Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Praktisch Handboek der Klinische Heelkunde in haren geheelen omvang, stelselmatig bewerkt volgens de nieuwste mededeelingen der voornaamste Heelkundigen van alle landen. Naar het Hoogduitsch omgewerkt en vermeerderd

[p. 275]

door F.W. Krieger, Med. Ch. Art. Obst. Dr., Lector enz. en M. Polano, Heel- en Vroedmeester te Rotterdam. Deel 1. Aflev. 2. Bl. 129-256. Te Gorinchem, bij H. Horneer. 1845. In gr. 8vo. f 1-20.

In het begin van het afgeloopen jaar kondigden wij de eerste Aflevering aan van het bovenstaande werk. Na het niet zeer gunstige oordeel, dat wij toen velden, rees aan de eene zijde de vrees bij ons op, of de aangekondigde vertaling in de geboorte reeds zoude bezwijken; aan de andere zijde evenwel begrepen wij, dat het beter ware, een werk van die belangrijkheid en met die gebreken, die wij toen aanwezen, niet verder het licht te doen zien, zonder hierin gepaste veranderingen te maken. Na een jaar wachtens verschijnt eindelijk een tweede stuk, dat wij hier aankondigen. Alvorens verder te gaan, zij hier de voorloopige aanmerking gemaakt, dat, hoe ongunstig ons vroeger oordeel ook moge geweest zijn, de tegenwoordige bewerking van dien aard is, dat zij eene gunstige aankondiging in den ruimsten zin des woords verdient.

Al dadelijk valt, op den omslag, de veranderde titel in het oog. Wij zien, dat hier geene bloote vertaling, maar eene omgewerkte en vermeerderde uitgave van het oorspronkelijke werk den genees- en heelkundigen wordt aangeboden. Maar, wat wel het belangrijkste is, men ziet, in plaats van den Heer temminck, de Heeren krieger en polano als bewerkers optreden. Zonder in de redenen dier verandering te willen treden, zal de taak der nieuwe bewerkers vooral nu dubbel moeijelijk zijn, en wij hopen, dat de beurtelingsche lotverwisselingen, die dit werk ondervonden heeft, nu als geëindigd mogen beschouwd worden. De tweede aflevering, die, zoo het schijnt, wederom als proeve voor de verdere bewerking moet dienen, draagt de blijken van belangrijke en wij kunnen het met genoegen herhalen, van naauwgezette studiën. Men vergelijke toch het oorspronkelijke met deze tweede aflevering; men herkent hierin volstrekt geene vertaling, neen! het is in vollen nadruk eene omwerking. Ref. ziet het werk verrijkt - met de belangrijke nieuwere ontdekkingen uit het gebied der algemeene ontleedkunde, de natuurkunde van den mensch betreffende en den verbazenden invloed van deze op de ontsteking - met de mededeeling der microscopische onderzoekin-

[p. 276]

gen, die, volgens den stand der tegenwoordige wetenschappen, onontbeerlijk zijn - met den invloed der proteineontdekking op de leer der ontsteking - met de schoone werken en verhandelingen omtrent het bloed en de physiologische en chemische onderzoekingen van het laatste; en eindelijk met de belangrijke vorderingen, die, door de toepassing van dit alles, op het veld der eigenlijke ziektekunde gemaakt zijn. Al dit medegedeelde is waarlijk tot een schoon geheel gevormd; jammer slechts, dat de eerste aflevering niet in deze bewerking deelt, en hadde de Heer temminck de zaak zoodanig ingezien, mogelijk zoude men eene dergelijke bewerking ook van hem hebben kunnen verwachten; vooral daar eene letterlijke vertaling altijd een ondankbare arbeid is, waarop doorgaans vele aanmerkingen te maken zijn, en wel dan te meer, wanneer het oorspronkelijke werk zeer vele leemten bezit. - Het is om die reden, dat wij de tegenwoordige bewerkers geluk wenschen met het opgevatte denkbeeld; en het kon hun niet onverschillig zijn, onze gedachten nopens de bewerking te vernemen. Ref. vindt het geheel ontegenzeggelijk goed: hij had evenwel liever gezien, dat zij de leer der ontstekingen in het algemeen vooralsnog volgens het oorspronkelijke hadden afgewerkt. - Door deze bewerking toch komen verschillende aangebragte noten niet op hunne plaats, of zij zijn overtollig; en daarom ware het, naar ons inzien, beter geweest, óf de ontsteking geheel op nieuw te behandelen, óf de nu tot verbetering aangebragte noten achterwege te laten, en, zoo als wij zoo even zeiden, de omwerking daarvan eerst later te geven.

Zoo is het de meening van Ref., dat noot 3, op bladz. 134, zeer goed gemist kon worden. In hetzelfde geval verkeeren de nooten 4 en 7, op bl. 135 en 138; want waarlijk, zijn deze aanmerkingen hier noodig, dan zal al het vroeger of later medegedeelde toch wel boven het begrip van den lezer vallen. Zoo zal het in het vervolg der bewerking minder stootend zijn, op vele plaatsen eene aanhaling of eene noot te vinden, die niet regtstreeks bij het behandeld wordende onderwerp te huis behoort, of zeer goed tusschen den tekst kon gevlochten worden.

Het 4de Hoofdstuk, ettergezwel, waarmede de eigenlijke omwerking begint, is geheel en al volgens de nieuwere anatomische, physiologische, chemische en pathologische onderzoekingen bewerkt; Ref. had dit evenwel beknopter ge-

[p. 277]

wenscht, want hij vreest, dat, wanneer de Schrijver aldus voortgaat, het werk al te omvattend worden, en vooral voor den leerling alsdan zijn doel missen zal. - Zulks ziet hier voornamelijk op het punt ettervorming. Door zoodanige redeneringen en onderzoekingen zal het werk ten laatste niet aan zijnen naam, als zijnde een practisch handboek, beantwoorden. Deze onze aanmerkingen kunnen evenwel volstrekt niets aan de waarde van het werk ontnemen, integendeel zullen zij die in vele opzigten verhoogen. Wij hopen, dat ze ons ten goede zullen gehouden worden; het is onze overtuiging, dat, wil het bestaan van dit werk gevestigd blijven, het voor den leerling (voor wien het voornamelijk toch ook geschreven is) niet te omslagtig moet zijn, en zich strikt aan het voorgeschrevene doel dient te houden.

De bewerkers hebben zeer wèl gedaan, zich aan de verdeeling van het oorspronkelijke te houden; eene goede verdeeling in een chirurgisch werk is dikwijls zeer moeijelijk, en hier te lande is men algemeen aan die van chelius gewoon; en waarom zoude men hiervan afwijken, zoo lang men daarvoor geene betere in de plaats kan stellen.

Het doet ons leed, na deze zeer gunstige beoordeeling, te moeten eindigen met enkele aanmerkingen te maken, wat taal, druk- of schrijffouten betreft. Ref. wil niet onderzoeken van welken aard zij zijn; het zij genoeg, de bewerkers hierop aandachtig te maken, opdat zij zulks door hunnen Corrector doen voorkomen. Wij halen uit vele andere de volgende slechts aan: bl. 163, per primaire intentionem; bl. 166, schede; bl. 166, blijnen; bl. 180, ruggegraad; bl. 216, salsperille enz. Daar de Heeren krieger en polano getoond hebben, voor hunnen arbeid volkomen berekend te zijn, zoo is het Refs. innige wensch, dat eenmaal dit werk een der belangrijkste handboeken onzer dagen worden moge. Ref. twijfelt er dan ook niet aan, of de Uitgever zal voor zijne moeite en belangrijke kosten een goed debiet ondervinden.