Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Nederlandsch-Israëlietisch jaarboekje, voor 1857 (5617-5618), uitgegeven van wege het hoofdbestuur der maatschappij tot nut der Israëlieten in Nederland. 7^e jaargang. (Te) 's Gravenhage, (bij) de gebroeders Belinfante. 1857. In post 8vo. 52 en 67 bl. f :-60.

De burgers van Nederland worden wel van almanakken voorzien: de medewerkers aan nederlandsche tijdschriften worden er wel mede vervolgd. Gelukkig zij, wanneer de inhoud van 't hun uit dit genre van litteratuur toegezondene hen in staat stelt er iets gracieus van te zeggen. Het ‘Nederlandsch-Israëlietisch jaarboekje’ doet dit niet. 't Kan belangrijk wezen voor onze medeburgers dier geloofsbelijdenis wanneer ze opgaven ontvangen van de perakijm welke op de verschillende sjabbatdagen worden gelezen, van hunne eigene kerkelijke tijdrekening, van de uren bestemd voor den sjemang, van het aanvangen des sjabbats in de onderscheidene maanden des jaars, van de dignitarissen en officianten, het getal leden, donateurs en donatrices, en de instellingen hunner verschillende inrigtingen, van de plaatsen waar die gevestigd zijn, van 'tgeen op het algemeen kerkelijk bestuur, en de kerkelijke besturen in de provinciën betrekking heeft, van het personeel hunner armbesturen, hunner seminaria, hunner geestelijken, van hun schoolwezen, van het hunne eeredienst betreffend hoofdstuk der jaarlijksche staatsbegrooting, en van het getal hunner stamgenooten in onze westindische bezittingen. Maar dit alles had men hun zeker voor oneindig geringeren prijs kunnen verschaffen. Want al deze opgaven beslaan gesamenlijk 45 blz. en dus ongeveer ⅜ van het boekjen. Het overige wordt ingenomen door de opgaven van andere jaartellingen

[p. 341]

en tijdperken, van het lengen en korten der dagen, van de verjaardagen der vorstelijke familie, van briefporten, van telegraaftarieven en zegelregten, die men in iederen anderen almanak kan vinden; door eene aanwijzing van de vertrekuren der spoortreinen die men in geen enkelen vinden moest, daar de administratieën er op uit schijnen om door gedurige uursverandering de almanakken tot leugenaars en het publiek tot dupe te maken; - en door een mengelwerk, dat zeker aanspraak heeft op dien naam in zooverre het göthe's regel van Koriander en nog iets anders herinnert, maar weinig regtstitels toonen kan op de belangstelling van het publiek. Wat strekken kon tot staving van dit oordeel wordt liefst achterwege gelaten: want 't is pijnlijk dames te moeten hard vallen omdat ze den engel des vredes tot eene vrouw maken, van ‘kloppende borsten’ spreken, de hel ‘verschrikking uit haar ketel laten spuiten’; - pijnlijker nog van dichtstukken te moeten gewagen waarin van ‘hemelluchten’ sprake is, en deze de eer genieten van op ‘geduchte’ te mogen rijmen, of waarin het ‘duister van de wetenschap’ vermeld wordt, of waarin schatten ‘uiteenen spatten’; - onaangenaam eener redactie te moeten herinneren dat mengelwerk als dat van blz. 28 en 43 eigenlijk in het voorwerk van dit jaarboekjen behoort. Nog menige dergelijke aanmerking ware hier bij te voegen, maar de gemaakte zullen genoeg zijn, waar 't een boeksken geldt van 119 blz. of liever een mengelwerk van 67 blz. klein formaat. Wil men uitvoeriger beschouwing, men opene het werkjen, en 't zou wel te verwonderen zijn wanneer men niet onder Mr. s.e. nijkerk's inwijdingsrede: ‘taai’ schreef, - onder Hoop: ‘niets nieuws’, - onder johannes reuchlin: ‘goed, maar gerekt’, - onder Varia: 't bedoelde woord van göthe, - onder alexander benjamin haas: ‘langwijlige beschrijving van een belangwekkend leven’, - bij de liederen van de Sola..... doch waar zou 't einde zijn indien er dus moest worden voortgegaan? Huijgens en barlaeus zij als overledenen rust gegund, grace aguilar als vreemdeling.

b.
v.h.