiding geniet, zich wel door voortreffelijke eigenschappen aanbevelen. En waarlijk men behoeft met de lezing van dit werk slechts weinige bladzijden gevorderd te zijn, om zich door den inhoud bijzonder aangetrokken te voelen. ‘Daar is leven, warmte, gloed in gedachte, voorstelling en stijl,’ zegt de Heer lublink weddik in zijn Voorberigt voor deze tweede uitgave, en we vinden in deze woorden geen overdreven huldebetoon van den vriend jegens den ontslapen vriend. Integendeel meenen wij, dat het jongere geslacht den Uitgevers dank verschuldigd is daarvoor, dat zij door deze tweede uitgave er op gewezen hebben, dat het werk ook nu nog - 16 jaren na zijne eerste verschijning - de belangstelling ten volle waardig is, waarmede het toenmaals ontvangen werd. Niet enkel schilderingen van de natuurschoonheden, die Zwitserland in zoo rijke menigte oplevert, vinden we hier, afgewisseld misschien door meer of minder aangename toevallen op de reis; neen, natuur- en geschiedkundige opmerkingen en herinneringen, die overal ingevlochten worden, waar de plaatsen welke den Schr. bezoekt, daartoe aanleiding gaven, zetten aan de voorstelling eene ongemeene frischheid en levendigheid bij. De aardrijks- en geschiedkundige aanmerkingen, door van senden ter opheldering achter het werk geplaatst, zijn door den Heer witkamp deels verbeterd, waar hier of daar eene fout ingeslopen was, deels vermeerderd met hetgeen de latere tijden belangrijks hebben aangebragt. Daarbij mogen we echter niet ontveinzen, dat het ons leed deed de natuurkundige opmerkingen niet met dezelfde zorg behandeld te zien. Toch hadden die zeker in de eerste plaats herziening en uitbreiding vereischt, vooral sedert ook in ons land aan de natuurkundige wetenschappen, veel meer en veel algemeener dan in den tijd toen van senden dit werk

[p. 517]

schreef, achting geschonken wordt. Zóó hadden we Aanm. 2 gaarne de opgave gezien, dat de grootste diepte der zee, die tot nog toe gepeild is - in den Atlantischen oceaan tusschen Kaap Hoorn en Kaap de Goede Hoop onder 36^o49′ Z. Br. en 37^o6′ W.L. van Greenwich - 43,380 Par. voeten bedraagt, dat is 17,000 voet hooger dan de Kintschindjinga - de tot voor zeer onlangs hoogst gemeten top van het Himalaya-gebergte. Zóó hadden we bij bl. 369, waar over Zwitserlands gebergte gehandeld wordt, de niets zeggende voorstelling daarvan als ‘een zamenhangend net, dat over den geheelen Aardbol gespannen, dien omsluit’, verbeterd wenschen te zien naar hetgeen de Geologie geleerd heeft. Daarmede zou zeker tevens de voorstelling, die in de 12^de Aanm. gegeven wordt van de verandering in den loop des Rijns, gewijzigd geworden zijn. En terwijl het bij Aanm. 113, waar over de voortgaande beweging der gletschers gesproken wordt, der vermelding waard geweest zijn zou, dat v.s. hier te regt de meening van de saussure tegen de toen nieuw opkomende van agassiz en desor verdedigde - zoo als latere onderzoekingen aan deze beide geleerden zelf hebben doen zien - was het wenschelijk geweest, dat bij Aanm. 110 de natuurkundige grond bijgevoegd ware, waardoor voorwerpen, die lang te voren in de gletschers verzonken waren, na verloop van tijd weder te voorschijn kunnen komen. Deze opmerkingen gelden echter, zoo als men ziet, het werk van van senden niet, dat met regt ‘een sieraad onzer letterkunde’ genoemd mag worden.

De typographische uitvoering verdient allen lof, zoowel wat druk en papier als wat den band betreft, en de twaalf plaatjes, die het werk versieren, zijn over het geheel net uitgevoerd. Iets verder tot aanbeveling te zeggen, zou ons te veel gezegd schijnen; alleen wenschen wij, dat menigeen in de lezing van het werk zoo veel genoegen smake als steller dezes daarin ondervond.

z.
s.