Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Charles Mackay. L.L.D. Longbeard, of de Anglo-Saksische volksstammen van 1193-1196. Historisch-Romantisch Verhaal. Uit 't Engelsch, door M. Keijzer. II Deelen. Met vignet. Te Maassluis, bij J. van der Endt. 1856. In gr. 8vo. VI en 522 bl. f 4-80.

Dit werk, uit het Engelsch vertaald, en in het vaderland van den Schrijver gunstig ontvangen, zal ook onder ons zijne lezers wel vinden. Mackay heeft blijkbaar zijnen grooten landgenoot walter scott voor oogen gehad, maar hem niet slaafs gevolgd. Gelijk in Ivanhoe vinden wij ons hier verplaatst in de tijden toen zucht naar avonturen en krijgsgevaren, door de godsdienst tot geestdrift opgewonden, scharen naar het Heilige Land dreef. Die togten hadden voor handel en nijverheid, en ook voor den landbouw door het vrij worden der lijfeigenen, weldadige gevolgen, deden de vorige barbaarschheid wijken, en openden voor de volken van ons werelddeel de baan der beschaving. Doch die voordeelen werden niet dan voor zware offers verkregen. De meeste kruistogten mislukten,

[p. 74]

de groote legers smolten, nog meer door gebrekkige organisatie en oneenigheid onder de aanvoerders, en door vermoeijenis en honger, dan door het vijandelijke zwaard, als sneeuw voor de zon, en van de hoopen volks die uittrokken, mogten slechts weinigen den vaderlandschen bodem weder betreden. Aan duurzame vestiging in Palestina en behoud van het daar bemagtigde viel niet te denken, en met den val van Ptolemaïs kwam het einde van een krijg die twee eeuwen geduurd, en Europa zes millioen menschen had doen verliezen. Was het lot der naar het Oosten opgetrokkenen gemeenlijk gevangenis of dood: de te huis geblevenen hadden hun niet te benijden. Zij zagen zich, van hunne natuurlijke beschermers en verzorgers beroofd, ter prooi gelaten van grootere en kleinere dwingelanden, die door het vertrek der aan het hoofd hunner legerbenden uitgetogen Keizers en Koningen, Hertogen en Graven, de handen ruim hadden.

In Engeland bestond nog eene andere oorzaak van verwarring en ellende. Een tijdsverloop van vier geslachten had de klove niet kunnen dempen tusschen Normandiërs en Saksers. Met misnoegen en wrevel verduurden de laatsten de heerschappij, door de eersten uitgeoefend met den overmoed dien de zegepraal, en met de hardheid die de ruwheid der tijden en het gemis van behoorlijke wetten en regtsbedeeling medebragt. Maar de onderdrukten verloren den moed niet. Uit hunne woonplaatsen verbannen en vogelvrij verklaard, verzamelden zij zich in de bosschen, trotseerden de door de Normandiërs gemaakte jagtwetten, en werden de schrik hunner Édelen. Ook in Londen stond in william fitzosbert of longbeard, aldus naar zijnen langen baard geheeten, een verdediger op. Ofschoon zelf van Normandische afkomst, betoonde hij zich den vriend en voorspraak der mishandelden. Door zijne schranderheid, moed en vurige welsprekendheid wist hij de volksmenigte voor zich te winnen en aan zich te boeijen, tot dat het zijnen vijanden, door de toen alvermogende geestelijkheid gerugsteund, gelukte, hem ten val te brengen. Longbeard onderging het gewone lot van volksleiders, die, voor een tijd toegejuicht, zich in het uur des gevaars verlaten zien. De Schrijver laat zijner bedoelingen regt wedervaren tegen den smaad van hen die, door vooroordeelen verblind, den vriend des volks niet begrepen, of wier pen ter

[p. 75]

dienste stond aan bij de voortduring der misbruiken belanghebbenden. Hij beweegt zich vrij op het historisch terrein, doch heeft den geest van het door hem behandelde tijdperk wèl gevat. Zijne voorstellingen maken ons met het toenmalige Engeland in zijne politieke, burgerlijke en natuurlijke gesteldheid, en met de gevoelens en zeden der verschillende standen bekend. Hij heeft een open oog voor de schoonheden der natuur, en schildert en verhaalt goed. Longbeard, zijn broeder brian, en de oude gleeman zijn goed volgehouden; nog beter beviel ons fridolinda; terwijl wij in jordan de type van de gezeten burgerklasse, en in le boutelier met zijne vrienden die van de losbandige Normandische Baronnen zien. Menschen als le robaulx, die om zijne geschaakte beminde terug te vinden, veel moeite doet, maar op den weg om haar te zoeken, op eene andere verlieft, zouden er ook nu aan te treffen zijn. Aan een kortstondig luchtverschijnsel gelijk, vertoont zich Koning richard bij zijne wederkomst, als hadde hij na zijn langdurig afwezen niets anders te doen dan nieuwe avonturen te gaan opzoeken, tot een leerzaam voorbeeld, dat de schitterendste Vorsten niet altijd de beste Regenten zijn, en dat een volk zeer kan te beklagen wezen onder een Koning wiens bedrijven de wereld bewondert.

De vertaling is goed Hollandsch, met enkele uitzonderingen, b.v.D. I, bl. 86: ‘Zij hief een kreet aan, die de Vorstelijke persoon deed gevoelen, als of 't balkon onder haar voeten beefde.’ De spelling van koncessiën, kontrast, intellektueel, produkten, enz. wil er bij ons slecht in. Waarom dan voor die uitheemsche niet liever goede Nederduitsche woorden, die er voor de meeste bestaan, verkozen? De correctie had naauwkeuriger kunnen zijn. Het bijvoegelijke trotsch voor het zelfstandige trots komt nog al eens voor.