Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Naar Amerika. Een Verhaal van Friedrich Gerstäcker, Schrijver van: ‘Roovers en Regters’, ‘De Geheimen van den Missisippi’, enz. Uit het Hoogduitsch. Drie Deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1856. In gr. 8vo. 979 bl. f 10-80.

De Nieuwe Wereld!.... Voor hoe velen is het land dat achter de golven van den Atlantischen Oceaan zich verheft, niet het Eldorado, waar een nieuw leven kan worden aangevangen, en waar vergeten zal worden wat op den grond van 't vergrijsd Europa is geleden, en misdreven, waar verkregen zal worden, wat daar werd gemist, waar, in één woord, de bodem, de volksgeest en de staatsinstellingen iedere gedroomde of gehoopte toekomst kunnen verwezenlijken. Amerika is in veler oog het heerlijke goudland uit het tooversprookje; 't land van melk en honig, van vrede en eenvoud, waarnaar de ziel van zoo menigen onervarene smacht, en dat hij bereiken wil, zelfs met opoffering van 't laatste wereldsch goed, dat hij 't zijne mag noemen. Amerika is 't land der vrijheid bij uitnemendheid in 't oog van den staatkundigen tinnegieter, die, in weerwil van zoo menige grondwet onder den invloed der revolutie-koorts van 1848 geschreven, toch nog meerdere vrijheid, liever bandeloosheid, begeert, dan deze hem reeds waarborgen; 't land der fortuin, voor hem, dien de balsturigheid van 't lot, eigen schuld, of te luttele ontwikkeling hier 't welslagen belette. En buiten deze levert de werkelijkheid nog zoo menige nuance op 't bont geschilderd tafereel dat de landverhuizing ons aanbiedt. Zal iedere begeerte dààr worden bevredigd, ieders wensch worden vervuld, iedere verwachting worden verwezenlijkt? Zoo wij alrede, door de ervaring van wat ons omgeeft, van wat telkenmale ons eigen oog ziet in onze eigene nabijheid, niet genoodzaakt waren een ontkennend antwoord uit te spreken op die vraag, wij zouden na de lezing van Gerstäcker's meesterstuk, dat ter aankondiging voor ons

[p. 428]

ligt, het hoofd schudden, en zoo door dezen of genen onzen raad werd ingewonnen, waar 't gold de ten uitvoer legging van het voornemen tot landverhuizing, opgerezen in 't hart van een of ander onzer bekenden, hem deze boekdeelen in handen geven, en zeggen: ‘Lees, en oordeel zelf, of gij diegenen zijt, die van de Nieuwe Wereld eene betere toekomst voor u of de uwen moogt hopen.’

Want de waarheid, kennis van den waarachtigen toestand van Amerika, verkregen door het zien met eigen oogen, door ondervinding, door leven met, en zich te bewegen te midden der landverhuizers, en van het volk dat hun omgeeft, spreekt uit iedere bladzijde. Dit boek is geen roman; al zijn romantische feiten tusschen de descriptie ingeweven. 't Is een vade mecum voor den landverhuizer, dat geraadpleegd moet worden vóór het te laat is, om nog in tijds terug te treden. Gerstäcker schetst het individu, in zijn verleden, zijn huidige, en hij slaat het boek zijner toekomst voor ons open. Wij bevinden ons allereerst met hem te Heilingen, een Duitsch stadje, waar de landverhuizingskoorts woedt. Hij brengt ons in kennis met eene menigte personen, waarvan wij de meesten later aan boord van den Bremer koopvaarder: ‘die Haidschnucke’, terugvinden, als zij de loopplank van het schip hebben overschreden, en dus de eerste schrede hebben gelegd tusschen hen en het moederland. Wij leven eenigen tijd met de landverhuizers, zoo wel in de kajuit, als in het tusschendeks, welke tafereelen bovenal ons met meesterhand geteekend schijnen. Men leze, b.v., die bladen, waar de Auteur de windstilte en den daarop volgenden storm op zee schetst. Maar ook aan die reis komt een einde; het anker der ‘Haidschnucke’ wordt te Nieuw Orleans uitgeworpen, en wederom na weinige oogenblikken ziet de bodem der Nieuwe Wereld zich door een aantal van Europa's zonen betreden. Wat gedurende korten tijd binnen eene beperkte ruimte was vereenigd, scheidt zich, om ieder zijner eigenaardige bestemming te volgen. De arme Oldenburger boeren, die geen penning meer rijk zijn; de onbeschaamde fortuinzoeker, die het weinige dat van het loon der misdaad in Europa gepleegd, hem overbleef, hier meent te zullen vermeerderen, met behulp zijner dubbelzinnige industrie; de man van wetenschap, die 't ervaren zal, hoe de theorie in Europa, uit boeken geleerd, bij de praktijk in Amerika schipbreuk moet

[p. 429]

lijden; de ontwikkelde, die, gelukkig voor hem, nevens zijn hoofd ook handen bezit, die hij in tijd van nood kan gebruiken; en de halve idioot, dien te geringe kennis van eeuig handwerk in zijn moederland brood onthield en die 't ook hier niet zal vinden; de arme en de rijke, de brave en de schuldige, ieder lijnregt tegenstrijdig karakter zet te Orleans voet aan wal, en wij verliezen den een voor den ander eenige oogenblikken uit het oog, om telkenmale, als ongezocht - en ook hieruit blijkt voornamelijk het talent van den Auteur - hem weder te ontmoeten, om hem op zijn weg te volgen, en, ten gevolge van feiten, zijne gelukkige of rampzalige levensgeschiedenis, duidelijk en geleidelijk te zien afgesponnen.

Voeg hierbij de heerlijke, der natuur getrouwe beschrijvingen van bijna iederen Staat; de kennis, die de Schrijver verraadt van iedere county, waar de landverhuizer zich vestigt; het Amerikaansch karakter, tot in zijne diepste plooijen ons opengelegd; de kennis, die hij verraadt van iedere staats-instelling, van elk beroep, of industrie, waarmede de landverhuizer in aanraking komt; zijne wetenschap omtrent diens behoeften, zoo menigen goeden raad als ter loops gegeven; bovenal zijne grondige kennis van het menschelijke hart; de belangstelling die hij gaande houdt van de eerste bladzijde tot de laatste; het verrassende van zoo menige wending; de verhouding, waarin hij zijne drie-en-zeventig karakters tegenover elkander heeft geplaatst: voeg dit alles bijeen, en waar gij medegesleept wordt door den boeijenden, op sommige bladzijden heerlijk schoonen stijl, daar zult gij na de lezing Ref. oordeel beamen, waar hij verklaart: ‘zelden een boek te hebben gelezen, dat meer voedsel voor hoofd en hart aanbood, en bijna nimmer zich met eene lectuur te hebben bezig gehouden, die eenen meer aangenamen indruk achterliet.’

De Hollandsche vertaling is goed, enkele vlekjes - waarmede wij vooral de correctie op het oog hebben - uitgezonderd. Het uitwendig voorkomen is allerfraaist; twaalf platen, goed uitgevoerd, en de meest ingrijpende tooneelen in vier-entwintig vignetten voorstellende, strekken dit werk ten sieraad, dat in alles eene onverdeelde dringende aanbeveling verdient.