Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Gumal en Lina. Een Verhaal voor de Jeugd, tot voorbereidend onderwijs in de waarheden der Godsdienst; door K.F. Lossius. Zesde Nederd. uitgave. Naar den laatsten Hoogduitschen druk op nieuw vertaald door A.A. Holst, onder toezigt en met medewerking van H.J. Spijker, Theol. Doct., en Pred. te Amsterdam. Twee Deelen. Te Amsterdam, bij Ten Brink en De Vries. 1856. In post 8vo. XII en 492 bl., met twee staalplaten, f 6-30.

Den langen titel van het werk, dat wij hier aankondigen, hebben wij geheel afgeschreven, omdat elk gedeelte daarvan als 't ware eene aanbeveling is. Het verhaal zelf, wie kent het niet, wie geeft het geene eereplaats onder de lectuur zijner jeugd, wegens zijn boeijenden vorm, zijn deugdelijken inhoud! Nederland heeft er in ruime mate zijne hulde aan geschonken: getuige hiervan het noodzakelijke van eene zesde uitgave. Te regt hebben de Uitgevers begrepen, dat in de vorige uitgaven veel was, dat het werk voor onzen tijd min-

[p. 257]

der geschikt maakte, zoo wel wat de vertaling en den inhoud als den uiterlijken vorm betreft; daartoe hebben zij voor eene geheel nieuwe vertaling gezorgd, en deze werkzaamheid opgedragen aan den Heer holst, onderwijzer te Amsterdam; wij wenschen dien Heer geluk met zijn voortreffelijk geslaagden arbeid. Hij heeft lossius' werk in onze taal overgegoten, zonder dat iets den Germaanschen oorsprong verraadt; hij moge hierin aan velen ten voorbeeld strekken!

Dat Dr. spijker deze uitgave onder zijne hoede heeft willen nemen, strekt haar tot geene geringe aanbeveling; het gewigtige van zijn deel in dezen arbeid valt in het oog, wanneer wij lezen in de Voorrede, waarin dat bestaan heeft: ‘De eigenlijke inhoud’ - zoo drukt Dr. spijker zich daar uit - ‘het voorbereidend onderwijs in de waarheden der godsdienst, was ook voor verbetering vatbaar. De eenvoudigheid en helderheid van het oorspronkelijke moesten bewaard, de wat koude toon van het vroegere rationalisme weggenomen; en daarmede ook een en ander denkbeeld van het rationalistisch supernaturalisme door zuiverder en juister begrippen vervangen worden.................................. Overeenkomstig het mij kenbaar gemaakte verlangen, heb ik er ingebragt wat tot het hiervoren aangeduide oogmerk noodig en dienstig scheen’, enz.

De Gumal en Lina, door den Heer holst in uitmuntend Hollandsch overgebragt, heeft door de bewerking van Dr. spijker een Hollandsch karakter gekregen. Rationalisme en supernaturalisme zijn geene vruchten die op Hollandschen bodem te huis behooren; de vele sporen, die daarvan in de vorige uitgaven te vinden waren, konden met evenveel regt den naam van Germanismen dragen als die woorden en uitdrukkingen, welke in de vorige vertaling den Hoogduitschen oorsprong verrieden.

Merkwaardig is het slot van Dr. spijker's Voorrede; het zijn woorden van het hoogste gewigt, betreffende de aanstaande regeling van het onderwijs, de question brulante voor het tegenwoordig Nederland. Alleen de vrees om over te veel ruimte in dit Tijdschrift te beschikken, doet ons er van afzien de laatste bladzijde te copiëren. Wij hopen dat die

[p. 258]

woorden, welke het kenmerk eener diepe overtuiging dragen, velen onder de oogen mogen komen, en dan ook, daar zij behartigingswaardig zijn, op velen eene gewenschte en heilrijke uitwerking hebben!

Een fraai formaat, goed papier, flinke druk, en een tweetal schoone gravuren, maken den dosch uit, waarin de Uitgevers dit voortreffelijk werk gestoken hebben. Een ruim debiet kan, waar zoo veel goeds aangeboden wordt, onmogelijk uitblijven.
d.