Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 102]

The Tempest, a Comedy, by william shakespeare, ten gebruike der Gymnasia. Met ophelderingen voorzien door S. Susan,Lector in de nieuwere Talen en Letterkunde aan het Athenaeum te Deventer. Te Kampen, bij K. van Hulst. In gr. 8vo. 80 bl.

Sedert de Engelsche taal meer algemeen by ons beoefend wordt; sedert in deftige huizen de gouverneurs en gouvernanten niet langer uit Zwitserland, maar uit Engeland ontboden worden; sedert de jonge dames in hare korrespondentie onderling, gelijk in het huiselijk verkeer, zich meer en meer van het Engelsch bedienen, en geen romans meer lezen dan in die taal geschreven, heeft zich de behoefte om de Engelsche letterkunde meer grondig te bestudeeren dan vroeger hier te lande het geval was, krachtig doen gevoelen. Het gevolg hiervan is geweest, dat velen, die òf ambtshalve, òf uit byzondere liefhebbery zich geroepen voelen onderwijs in 't Engelsch te geven, en die in vroegere dagen zich zouden vergenoegd hebben ten gerieve hunner leerlingen op het werk van dezen of genen gemakkelijk te begrijpen Schrijver ophelderende aanteekeningen te geven, thands verder durven gaan, en niet schroomen, by hun onderwijs zich aan de interpretatie te wagen van dichtstukken, die zelfs de geboren Engelschman niet dan door inspanning en studie grondig leert verstaan. Reeds vóór eenige jaren heeft de Heer moulin achter zijne vertalingen van shakespeare's Macbeth en Othello een proeve van zoodanig kritisch onderzoek gegeven: de Heer lindo is verder gegaan en heeft een nieuwe uitgave van het eerste dier treurspelen naar den oorspronkelijken tekst geleverd; de Hoogleeraar opzoomer, die over den Macbeth kollegie gehouden had, heeft den arbeid van den Heer lindo nog eens gekommentariëerd; en byna gelijktijdig zien wy den Heer susan een nieuwe uitgave van The Tempest bezorgen, naar de folioeditie van 1623.

Of deze uitgave wel geschikt is om ‘ten gebruike der Gymnasia’ te dienen, gelijk de tytel dit aangeeft, ziedaar wat Ref. niet onvoorwaardelijk zou durven toestemmen. De jonge lieden die op de Gymnasia komen, verstaan in den regel nog geen of althands zeer weinig Engelsch, en moeten dus in de

[p. 103]

beginselen dier taal onderwezen worden. Zelfs op de hoogste klasse zijn zy zelden verder gevorderd dan dat zy de werken van fielding, addison of smollett kunnen lezen; doch om The Tempest of eenig ander werk van den grooten dramaschrijver te verstaan, daartoe behoort - ook zelfs met den besten kommentarius - dieper inzicht in de Engelsche taal niet alleen, maar ook - rijpere leeftijd; het is niet de vorm alleen, het zijn ook de zaken zelve, waarin de moeilijkheid schuilt. Wanneer echter Ref. deze aanmerking ter zijde stelt, heeft hy voor 't overige niet dan lof voor de onderneming van den Heer susan, en voor de wijze waarop hy zich van zijne taak gekweten heeft. Wie een Schrijver recht wil leeren kennen, moet hem lezen zoo als hy oorspronkelijk geschreven heeft; ontneem hem zijn eigenaardigen stijl, zijne taal en spelling, en hy is zich-zelf niet meer. Ref. heeft dan ook nimmer anders dan met weemoed en spijt de afkeurenswaardige spekulatiën gezien, waardoor cats, huyghens, en anderen onzer voortreffelijkste Schrijvers uit een vroeger tijdvak in een nieuwerwetsch kleed gestoken en voor al wie eenig gevoel, eenigen smaak bezat, letterlijk onleesbaar gemaakt werden. Hier ontfangen wy shakespeare zoo als hy is: onvervalscht, onverbeterd, onveranderd; en de studie, op deze uitgave toegepast, heeft alzoo niet alleen het voordeel, dat zy ons tot beter begrip van den Schrijver voert, zy opent ons ook nieuwe inzichten in de geschiedenis der Engelsche taal, in die van haar verloop, en in hare betrekking tot de overige Saxische zoo wel als tot de Romaansche talen. Voor hen, die het werk uit deze laatste oogpunten wenschen te beschouwen, zouden er nog oneindig veel aanteekeningen te voegen zijn by die van den Heer susan, die meest alleen tot opheldering en verklaring dienen. Doch als zoodanig zijn zy hoogst aanbevelingwaardig, en Ref. behoort niet tot die soort van Critici, die altijd iets anders of iets méér van een Schrijver verlangen, dan deze heeft begeerd te geven. Hy wenscht dit werkjen in veler handen, en aan den Uitgever lust en opgewektheid om op dezelfde wijze nog menig kunstgewrocht van den Engelschen Bard in zijn oorspronkelijke zuiverheid onzen landgenooten aan te bieden.

z.u.z.