Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

[p. 643]

De kern des Bijbels, of de zakelijke inhoud van Gods Woord, verstandelijk toegelicht en voorgesteld in onderhoudende, duidelijke en aaneengeschakelde verhalen; ten nutte van alle Christenen, en van jonge lieden, die wenschen zich behoorlijk voor te bereiden tot het doen hunner geloofsbelijdenis. 1ste Stukje. Te Amsterdam, bij C.J. Borleffs. 1846. In kl. 8vo. XVI, 144 bl. f :-50.

In een voorberigt, even uitvoerig en omslagtig als de titel, wordt, als aanleiding tot het schrijven van dit werkje, de diepe onkunde van velen in onze dagen omtrent Gods openbaringen opgegeven, en voorts het doel der uitgave vermeld. Dit eerste Stukje, waarop nog wel vijf of zes soortgelijke zullen moeten volgen, omvat de Bijbelsche geschiedenis, voor zoo ver die in het boek Genesis gevonden wordt, en eindigt alzoo met jozef's dood. Die geschiedenis wordt medegedeeld in den vorm van aaneengeschakelde verhalen. De opschriften duiden rustpunten aan voor den lezer. De Bijbel voor de Jeugd van van der palm is tot leiddraad en voorbeeld gekozen. Hier en daar worden ook de gevoelens van vroegere en latere Schriftverklaarders opgegeven, meestal zonder eenige epicrisis. En aan elk verhaal zijn eenige teksten toegevoegd, die tot deszelfs inhoud meer of minder in betrekking staan.

Vraagt men ons oordeel over dit werkje, dan beginnen wij met de verklaring, dat er, zoo veel wij weten, onder ons aan iets dergelijks geenerlei behoefte bestaat. De Bijbelsche geschiedenis is in de laatste jaren door velen op velerlei wijze behandeld. Zoowel het Leesboek van Ds. prins, als de bovengenoemde Bijbel voor de Jeugd, zijn voor betrekkelijk geringen prijs verkrijgbaar en in aller handen. Wie na hen wil optreden, moet iets leveren, wat of beter van gehalte is, of zich in vorm en verhaaltrant of ook in opvatting onderscheidt van hunnen arbeid en daarin genoegzame aanbeveling vindt. En wij doen

[p. 644]

den ongenoemden Schrijver, die hier optreedt, wel geen onregt, wanneer wij, daar zulk een kenmerkend onderscheid van behandeling ons niet in het oog gevallen is en ook in zijn plan niet schijnt te liggen, hem verre beneden zijne voorgangers stellen. Onzentwege had dit geschrift zonder eenige schade kunnen achterwege blijven.

Maar het is nu eenmaal in het licht verschenen, en ons oordeel over den inhoud en den vorm wordt gevraagd. Wij aarzelen niet te erkennen, dat wij over het algemeen in dit eerste Stukje veel goeds gevonden hebben. Het is met zorg en naauwkeurigheid bewerkt, en niet zonder genoegzame kennis van zaken. De geschiedenis wordt aaneengeschakeld voorgedragen, en tot opheldering wordt het noodige daaraan toegevoegd. Doorgaans worden de eigene woorden der gewijde oorkonde, cursief gedrukt, opgegeven. In zooverre prijzen wij dit geschrift. Ouders en leermeesters kunnen het, van dien kant beschouwd, gerust aan hunne kinderen en kweekelingen in handen geven. Deze zullen er, bij oordeelkundig gebruik, vrij wat uit leeren. Maar overigens schijnt het ons toe, dat de trant van behandeling en de vorm in menig opzigt veel te wenschen overlaten. Reeds mag het bevreemding wekken, dat de opgave van de verschillende gevoelens der geleerden hier en daar geschied is zonder eenige bijgevoegde keuze uit dezelve. Waartoe, bijv., de quaestie over de zoogenaamde scheppingsdagen zoo uitvoerig vermeld, bl. 2, 3, het verschil van gevoelen over het spreken der slang, Gen. III, bl. 11, 12, in het breede opgegeven, enz.? Ook ontbreekt de pragmatische behandeling der geschiedenis (door den Schrijver, in het voorberigt, bl. XII, met de practische aanwending verward) bijkans geheel. Op de oorzaken, bedoelingen en uitwerkselen der gebeurde zaken wordt weinig acht geslagen. De gebeurtenissen worden slechts verhaald, zoo als zij zijn voorgevallen, zonder meer. Soms ook stuitten wij op minder duidelijke of onjuiste voorstellingen, zoo als bijv. het verband, dat er is tusschen Gen. I:1 en het overige scheppingsverhaal, niet helder in het licht gesteld, en jacob's gedrag

[p. 645]

omtrent zijnen broeder esau en zijnen vader isaäc te gunstig beoordeeld is. Maar vooral moeten wij aanmerking maken op den vorm. De verhalen zijn alles behalve onderhoudend, zoo als de titel ze noemt. De voorstelling is droog. De stijl mist doorgaans die afwisselende verscheidenheid, die behaagt. De gelegenheid tot het maken van leerzame opmerkingen, die zich zoo veelvuldig aanbiedt, wordt bijkans overal verzuimd, terwijl toch de toegevoegde toepasselijke teksten, ofschoon niet ongelukkig gekezen, dat verzuim weinig vergoeden kunnen. Zullen wij nu nog wijzen op den incorrecten stijl en op de vele aanstootelijke drukfouten, die hier gevonden worden, zoo als bijv. de Utrechtsche Hoogleeraar pareau, bl. 61, genoemd wordt parreau, waar ook gesproken wordt van Mytische verklaring? Maar genoeg reeds, om het oordeel te wettigen, boven uitgesproken, dat dit geschrift, van eenen, zoo het schijnt, niet wetenschappelijk gevormden, ongenoemden Schrijver afkomstig, zonder groote schade had kunnen achterwege blijven. Wij kunnen dan ook de voortzetting niet aanraden, minder nog aanmoedigen.