Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

[p. 537]

Maria de l'Ormeau, of de Huwelijksaanvrage. Ocrspronkelijke Roman, door J. de Quack. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1845. In gr. 8vo. 298 bl. f 2-75.

Er zijn weinig dingen, van welke meer misbruik gemaakt wordt dan de goedkeuring, met welke de vroegere werken van eenen schrijver worden ontvangen. De meesten vinden er zich door ‘aangemoedigd, om op het ingetreden voetspoor voort te gaan,’ dat wil dan eigenlijk zeggen, meenen er het regt mede te hebben verkregen, om nu ook gedurig als schrijvers, al is het met de minst bekookte voortbrengselen hunner pen, op te treden. Dit dachten wij op nieuw bij het lezen der voorrede van dit romannetje. De Schrijver werd ook door het goede onthaal van een vroeger uitgegeven boek aangemoedigd, om er weder een te schrijven. Maar nu het onderwerp? Vrijen en trouwen, dat spreekt van zelf. Maar ‘de Heeren Romanschrijvers, zoowel onze Nederlandsche, als de uitheemsche, hebben genoegzaam alles uitgeput,’ en er is zeker niet veel nieuws te zeggen van de manier, waarop de hoofdpersonen elkander krijgen. Daarom heeft de Schrijver tot den knoop van zijn verhaal gekozen de tegenwoordig, tot oneere onzer Natie, bijna in ieder Handelsblad voorkomende huwelijksaanvragen. Hij stelt zijne geschiedenis aldus voor, dat een bevallig en deugdzaam meisje, door eenen zamenloop van ongelukkige omstandigheden, (onder welke de listen, om haar Roomsch te maken, het meest de aandacht trekken, en het belangrijkste van het geheele verhaal zijn, omdat men het juist zóó aanlegt) gedrongen tot het beantwoorden eener huwelijksaanvraag, alzoo de echtgenoot wordt van eenen braven man, wien het met zijne advertentie waarlijk ernst was geweest, hetgeen wij voor ons zelven gelooven, dat niet altijd het geval is.

Wij willen nu op de menigte van nietsbeduidende gesprekken en uitweidingen geene aanmerking maken; noch op ongepaste zinsneden, gelijk het onder anderen, in den brief van het kiesche meisje op de advertentie, zonderling luidt, dat zij spreekt van een zoontje, dat haar vader bij hare stiefmoeder verwekt had, enz. Maar wij hebben het tegen de hoofdzaak. Het moge eene nieuwe vinding zijn, eenen roman aan eene huwelijksaanvrage vast te knoopen, maar

[p. 538]

gelukkig is zij, althans op deze wijze uitgewerkt, niet. Er ligt voor ons gevoel in deze soort van aanvragen iets zoo onvoegzaams, het verraadt zulk eene ligtzinnige denkwijze over eene zoo gewigtige verbindtenis als het huwelijk is, het is in ons oog zoo onkiesch en zoo tot onkieschheid uitlokkende, ja die aanvragen schijnen ons zulk eene beleediging voor het vrouwelijk geslacht en zoo schandelijk ongodsdienstig, dat wij er als grondslag van eenen roman dàn vrede mede zouden hebben, ja de vinding toejuichen, wanneer men hadde voorgesteld, hoe gewaagd en verkeerd het zij, op dezelfde wijze eene gade te zoeken, als men een' handelscompagnon of een' huurder voor een huis zoekt, zoodat een zoo niet dadelijk ongelukkig, dan toch ook geen op ware liefde en achting gegrond, Christelijk gelukkig huwelijk de vrucht van zulke stappen is; waarbij men bij tegenstelling eenen echt hadde kunnen schilderen, die, ten gevolge van wijs bestuurde liefde gesloten, het leven veraangenaamt en dienstbaar is ook aan der echtgenooten hoogere volmaking. En wanneer men ons in dezen tijd eens eenen roman gaf, waarin het nadeelige en gevaarlijke van zulke roekelooze stappen met levendige verwen werd afgemaald, dan zou die al zeer middelmatig moeten zijn, om onze ernstige aanprijzing te missen.

Wij weten wel, wat de Schrijver op deze bedenking zal antwoorden, dat hij de zaak zoo heeft ingekleed, dat er van de zijde van Maria zeer vele omstandigheden waren, die haren stap verontschuldigden; maar dat geldt althans niet van Adolf, en buitendien, al ware de zamenloop van omstandigheden ook voor hem geheel anders, dan moet men bij eenig nadenken het gevaarlijke inzien van door verzonnen combinatiën eene ligtzinnige handelwijze smakelijk te maken en de roekeloosheid (zachter naam weten wij er niet voor) in de hand te werken.

‘Maar,’ zegt mogelijk iemand, ‘men leest zulk een boekje alleen om zich te verpoozen. Verder moet men het niet trekken.’ Moet men het niet trekken, dat is zoo, maar de strekking is toch gevaarlijk. Men weet, hoe ontzettend het aantal zelfmoorden is, die in der tijd door den Werther werden bevorderd; maar - dit moeten wij ook zeggen - om zóó tot navolging te begeistern, is dit romannetje niet wegslepend genoeg geschreven.