Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Berigten omtrent Indië, gedurende een tienjarig verblijf aldaar, door E.H. Röttger, Zendelingsprediker in dienst der Nederlandsche zending te Riouw. Naar het Hoogduitsch. Te Deventer, bij M. Ballot. 1846. In gr. 8vo. VIII, 292 bl. f 3-:

Het deed Ref. genoegen, de vertaling van een werk over Indië te zien aangekondigd, geschreven door eenen man, die door zijne betrekking en langdurig verblijf aldaar in de gelegenheid is geweest om naauwkeurige berigten te verzamelen, vooral over een gedeelte van onze bezittingen. Volgens de voorrede van den Vertaler gaf de Schrijver dit werk in brieven, ten behoeve van zijne Hoogduitsche vrienden, uit; de Vertaler vermeende dien vorm niet te moeten behouden, en heeft het werk eenigzins bekort en geeft daarvoor de redenen op. Ref. heeft het oorspronkelijke werk niet voor zich en kan dus niet beoordeelen of de Vertaler hierin gelukkig is geslaagd. De acht hoofdstukken bevatten I. Reis naar Indië. II. Java. III. Reis naar Celebes. IV. Celebes. V. De Moluksche Eilanden. VI. Reis naar Riouw. VII. Riouw. VIII. Indragirie, Palembang en Banca. Besluit.

Het werk behelst veel wetenswaardigs; de Schrijver is vooral zeer uitvoerig over de eilanden Celebes, de Molukken en Riouw. Hij geeft vele belangrijke bijzonderheden over hunne bewoners, zoowel Maleijers, Alfoeren, Bengalezen, Arabieren als Chinezen, hunne taal, zeden, gewoonten, Godsdienst enz., benevens een overzigt over de voortbrengselen uit het planten-, dieren- en delfstoffenrijk dier eilanden; terwijl het eigenlijke doel van den Schrijver, waarvoor hij daar was, niet wordt vergeten, en hoewel het geen aaneengeschakeld verhaal bevat van het zendelingswerk, zoo

[p. 535]

ziet men er toch uit, aan hoe vele gevaren de zendelingen zijn blootgesteld, en hoe moeijelijk hun arbeid is, in tegenoverstelling der Predikanten, waarvan hij, bl. 88, zegt: ‘dat zijl. bijna volstrekt niets doen voor de Evangelieverkondiging onder hen, die geen Christenen zijn, uithoofde van hunne menigvuldige bezigheden in hunne gemeenten.’

En wat zal Ref. over de vertaling zeggen? De stijl is niet gelukkig; met schip en tuig is de Vertaler onbekend; op de verdeeling der hoofdstukken is ook mede niet te roemen. Bij de beschrijving van het Neptunus-feest, op bl. 5, lezen wij: ‘de troon is een kanon-affuit, daar is het hof vanwaar alle bevelen uitgaan en waar ook de groote waschtobbe staat, die over de helft met zeewater gevuld is, waarin de zoodanigen, die het eerst de linie passeren gebaad worden.’ Bl. 7 kwam van den regterkant eene golf hoog als een berg, wier krullende spits eene sneeuw lawine geleek om zich in wilde woede op het dek te werpen, dan neigde zich het schip ter linker zijde en ontweek zoo de golven.’ Bl. 8 roept de wachter uit den mastkorf: ‘Land!’ Bl. 10, de bovenste ra. Bl. 11, ‘wij zien reeds de landlucht, die zich zeer van de zeelucht onderscheidt wegens den dikken dampkring.’ Op dezelfde bl. twee blaauwachtige bergen, die zich amphitheatraal tot in de wolken verheffen. Bl. 15 ziet men aan het eind van Molenvliet het prachtige harmoniegebouw. Bl. 52, ‘hij sprong op en riep, in zigtbaren angst: Zeil los! zeil los! nog één man aan het roer!’ enz.

In de spelling der Maleische woorden is, op de meeste plaatsen, de u voor de oe gesteld, en zij wemelen bovendien van spelfouten. Wij zouden bijna twee à drie bladzijden vol kunnen opgeven, waarmede wij onze lezers echter niet willen vermoeijen. Ref. was nog niet aan de helft des werks gekomen, of hij had reeds een paar bladzijden vol aangeteekend.

Het werk is overigens niet onbelangrijk, zoo als wij zeiden, voor de kennis der voortbrengselen van den grond, en de bijzonderheden, die het van de bewoners mededeelt. De kaart van Riouw is vrij wel geteekend; de plaat, een gezigt op Riouw voorstellende, voldoet minder. Druk en papier konden beter zijn.