Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Eene Fransche tooneelvertooning in het jaar 1607.

In het jaar 1607 woonden hendrik IV en geheel zijn hofstoet eene tooneelvertooning bij, die als zeer origineel en piquant aangekondigd geworden was. Het stuk heette l'lvrogne et sa femme, of In vino veritas. Niemand twijfelde, of het was eene nabootsing van den Pauvre Villageois, van jacques quintil, die eens, onder hendrik II, bij het bruiloftsfeest der Hertogin van Lotharingen, ten tooneele gevoerd was.

Toen de gordijn opging, zag men de vrouw van den dronkaard, met de armen in de zijde, haren man eene strafpredikatie over zijne al te groote neiging tot den wijn en zijnen eigenzinnigen afkeer van het heldere, heilzame, geen nadeel aanbrengende water honden.

Deze expositie regtvaardigde den titel volkomen. De man

[p. 498]

bleef op de aanklagte zijner vrouw geen antwoord schuldig; hij argumenteerde ten behoeve zijner liefhebberij uit den Bijbel, citeerde noach als zijn voorbeeld, en roemde de heerlijke eigenschappen en krachten van den wijn met alle mogelijke dronkenmanswelsprekendheid; maar van dit alles wilde de vrouw niets weten.

‘Drinken en eeuwig drinken!’ riep zij, ‘en dat in een' tijd nu men ons laatste stuk goed verkoopen wil, omdat wij de belastingen niet betalen kunnen!’

‘Wel daarom juist drink ik, mijn bekje!’ hernam de onverbeterbare zuiplap. ‘In een' tijd als den tegenwoordigen zou het gekheid zijn te sparen. Beter dat ik mijn goed opslik, dan de ontvanger-generaal.

Bij deze uitdrukking keerden zich alle oogen naar den Koning, wien de verdedigingslogica van den beschuldigde zeer scheen te verlustigen.

‘En daarom,’ ging de ijverige Bacchus-dienaar in zijne thans gewekte geestdrift voort, ‘wil ik nu nog eens zoo druk pooijen als ooit te voren. Dat laat ik mij,’ dus stamelde hij, terwijl hij met knikkende knieën tegen den muur ging staan leunen, ‘dat laat ik mij door geen' Koning ontnemen! Kom, haal mij een kruik vol, en dat op het oogenblik!’

Met deze woorden schoof hij zijne vrouw naar de deur, terwijl hij haar met de vleijendste liefdenaampjes van mijn hartje, mijn schatje, mijne uitverkorene enz. betitelde.

Zoo als zij den drempel wilde overschrijden, traden een belastinggaarder met twee deurwaarders binnen, om de bedreigde executie te volvoeren.

‘Achter het net gevischt, heeren; gij komt te laat,’ riep hun de half beschonkene toe. ‘Je ambtsbroeders zouden al lang hier opgeruimd hebben, wanneer er nog wat op te ruimen geweest was.’

‘Daar staat toch nog een koffer, daar de vrouw op zit,’ riep de beambte.

‘Wat, moet de leêge kist ook nog weg?’ riep de arme vrouw. ‘Dan zal ik wel plat op den grond moeten gaan zitten.’

De gaarder, wanende dat dingen van waarde in den koffer verborgen waren, gaf aan de bij hem zijnde bevel zich daarvan meester te maken. Man en vrouw stelden zich te weer; er ontstond krakeel en een kluchtig worstelgevecht. Einde-

[p. 499]

lijk gelukte het aan de geregtspersonen het deksel open te rukken, en nu volgde een verrassend tooneel in den geest des tijds. Uit de ledige kist kwamen plotseling drie zwarte duivels te voorschijn, die, tot groote verlustiging van het volk, elk eenen der belastingvorderaars beetpakten en er mede ter helle voeren.

Verre van zich over de volksvreugde gebelgd te toonen, klapte de goede Koning hendrik, trots den beste, in zijne handen; want de naïve bijtende komedie, met hare staatkundige zinspelingen, had hem bijzonder bevallen.

Na de voorstelling begaven de Koning en zijn gevolg zich naar het paleis terug. Hendrik kon de klucht, die hij gezien had, en welker herinnering hem nog gedurig stof tot lagchen gaf, niet genoeg prijzen. Maar de Parijsche magistraat, die hare achtbaarheid in den persoon van den gaarder gekrenkt achtte, deed de komedianten gevangen zetten. Naauwelijks had de Koning het lot der arme lieden vernomen, of hij deed ze terstond op vrije voeten stellen.

‘Gij zijt allen gekken,’ zeî hij tot de voornaamste magistraatsleden; ‘in die klucht heeft men mij immers erger over den hekel gehaald, dan iemand uwer, en ik heb gelagchen, dat mij de tranen over de wangen liepen.’

De acteur, die den dronkaard voorgesteld had, was tevens vervaardiger van het stuk. De Koning zond hem ook nog tot geschenk een dozijn flesschen van zijnen besten wijn.