Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Précis des Négociations du Congrès de Rastadt (1798). Par Mr. H.A. van Dijk, Docteur ès Lettres et en Droit. A Utrecht, chez Kemink et Fils. 1856. In gr. 8vo. IV en 187 bl. f 1-90.

Een beroemd geschiedschrijver heeft reeds vroeger het Congres te Rastadt een eenig voorbeeld in de Diplomatie genoemd, hoe er tusschen overmoed en zwakheid onderhandeld kan worden, en er bijgevoegd: dat Duitschland nimmer dan met blozen aan dat Congres denken kan. Dit ontneemt echter niets aan de groote belangrijkheid van de dáár gevoerde onderhandelingen.

Het is algemeen bekend dat 1 November 1797 een keizerlijk schrijven aan den Rijksdag gerigt werd, om eenen duurzamen vrede met Frankrijk te bedingen, waarvan reeds préliminairen te Leoben geopend waren, en dat eene deputatie van tien standen, gevolgd door afgezanten van vele andere Staten, naar Rastadt ijlden, waar het Congres op 9 December van dat zelfde jaar geopend werd.

Zelden was eene vergadering van het Corps diplomatique zoo belangrijk als deze, niet alleen om het eigenaardige dat in den Franschen overmoed gelegen was; want daaraan was men waarlijk wel gewoon geraakt, en men behoefde zich slechts het jaar 1672 uit onze geschiedenis te herinneren; maar omdat dit Congrès van zulk een overwegend gewigt voor Europa was, en den regten stand der partijen en den toestand van ons werelddeel zoo volledig deed kennen.

Het is hier ongetwijfeld de plaats niet om een volledig ver-

[p. 67]

slag van het gebeurde op dat Congres mede te deelen; alleen moest het gewigt van de onderhandelingen te Rastadt worden herinnerd, ten einde de belangrijkheid van het hier aangekondigde werk te doen kennen.

Uit officiële stukken heeft de Heer van dijk, wiens arbeid op het gebied der politieke geschiedenis algemeen met lof wordt genoemd, en dien lof ook ten volle waardig is, het gebeurde op het Congres te Rastadt beschreven. De tijd is voorbij, dat schröck's Geschiedenis de fons der historie was; men eischt eene kritische zamenvoeging der feiten uit de officiële stukken, ten einde uit eigen oogen te zien; en hij die slechts ter loops onze geschiedenis, b.v., gadeslaat, ervaart al dadelijk hoe de correspondentiën en staatsstukken onmisbaar zijn voor elk, die meer van de geschiedenis weten wil, dan hij van den eersten ondermeester op het school van Monsieur x of y geleerd heeft. Daarom zijn de brieven van d'estrades, van de witt, van het Huis van Oranje, van zulk een onberekenbaar gewigt voor onze historie, en daarom danken wij ook den Heer van dijk, die ons hier een geheel nieuw licht doet opgaan over de gewigtige vergaderingen te Rastadt gehouden.

Wij moeten ons van verdere aanprijzing onthouden; het vermelden van den belangrijken inhoud van het werk zou de ruimte overschrijden, welke voor eene aankondiging bestemd is; maar zeker zegt men niet te veel door te beweren, dat het boek in de bibliotheek van geen historicus mag ontbreken.

De Fransche taal - die wereldburgeres - in welke het is geschreven, zal het, ook buiten ons Vaderland, in veler handen doen komen.