Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Engelsch Leesboek voor de Scholen, door E. Gerdes. Eerste Stuk. Te Amsterdam, bij F.C. Bührmann. 1856. In post 8vo. VI en 114 bl. f :-55.

De Verzamelaar zegt in zijn Voorberigt: ‘Menigeen kan van oordeel zijn, dat er thans geene dringende’ (wij gelooven te

[p. 153]

mogen beweren: volstrekt geene) ‘behoefte bestaat aan Engelsche Leesboeken voor de scholen, hetgeen ik in het algemeen toestem.’

Waarom dan op nieuw de pers doen zweeten onder eene compilatie van verhaaltjes en stukjes, die men toch reeds in andere boeken aantreft? De Zamensteller geeft ons zelf het antwoord. Luister: ‘Men zal in de meesten (lees: meeste) dàt element missen, hetwelk, mijns inziens, uit geen schoolboek mag geweerd worden.’

Voorzeker geen vleijend compliment voor bomhoff, engelberts gerrits, van kampen, lagerwey, lehmann, maatjes, nayler, olivier, en eene menigte andere, die Engelsche Leesboeken hebben vervaardigd; doch wij achten ons niet geroepen om over dat liefdeloos oordeel te oordeelen, en willen liever zien wat de Heer g. ons in en met dàt element levert.

Wij vinden in dit eerste Leesboek drie-en-dertig stukjes, zoo wel in proza als in poëzij, als bij toeval door elkander geworpen, zonder orde of systematische rangschikking, zonder onderlingen zamenhang, en, wat in ons oog het onvergefelijkste van alles is, zonder behoorlijke opklimming van het gemakkelijke tot het zwaardere: iets dat een voornaam vereischte van een met onderwijskunde bewerkt lees- en vertaalboek is. Wel is waar, geeft de compilateur niet te kennen, dat hij zijn leesboek ook tot een vertaalboek gedestineerd heeft; doch naar de woorden te oordeelen, die hij nu en dan aan den voet der bladzijden plaatst, en die wij, als supplement tot de Woordenlijst achter het werkje moeten beschouwen, schijnt dit eventuële gebruik hem voor den geest gezweefd te hebben. Wij hadden evenwel gewenscht, dat die woordjes met meer zorg en attentie waren gekozen; onderscheidene moeijelijke woorden zijn niet opgegeven, terwijl men er vele aantreft, die achterwege hadden kunnen blijven. Ook vindt men wel eens tweemaal hetzelfde woord, b.v. bl. 21, to roam, zwerven, en bl. 111 op nieuw to roam, zwerven.

Over taal en stijl valt weinig aan te merken. De geleverde bijdragen zijn allen aan oorspronkelijke Engelsche schrijvers ontleend. Wij keuren het echter af, in een boek, dat voor de jeugd bestemd is taalfouten over te nemen, of zelf te maken. Zoo viel onder anderen onze aandacht tweemaal op het woord older, bl. 27, waar wij lezen: ‘the oldest

[p. 154]

of his boys’, en bl. 54, waar wij vonden: ‘the oldest was but six years old.’ De Heer g. schijnt den volgenden regel niet geleerd te hebben, die echter een onderwijzer niet onbekend behoorde te zijn:

‘Much is applied to things weighed or measured; many to those who are numbered. - Elder and eldest to persons; older and oldest to things.’

Ofschoon wij de zedelijke strekking van den inhoud van dit werkje volkomen goedkeuren, doet het ons leed er te moeten bijvoegen, dat wij hopen dat de Uitgever en Verzamelaar het bij dit eerste Stuk zullen laten. Wij geven verreweg de voorkeur aan het Engelsch Lees-, Leer- en Vertaalboek van lagerwey, en raden de Instituteurs ernstig af, het werkje van den Heer g. op hunne scholen in te voeren, zoo lang er geen gebrek aan betere boeken zijn zal.
l.a.h.