Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

[p. 213]

Boekbeschouwing.

Twaalftal Kerkredenen, door C.C. Callenbach, Predikant te Nijkerk. I^e tot IX^e Aflevering. Te Nijkerk, bij G.F. Callenbach. 1856, 57. In gr. 8vo. Tot dus verre 220 bl. Bij inteekening f 2-40; na de uitgave der laatste Aflev. f 3-:
Oudejaars-Avond. Kerkrede over Psalm li:3^a, door C.C. Callenbach, Predikant te Nijkerk. Te Nijkerk, bij G.F. Callenbach. 1856. In gr. 8vo. 24 bl. f :-20.

Wij moeten den man zijne uitgeleefde dogmatiek en daarnaar geschoeide exegese schenken: beide gaan zeker ver, gelijk ge aan deze verklaring van den ‘Heer’ in Ps. cxlv:17 zien kunt: ‘Wij kunnen hier aan den drieëenigen God denken in het gemeen, doch de Christen mag daarom niet te min bijzonder denken aan den tweeden persoon, dien de Vader, na bitter en bloedig lijden, uitermate heeft verhoogd en alle magt gegeven heeft in hemel en op aarde. Des Vaders woord tot den Zoon: “zit aan mijne regterhand,” geeft ons vrijheid en regt, wanneer ergens van het bestuur onzer lotgevallen door den Heere sprake is, onder dat woord Heere den Zoon te verstaan, aan wiens sterke hand de scepter over het geheelal en over zijne eigene met bloed vrijgekochte gemeente werd toebetrouwd.’ - Wij moeten hem verder hier en daar een heftigen uitval tegen Roomsch of Liberaal vergeven: trouwens, zijne tegenstanders maken 't zelven niet beter; ofschoon 't ons toch wat al te erg loopt, wanneer hij den door de vrijzinnigen aan de voorstanders der orthodoxe verzoeningsleer toegeduwden, en gewis ook niet liefelijken schimpnaam van bloedtheologanten lijnregt uit de aanporring van Satan afleidt. - Wij moeten almede niet te naauw zien op eenige verwardheid in woordschikking en redenering, die echter maar zelden tot zulk een uiterste loopt, als in deze schets der Oudejaarspreek: ‘Wat er toe behoort, om deze bede regt te bidden. De gepastheid der bede aan deze uitgangen des jaars. De heilrijkheid der bede opregt ontboezemd.’ - Wij moeten,

[p. 214]

eindelijk, heenstappen over ééne uitdrukking tegen de ongeloovigen, die ons meer dan eenige andere heeft geërgerd, hoewel ze evenmin regt- als vrijzinnig is: ‘Indien wij geloovigen het eens hadden mis gehad, wat schade voor ons? Daarentegen zoo gij het mis hebt, gij hebt alles verspeeld.’ Hoe! gij mensch, naar het beeld van den God der waarheid geschapen, en van daar met brandenden waarheidsdorst vervuld in 't binnenste heiligdom uwer ziel, gij lijdt geene schade, als ge leugen aanneemt? ge behaalt geen voordeel, als ge leugen verzaakt? Weg, voor altijd weg met zulke valsche en onwaardige argumenten a tutiori! - Maar dat het, in weerwil van dit alles, aan den Heer callenbach gegeven is, om regt populair, regt hartelijk, en - wat wij voor geene mindere verdienste rekenen - regt gemeentelijk te prediken: dat hij, hoedanig zijne denkbeelden in 't leerstellige mogen wezen, in de praktijk op een gezond en werkzaam Christendom aandringt: dezen in ons oog veelbeduidenden lof hebben wij volmondig voor hem over. Zij het nu en dan al eens onder een (vooral Oud-Testamentisch) deksel, nogtans wordt christus door hem verkondigd: en daarin behooren we ons met den Apostel paulus te verblijden. Wie slechts met een oordeel des onderscheids deze Kerkredenen te lezen vermag, die zal er, gelijk wij, op vele plaatsen door gesticht worden. Gaarne deelden wij ten bewijze de waarlijk schoone plaats over de zondenvergeving door christus (bl. 195 en volgg.) mede; doch de ruimte ontbreekt ons. Wij bepalen ons dus tot het slot der preek over Matth. x:30: ‘Ja, Hij heeft de haren uws hoofds allen geteld. Gaat gij dan een bangen winter te gemoet, waarin ge ligt niet weten zult van den eenen tot den anderen dag te leven, wapen u slechts met vertrouwen, met vertrouwen op zijne almagt, die alles kan geven; op zijne liefde, die alles wil geven; op zijne trouw, die alles zal geven. Ik durf u vrijmoedig zeggen: u zal geschieden naar dat gij vertrouwen zult. Indien uw vertrouwen sterk is en vast, gij zult ondervinden dat de God van elia en eliza nog dezelfde God is; gij zult ondervinden dat de God van dien Duitschen leeraar henke, van wien zoo veel merkwaardigs is opgeteekend, nog leeft; gij zult van de raven gediend worden en van de lieve zangvogels, indien de Heere het noodig keurt. En gij, rijken, op den Heer vertrouwende, zult weldoende niet

[p. 215]

verarmen; gij zult gewaar worden, dat wie den armen geeft den Heere leent, terwijl gij het onbeschrijfelijk zoet en zalig genot smaakt bijzonder aan het weldoen verbonden. 't Is immers zaliger te geven dan te ontvangen? En voorts tot vertrouwen heb ik niemand uwer meer op te wekken. Hoe? Ja, ik meen wat ik zeg. De Heer heeft u immers het meerdere geschonken? Heeft Hij u niet zich-zelf en zijn Zoon geschonken? Kan Hij het u dan aan een stuk brood, aan een aardappel, aan wat zout, aan wat olie, aan wat kleederen laten ontbreken? Of heeft Hij de haren uws hoofds niet allen geteld? Ja, Hij heeft het gedaan. Amen.’

De jonge Uitgever, zoon des Predikers, verdient bij ‘deze zijne eerste onderneming’ onze aanmoediging. De uitvoering is zeer goed en net: alleen is, dunkt ons, de letter wel een weinig uitgesleten. Een paar taalfouten - vloers, voor: floers, en dergelijke - moet hij in 't vervolg vermijden of doen vermijden: anders is de correctie over 't geheel zorgvuldig. Hij is immers niet voornemens, zich uitsluitend tot de uitgave van Godsdienstige boeken, en wel van zijne eigene rigting, te beperken? Zoo zou hij zich tot stilstand veroordeelen met dat hij begint te loopen.
v.p.