Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Gods leidingen met Ludger, den Apostel der Friesche Ommelanden van Groningen; door U.P. Goudschaal, Predikant te Scheemda. Te Groningen, bij F. Folkers. 1856. In post 8vo. VIII en 65 bl. f :-60.

Het boekje dat wij hier aankondigen, moge uit weinige bladzijden bestaan, het is waardig door velen gelezen te worden. Weldadig kan de beschouwing werken van het hier geleverde beeld van Christelijk geloof en zich-zelven verloochenenden ijver, uit liefde tot den Heer geboren, van kennis en wetenschap, die zich met nederigheid en ootmoed paarden, in een man van aanzienlijk geslacht, maar die wereldsche uitzigten prijs gaf om zielen voor jezus te winnen. Die man was niet, gelijk de eerste Christen Zendelingen op onzen grond, van elders overgekomen, maar een landgenoot, op Frieschen bodem geboren, en te Utrecht onder den Abt gregorius, leerling en vriend van bonifacius, voor de dienst des Evangeliums ter bekeering der Heidenen gevormd.

Had Gods voorzienigheid reeds vroeg gewaakt over het leven van ludger's moeder, bij hare geboorte door hare Heidensche grootmoeder tot den dood bestemd, maar door eene medelijdende vrouw behouden - wat hier omtrent de moeder gezegd wordt, vonden wij elders van den zoon verhaald - in zijn gansche leven ondervond ludger de blijken van 's Hemels hand, zoo in zijne redding uit lijfsgevaar bij zijne vlugt uit Engeland, waar onder zijn leermeester en vriend, den beroemden alcuinus, de laatste hand aan zijne opleiding gelegd was, als in den zegen dien hij, naar Deventer gezonden ter voortzetting van het door lebuinus aangevangen werk, ondervond, toen hij daar en in den omtrek velen bewoog om van hunne Heidensche dwalingen afstand te doen, terwijl het hem gelukte lebuinus' stoffelijk overschot terug te vinden, en het door dezen gestichte, maar door de afgodische Saksen verwoeste, Godshuis te herbouwen. Niet minder gelukkig slaagde

[p. 120]

hij in Friesland en de Groninger Ommelanden, ter voltooijing van den arbeid van bonifacius en willehald. Door zijn pogen werd de laatste slag aan het Heidendom op onzen bodem toegebragt, en mogt de Christelijke Kerk alhier als gevestigd beschouwd worden. Maar hiermede was ludger's ijver niet tevreden. Naar elders rigtten zich zijne blikken. Naar de woeste Noormannen verlangde hij te gaan. Maar karel de Groote had hem, op raad van alcuinus, tot Bisschop van Munster bestemd. Noode liet hij zich overhalen; hij beschouwde zich te gering voor die betrekking. Doch ze eenmaal aanvaard hebbende, kweet hij zich met zijnen gewonen lust, vooral in het stichten eener, naar de Utrechtsche ingerigte, school ter vorming van jonge geestelijken, wier leiding hij tot zijnen dood op zich nam. ‘Omringd van jongelingen uit de aanzienlijkste geslachten, die van alle zijden aan hem toevertrouwd werden, las hij hun dagelijks uit de Heilige Schrift voor, die hij niet slechts verklaarde om hunnen geest te verlichten, maar ook op hen toepaste om hun hart te vormen. En hij deed dat met zulk eene innigheid, met zulk een vuur en kracht, dat hij allen medesleepte, en voor de dienst van God en christus ontgloeide. Te meer, omdat hij door zijn eigen wandel het zegel op de waarheid zijner woorden drukte’ (bl. 52).

Zoo drong het Evangelie als een zuurdeeg door. De zegen dien onze voorouders uit Frankrijk en Engeland ontvangen hadden, werd door hen op hunne beurt aan Duitschlands Noord-Oostelijke bewoners gebragt. Dezelfde Friezen, welke zoo lang en hardnekkig tegen het Christendom gekampt hadden, stelden, eenmaal er voor gewonnen, er hunne eer in om het aan anderen bekend te maken. Wonderlijke kracht der waarheid aan de harten, ook van de meest bevooroordeelden! Opmerkelijk is het hier, volgens de overlevering, medegedeelde berigt van de aanleiding tot wittekind's bekeering. Ter bespieding van karel's leger in onkenbaar gewaad daar binnen geslopen, werd zijn hart door het gezigt van eene plegtige Godsdienst-oefening, met het Heilig Avondmaal besloten, zóó getroffen, dat hij na twee dagen terugkeerde om zich te laten doopen. Niet minder opmerkelijk is het in ons oog, de afstammelingen der radbouds als waardige opzieners op den Utrechtschen zetel te ontmoeten.

[p. 121]

De Heer goudschaal ga voort met zijnen loffelijken arbeid, door ook de levens van lebuinus, marcellinus, willehald en werenfried voor het volk te bewerken. Niemand zal zich de weinige centen voor dit boekje besteed, beklagen.