Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Het werk van Gods genade, of de Goddelijke opvoeding des menschelijken geslachts, een Christelijk Vraagboek

[p. 509]

voor meergevorderden, door Dr. H. Huysers, Predikant te Pieterburen, en Dr. L.S.P. Meyboom, Predikant te Hornhuizen. Te Groningen, bij M. Smit. In kl. 8vo. 75 bl. f :-20.

Dit vraagboekje gaat uit van de opleiding des menschelijken geslachts door jezus christus, gelijk de vroegere goddelijke openbaring voorbereiding daartoe was, en gelijk die opleiding zelve door onzen Heer, Gods beeld en Gods Zoon, plaats had en heeft door zijne verschijning op aarde, zijn leven, zijne werkzaamheid gedurende zijn verblijf op aarde, die werkzaamheid, welke Hij van uit den hemel uitoefent, en die nog verder van den Heer te hopen is. Hierin is alzoo niet alleen het hoofdzakelijke der Bijbelsche geschiedenis bevat, maar ook het voornaamste der Christelijke geloofsleer, die evenwel, zoo als meer bij de zoogenoemde Groninger school, aan welke zich dit onderwijsboekje naast aansluit, het geval is, er wel wat zijdelings bij komt. De zedeleer wordt beschouwd uit het oogpunt van beantwoording aan de werkzaamheid van den Heer. Men heeft zich alzoo op gestrenge eenheid van het geheel bevlijtigd, hetgeen misschien in een populair vraagboekje overtollig is en de natuurlijkheid benadeelt; wij althans stuitten hier en daar wel op eenige gedwongenheid.

Tot de beoordeeling van dit boekje, als voordragt van de Christelijke waarheid, achten wij ons hier minder geroepen. Beschouwen wij het als vraagboek, (dit woord wijst in dezen zin genoeg aan, wat daardoor te verstaan zij) dan schenken wij onze volle goedkeuring aan deszelfs volledigheid; Bijbelsche geschiedenis, met geloofs- en zedeleer vereenigd, en daarmede in verband gebragt; want één leerboekje is ons uit ondervinding van verscheidene jaren als meest verkieslijk voorgekomen, en daaraan zal ook wel vooral het algemeen bekende van egeling zijnen buitengewonen opgang te danken hebben. Voorts behaagde ons de bedachtzame aanhaling van Bijbelsche bewijsplaatsen; niet het getal, maar de kracht is het, waarop men te letten heeft, en dat ongelukkig aanhalen van allerlei

[p. 510]

teksten op den klank der woorden af, en Oud en Nieuw Testament dooreengehaspeld, hetwelk zoo vele vraagboekjes ontsiert, (b.v. Job XIX:25, 26 als bewijs voor de opstanding der dooden) wordt hier niet aangetroffen. Ook maakt, en dit dunkt ons mede een onmisbaar vereischte in zulk een leerboekje, ieder antwoord op zich zelf, en zonder verband tot de vraag, eene bepaalde stelling uit; wanneer dit het geval niet is, heeft de leerling, die veelal enkel het antwoord leert en de vraag naauwelijks leest, nimmer regt duidelijke denkbeelden. Zoo is het met alle antwoorden, die ja of neen, zij het dan al met nadere uitbreiding, behelzen. Zoo vraagt b.v. egeling: Hoe lang is de schepping geleden? En zonder die vraag ook te leeren is het antwoord onzin: Omtrent zesduizend jaren. Eene andere goede eigenschap van het voor ons liggende leerboekje is, dat de vragen niet onbepaald zijn, maar doorgaans op dezelve geen antwoord zou kunnen gegeven worden dan het uitgedrukte. Zulk eene onbepaalde vraag is het b.v. bij brink: Als gij een fraai gebouw ziet, wat denkt gij dan wel bij u zelven? waarop wel tien antwoorden te geven zijn buiten: Dan denk ik, dat zulk een gebouw door een voornaam man moet gemaakt zijn.

Tegen deze en andere loffelijke eigenschappen staan echter eenige gebreken over. Vooral zal in het gebruik eenige hinder ondervonden worden door de ongelijke lengte der Hoofdstukken. Er zijn er van 3, 6, 8, ook van 12, 13, 14 en zelfs van 22 antwoorden. Wij erkennen het, dat niet allen even lang moeten of kunnen zijn, doch eenigermate dient men zulks voor het gebruik in het oog te houden, vooral omdat niet altijd een kort hoofdstuk geschikt bij het voorgaande of volgende kan gevoegd worden, en hetgeen door het mondeling onderwijs moet worden aangevuld bij die kleine hoofdstukken somtijds ook overvloedig genoeg is voor eene afzonderlijke katechisatie. Eene andere fout vinden wij in de onmatige lengte van vele antwoorden. Daar zijn er van 10 en 12 regels, waarbij wij ons uit onze jeugd herinnerden het schrikverwekkende

[p. 511]

hoofdstuk in brink, waar de geschiedenis van barzillaï te leeren gegeven wordt. Inzonderheid zijn in de twee §§, die een overzigt geven van de kerkelijke geschiedenis, bijna alle antwoorden veel te lang.

Doch reeds genoeg over dit vraagboekje, over welks gebruik, nevens dat zijner tallooze broeders, wij den besten zegen wenschen. Het heet met regt: voor meergevorderden. De kundige Opstellers zijn Dorpspredikanten; maar wanneer wij van onze eigene ondervinding uitgaan, moeten wij het dan ook voor het platte land over het geheel veel te hoog rekenen.