Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Geloof. Open Brief aan Dr. S. Hoekstra, B.z., Hoogleeraar aan de Kweekschool der Doopsgezinden te Amsterdam, Schrijver van: ‘Het Geloof des Harten volgens het Evangelie’, door L.W.E. Rauwenhoff, Theol. Doct., en Pred. te Dordrecht. Te Dordrecht, bij P.K. Braat. 1857. In gr. 8vo. 39 bl. f :-50.

Prof. h. had het geloof voorgesteld als eene daad des harten, en wel, nader bepaald, eene daad van vrije zelfovergave aan den Heer. Hiertegen komt r. op, en noemt het geloof een toestand, of eigenaardige bestaanswijze, van 's menschen geest, en wel, nader bepaald, den toestand van het met God verbonden zijn. Dáárin heeft r. voorzeker gelijk, dat het geloof geene daad of afgesloten feit is; doch dit gebrek van h's definitie is ligt te verhelpen, wanneer men eene daad in een doen verandert. Waar is het echter óók, dat het geloof, habituëel geworden, een toestand heeten kan. Maar, indien nu al een zoodanig met den mensch als zaâmgewassen geloof niet geheel passend als een doen gekenschetst wordt, r. heeft voorbijgezien, dat het toch nog veel onrigtiger verward zou worden met die lijdelijkheid, welke het woord toestand ons voor den geest brengt. Beide definitiën zijn dus éénzijdig; maar die van r. wel het meest. De ware definitie, waarin het rustende en het werkende element des geloofs moest zaâmgevat zijn, is o.i. nog niet gevonden.

Wat de gevolgen betreft, waardoor r. de praktische waarde zijner stelling wil doen uitkomen, 't is, vreezen we, door hem niet voldoende aangetoond, dat ze uit deze en geene andere

[p. 389]

bepaling kunnen worden afgeleid. Wanneer hij, b.v., ter verklaring van het verband tusschen geloof en geloofsleer, de laatste ons omschrijft als den inhoud van 's menschen geloofsbewustzijn, dan hechten wij aan deze zijne omschrijving ons zegel, maar vragen hem tevens: of men zich niet even goed een doen als een toestand bewust is? Of, wanneer hij den weg tot vrede tusschen Christelijk geloof en elke, maar vooral de natuurkundige wetenschap meent te ontdekken in de erkenning van de zelfstandigheid en onafhankelijkheid des geloofs, dan vragen we op nieuw: waarom een doen onzelfstandiger en afhankelijker zij dan een toestand?

Waartoe de afzonderlijke uitgave dezer brochure? Voor de bezitters van h.'s boek is zij niet onmisbaar: immers laat de kern zich met een paar regels in ieders adversaria aanteekenen: beter ware zij dus met eenige onschadelijke bekorting in een onzer Godgeleerde tijdschriften geplaatst. Dit zij echter niet zóó gezegd, als of de lezing de moeite niet beloonen zou. Ten bewijze van het tegendeel diene het navolgende: ‘Het is ligt, treffende boetredenen te houden tegen heillooze leerheiligheid, maar daarmede zijn zij niet geholpen, die meenen dat de Christelijke geest zich ook nu nog, gelijk in de dagen van paulus, in de gave der kennis openbaart, en die gaarne zouden willen weten in welke betrekking hun inzigt in de waarheid tot hun godsdienstig geloof moet staan. Zij weten wel dat zij door hunne dogmatiek niet zalig zullen worden, maar, indien het hun ernst is met hun Christendom, zullen zij zich ook niet tevreden laten stellen door de verzekering der miso-doctrinairen, dat de leer onverschillig is, indien men slechts van harte in jezus gelooft. Telkens toch zal het hun te binnen komen, welke hooge waarde jezus zelf aan de kennis der waarheid heeft toegekend, en, hoe meer zij met aandacht zichzelven gadeslaan, zoo veel te meer zullen zij bespeuren, dat er bij hen een innig en onscheidbaar verband bestaat tusschen hun godsdienstig leven en de voorstellingen, die zij zich over de godsdienst vormen.’
v.p.