Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Een gezond en goedkoop voedsel voor iedereen. Aanwijzing tot de voortteling en het nuttigen van nieuwe, betere, goedkoopere en voedzamer aardvruchten, ter vervanging van de minder gezonde aardappelen, voorafgegaan door eenige waarschuwingen tegen de vervalschingen der meeste levensmiddelen, door een Geneeskundige. Te Amsterdam, bij Gebr. Diederichs. 1857. In 8vo. 58 bl. f :-25.

In het, onder bovenstaanden al te omslagtigen titel uitgegeven, boekje worden twee voorname vraagstukken van den dag behandeld. Het eerste betreft de vervalsching der meeste levensmiddelen; het tweede de aanbeveling van een surrogaat voor de aardappelen. Gelijk eerstgenoemd onderwerp met de benoeming van stedelijke gezondheidsraden en andere maatregelen van geneeskundige politie in naauw verband staat, zoo moet ook het laatste, de aanbeveling van een gezond en goedkoop voedsel, als een vraagstuk beschouwd worden van den tegenwoordigen tijd, waarin men naar middelen uitzict, om de productiviteit van den grond aan die van het menschelijk geslacht, zoo mogelijk, meer te doen beantwoorden, en alzoo eene der voornaamste oorzaken van de duurte der levensmiddelen en van het steeds toenemend pauperisme te doen ophouden. Met het oog hierop en op den ongunstigen gezondheidstoestand van de mindere klasse der maatschappij, meent de Schrijver dat het gebruik van de ‘ligchaamsverzwakkende, geestdoodende, vadsig en krachteloos makende aardappelen’ geheel moet ophouden, en dat in de plaats daarvan, voortaan twee Oostersche gewassen, de Apios tuberosa en de Dioscorea Batatas, verbouwd moeten worden. De knollen en wortels dier beide genoemde plantsoorten bevatten toch, volgens de

[p. 223]

analyse van Fransche scheikundigen, een veel grooter gehalte aan eiwitaardige bestanddeelen dan de aardappels, zoodat zij deze voortaan geheel zullen moeten vervangen. In dien wensch des Schrijvers deelen wij niet, zoo lang het niet gebleken is, hoe het met de cultuur dier uitheemsche gewassen, met hare meerdere of mindere productie, met de gesteldheid van den grond, die gevorderd wordt, met de daarvoor noodige bemesting, met den tijd, gedurende welken de wortels bewaard kunnen worden, met de smakelijkheid van deze, hare verteerbaarheid, enz. gesteld is. Zoo lang men van alle die bijzonderheden niets weet, loopt men groot gevaar, kasteelen in de lucht te bouwen, en welligt dezelfde uitkomsten te verkrijgen, die de zijdeteelt, de konijnen-fokkerij en de piscicultuur in ons Vaderland hebben opgeleverd. Niet te min verdient het nemen van proeven allezins te worden aanbevolen, vooral wanneer het geschiedt door onpartijdige en deskundige personen^(*). Gelijk de Schrijver een groot tegenstander en bestrijder der aardappelen is, zoo houdt hij, daarentegen, groote lofspraken op de veel besprokene Revalenta Arabica, waarvoor als éénige grond wordt bijgebragt het ruim gehalte aan eiwitstof, dat liebig in het genoemd planten-meel ontdekt heeft. Het is te meer te verwonderen, dat de Schrijver aan een enkel zoodanig onderzoek bijzondere waarde hecht, dewijl de eerste twintig bladzijden van zijn boekje gewijd zijn aan het betoog, dat schier alle onze voedselstoffen en dranken op schromelijke wijze vervalscht, en, uit winzucht, dikwijls met nadeelige of zelfs vergiftige stoffen vermengd worden. Ook hier wordt wederom op de Rob de laffecteur en de Pâte pectorale, die beiden onvervalschte volksgeneesmiddelen genoemd worden (bl. 16), eene uitzondering gemaakt. Dit riekt een weinig naar den mutserd, en wekt het vermoeden op, dat de ongenoemde Schrijver, die zich op den titel en op bl. 34 een Geneeskundige noemt, meer bijzondere dan algemeene belangen voorstaat. Ook hebben wij, hetgeen wij ter liefde van de waarheid verpligt zijn op te merken, van de natuur- en scheikundige kennis des Schrijvers geene groote denkbeelden, en

(*) Behandeling van de Chinesche Igname (Dioscorea Batatas), medegedeeld door a. blaas, ez.n.; in Tuinbouw-Flora, enz., D. III, bl. 63 en volgg.

[p. 224]

verwijzen den deskundigen lezer, die er van overtuigd wenscht te worden, tot hetgeen op bl. 6, over de zuivering van slecht en drabbig water gezegd wordt, waartoe onder anderen, gestooten bittere amandelen worden aanbevolen!