Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Handleiding tot de studie der Oudheid, naar de nieuwste Hoogduitsche Handboeken gevolgd, door J.C. Spakler en J. Heemskerk, Az., J. et L.D D. Iste Deel. Inleiding, Kritiek en Uitlegkunde, Geschiedenis der oude Letterkunde. Te Amsterdam, bij J. Müller. 1843. In gr. 8vo. XVI, 443 bl. f 4-60.

Dit belangrijke werk is Ref. eerst laat tot aankondiging in handen gekomen, en hij nam de eerste gelegenheid waar, om zijne gedachten omtrent hetzelve, daar hij het reeds vroeger las, in dit Tijdschrift bekend te maken.

De studie der Oudheid was in ons vaderland, in de 17de en 18de eeuw, in grooten bloei, wij waren toen hierin, als in vele andere opzigten, de beschaafdste volken van Europa vooruit. Doch of zulks thans over het algemeen wel het geval is, moeten wij tot ons leedwezen getuigen, niet te durven staande houden. Frankrijk, Engeland, en vooral Duitschland zijn ons in deze studie voorbijgestreefd. Niet dat wij geheel niets van onze oude geleerdheid, van onze naauwkeurige behandeling en kritiek der teksten zouden overgehouden hebben, hierin kunnen onze geleerden nog met roem genoemd worden; maar thans eischt men meer. Tot eene grondige studie der Oudheid behoort een diep en wijsgeerig indringen in derzelver geest, en het in verband bren-

[p. 385]

gen van die kennis met al de overige kundigheden van het menschelijk verstand, om tevens de hedendaagsche letterkunde en wetenschappen daarmede te bezielen, niet door eene slaafsche navolgingzucht, maar door eene vurige liefde en bewondering voor het ware, schoone en goede, dat in de gedenkstukken de Oude Letterkunde zoo krachtig uitblinkt. De studie der Oudheid moet ons tot de ware humaniteit (humanitas) brengen, en voor alles wat groot en edel in den mensch is bezielen. Tiberius hemsterhuis was een echt Hollandsch geleerde van den ouden stempel, maar zijn zoon was iemand, die, met de keurigste sappen der Grieksche letteren opgekweekt, een heerlijk voorbeeld opleverde, hoe de studie der Oudheid, te midden der moderne beschaving, den mensch vormen kan. Wij houden het er voor, dat men geen echt wijsgeer, godgeleerde, genees- en regtskundige kan genoemd worden, zonder van de ware kennis der Ondheid doordrongen te zijn. Evenmin kan men het in de dichtkunst en de beeldende kunsten ver brengen, zoo men niet met eene zekere kennis der Oudheid is toegerust, en met een aesthetisch gevoel voor de harmonie, die in hare voortbrengselen heerscht, begaafd is. Deze kennis, met dit fijn gevoel verbonden, die de Duitschers de Alterthums-Wissenschaft noemen, is hier te lande schaarsch; mannen als frans hemsterhuis, en zelfs als van heusde, ontmoet men daar zeldzaam.

Het werk, dat wij hier aankondigen, is een zeer geschikte leiddraad, om tot de vereischte kennis der Oudheid te geraken. De verdienstelijke Schrijvers hebben voornamelijk schaaf's Encyclopedie der klassischen Alterthumskunde 4te Aufl. 1839 en hoffmann's Alterthumswissenschaft 1835, met nog andere, waarvan de rijke litteraturen opgegeven worden, gevolgd en een geheel beginnen te leveren, dat aan de eischen voldoet, van den hoogen trap waarop thans de wetenschap der Oudheid staat.

Men leze de uitvoerige inleiding, om van derzelver beteekenis, omvang, eenheid, doel, behandeling, verdeeling, nut en waarde, overtuigd te worden. Dit deel behandelt verder de Grammatiea, de Kritiek en Uitlegkunde en voornamelijk, op eene volledige wijze, de Geschiedenis der Grieksche en Romeinsche Letterkunde, waar men in een korter bestek meer bijeen vindt dan in de meer uitvoerige werken van furhmann, schoëll, bähr en anderen. Vooral kwam

[p. 386]

ons de litteratuur omtrent de beste uitgaven, en hetgeen over de afzonderlijke schrijvers in geleerde verhandelingen, monografiën en commentariën voorhanden is, zeer naauwkeurig voor. Wij hadden echter gaarne gewenscht, dat ook overal, zooals hier en daar, de getrouwste en volledigste vertalingen der klassieke geschriften waren opgegeven. Vele beschaàfde menschen toch, die in hunne jeugd geene geleerde opvoeding hebben verkregen, wenschen dikwijls met den inhoud dier schriften bekend te worden, en het lezen der vertalingen kan reeds een' zeer voordeelingen invloed op hunnen smaak en veredeling van hun gevoel voor het schoone uitoefenen. Plato, om maar eenen ouden schrijver te noemen, is meer door de vertalingen van schleiermacher en cousin dan door de latere voortreffelijke oorspronkelijke uitgaven in onze eeuw algemeen bekend geworden. In Duitschland heeft de vertaling van voss de kennis aan homerus verder dan onder de geleerden verspreid. - In 1843 verscheen reeds het 1ste deel van een werk, dat zoo vele verdiensten bezit en zoozeer de blijken draagt van den smaak en de geleerdheid der Schrijvers. Zij beloofden toen, om met twee andere deelen het geheel hunner beschouwing der Oudheid te voltooijen; tot nog toe hebben wij nog niets naders hiervan zien uitkomen. Zoude dit uit gebrek aan genoegzame deelneming zijn? Dit was een bedroevend teeken van de weinige belangstelling onzer landgenooten in een zoo belangrijk onderwerp, dat in onze taal tot heden niet behandeld was; hetgeen wij niet hopen, tot eer van onze geleerden en van het groot getal jongelingen, die zich jaarlijks bij ons aan de studie toewijden. Het zijn toch allen geene menschen, die, slechts om zich gedurende hun leven een bestaan te verschaffen, aan eene ellendige en nietswaardige broodstudie met tegenzin zich overgeven, die, onaandoenlijk voor het schoone en goede der Oudheid, als oningewijden en met onreine harten en handen, in het heiligdom van kunst en wetenschap treden, om er even onkundig, als zij er inkwamen, weder uit te gaan. Er zijn velen, hopen wij, die, met lust en ijver bezield, een heilig vuur in hunnen boezem voelen blaken; een werk als dit zal hunnen lust aanvuren en hunnen ijver leiden, de vonk der kennis nog meer doen opwakkeren, en hen in staat stellen om eenmaal smaakvolle geleerden te worden, van liefde en eerbied voor de Oudheid, en al wat schoon is en welluidt, bezield.

[p. 387]

Wij wenschen hartelijk, dat de Heeren spakler en heemskerk aanmoediging genoeg zullen gevonden hebben, om hunne taak op eene even verdienstelijke wijze te voleindigen, als zij die begonnen zijn; en daardoor in onze letterkunde een ledig aan te vullen, dat hier, zoo als in vele andere opzigten, niet dan al te lang bestaan heeft. Tevens dat de Uitgever, die meermalen getoond heeft, voor kennis en wetenschap veel over te hebben, niet aarzelen zal, om, zelfs met eene tijdelijke opoffering van zijnentwege, een werk te doen voortzetten dat niet missen zal, in het vervolg hem daarvoor schadeloos te stellen; omdat het, bij meerdere bekendheid, hoe langer hoe meer beminnaars der Oudheid zal aansporen om het zich aan te schaffen.