Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

[p. 207]

Latréaumont. Naar het Fransch van Eugène Sue. II Deelen. Te 's Gravenhage, bij K. Fuhri. 1845. In 12mo. 576 bl. f 3-60.

Wij hebben in deze aankondiging minder met den inhoud - ofschoon een nieuwe roman van den meestgelezene aller schrijvers van den tegenwoordigen tijd ook niet meer dan eene korte aanmelding zou behoeven - dan met den vorm van het boek te doen. Deze vindt zijne aanleiding in de algemeene klagt over de duurte der Hollandsche boeken, en bepaaldelijk der romans. Die klagt is gegrond. Wanneer men den prijs, niet eens der nadrukken, maar van de oorspronkelijke uitgaven, buitenslands vergelijkt met dien van gelijksoortige werken, in onze taal en ons land uitgegeven, dan bemerkt men bijna de helft verschil. Dat onze boeken duurder moeten zijn, volgt nu wel uit de algemeene bekendheid van vreemde, bijzonder Fransche, Duitsche en Engelsche talen en de algemeene zucht voor vreemde letterkunde hier te lande, en de beperktheid van den kring, in welken het debiet besloten is; maar het is ook een gevolg van ruimen druk in groot octavo-formaat, met gegraveerde of althans (en dit laatste doorgaans zeer slecht) gelithographieerde titels en vignetten. De Heer ruhri heeft, ten gevolge daarvan, eene proeve genomen, in hoe verre een goedkoope prijs en klein formaat door aanzienlijker debiet mogt opgewogen worden. Een der drie romans, met welke deze onderneming begonnen is, is die, welken wij aankondigen. De uitvoering is zeer net; het papier helder en fijn, goed van zwaarte, zoodat de druk der eene bladzijde niet op de andere doorschijnt; een gebrek anders, waarvan het ragdunne papier, vooral van Fransche goedkoope drukken, eene hinderlijke oorzaak is. De letter is zeer zuiver en kloek; deze kon des noods nog wel kleiner genomen en daardoor nog meer op eene bladzijde gezet zijn, want b.v. de Aurora bij denzelfden Uitgever leest men met gemak, en die letter is nog vrij wat kleiner. Daar nu, gelijk ons uit telling en vergelijking van enkele bladzijden gebleken is, op eene bladzijde ongeveer evenveel, althans niet minder staat, dan van een gewoon groot octavo-formaat, en een

[p. 208]

roman van 576 bladzijden in tweelen Deelen ongeveer f 5-80 zou kosten, waarvoor men dan volstrekt geen netter druk, maar misschien een doodmager steendrukje vooruit zou hebben, zoo blijkt het zeer aanzienlijke prijsverschil van 100 op ruim 60, eene vermindering van 40 p.c. Wij wenschen den Heere fuhri den besten uitslag op deze zijne onderneming. Hij belooft in dezen vorm eene ‘uitgezochte lectuur,’ en bepaaldelijk eenen bundel verhalen van Mejufvrouw tousaint. Het is zeer verstandig, dat hij niet, gelijk men vroeger wel eens gedaan heeft, en nog met eene andere onderneming van gelijke soort doet, eenen algemeenen titel gekozen heeft. Daardoor schijnt een op zichzelf volledig werk een onvolledig gedeelte van een grooter, en dit schrikt wel eens af. Wij hopen, dat deze aankondiging medewerke tot gunstige bekendwording dezer onderneming en aanprijzing der nette boekjes, van welke alleen de Latréaumont ons onder de oogen is gekomen. Intusschen willen wij niet geacht worden zóó groote voorstanders te zijn van romanlectuur in het algemeen, dat wij niet nog veel hartelijker de toepassing van deze beterkoope wijze van uitgeven op lectuur van meer gewigt en degelijker gehalte zouden wenschen.

Wat den roman zelven aangaat: men kent sue's levendigen verhaaltrant. De geschiedenis is gegrond op zekere mislukte zamenzwering, om in Normandije een republikeinsch bestuur op te rigten met hulp eener Hollandsche vloot en bijstand uit de Spaansche Nederlanden onder lodewijk XIV in 1674. Het afschuwelijk karakter van dezen zedeloozen en wraakgierigen Koning, wien de onbeschaamdste vleijerij nog wel den Groote heeft durven noemen, wordt hier naar waarheid ten toon gesteld. De terdoodbrenging van het hoofd van den opstand rohan en zijne medepligtigen, waaronder een' Hollandschen schoolmeester van den ende, die in dezen roman nog al eene aanmerkelijke rol speelt, is dan ook historisch; maar sue heeft zijn verhaal aldus ingerigt, dat men deze doodstraf diep verfoeit, en daardoor het karakter des Konings afschuwelijker vindt, dan noodig ware. Men kan ook den Dronunel al te zwart schilderen. De ontknooping bevredigt dus den lezer in geenen deele, en, gelijk dit een offer is aan eenen hedendaagschen wansmaak, zoo worden zelfs de ijselijkheden der pijnbank niet kwijtgescholden. Op kleinigheden zullen wij nu geene aanmerking maken; alleen vonden wij de vergissing, om iemand, die in 1598 geboren was, eenen tijdgenoot van ebasmus te noemen, wat heel erg.