Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Aumerle, of Engeland onder Karel II. Naar het Engelsch. III Deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1845. In gr. 8vo. 1019 bl. f 9-40.

Men heeft bij het uitgeven van dezen roman ons, Recensenten, het werk uit de hand pogen te nemen, en op een gekleurd papiertje eene beoordeeling van dit boek uit het Engelsche Athenaeum, daar genoemd den besten en onpartijdigsten regter welligt over dergelijke literarische voortbrengselen, laten bijdrukken. Tegen dien lof zou Rec. nog al wat in te brengen bebben; uit eigene opmerking bleek hem dikwijls, dat het Athenaeum alles behalve een' onpartijdigen regter was, en den in Engeland zoo algemeenen partijgeest ook op zijne manier zeer dikwijls huldigt. Wij willen onzen lezers het oordcel des Engelschen kunstregters niet onthouden, en zullen daarop het onze laten volgen. ‘Schoon hier en daar,’ zegt het Athenaeum over den Aumerle of Whitefriars, gelijk het boek in het Engelsch heet, ‘schoon hier en daar in de voorstelling minder helder uiteengezet, en nu en dan overladen met voorvallen, is Whitefriars een vrij wat stouter en treffender roman, dan Arabella Stuart. Het is beter werk, dan van ains-

[p. 206]

worth, en, schoon in zijnen trant, rijker in karakterschildering, voornamelijk in de gesprekken. Zoo het dus van ainsworth is, heeft deze zijnen besten roman anonym uitgegeven. Het valt buiten onze perken, hier eene uiteenzetting van den inhoud te geven...... Zeker is het een der beste romans uit het genre, waartoe hij behoort, en wij zijn er misschien te meer mede ingenomen, omdat wij er kennis mede hebben gemaakt, te gelijk met den flaauwen historischen roman van Mr. james.’ - Geen oordeel kon, dunkt ons, onjuister zijn, dan dit. Het eenige ware is, dat de Aumerle in den trant is van ainsworth; maar het is enkel de doorgaande vijandigheid van het Athenaeum tegen dezen schrijver, die hier heeft kunnen doen zeggen, dat het beter werk was, dan dat van dezen. Juist datgene, wat Rec. als de grootste gebreken in de romans van ainsworth beschouwt, is hier nog op eene veel sterkere wijze overdreven. De drukte en woeligheid des verhaals, het opeenstapelen van voorvallen, dat zeker gemakkelijker valt dan het uitwerken der situatiën, is hier met eene overdrijving geschied, die niet alleen voor den lezer vermoeijende is, maar het hem schier onmogelijk maakt, om den draad des verhaals vast te houden, of zich eenig duidelijk plan van het geheel te vormen. De tooneelen van wreedheid en woestheid, die ook ainsworth niet ontziet, zijn hier vooral in niet mindere hoedanigheid te vinden. Naar ons inzien staat de Aumerle beneden den arbeid van zijnen hier genoemden mededinger, ofschoon ongetwijfeld in diens genre geschreven. Levendigheid van verhaaltrant en talent zullen wij den Schrijver niet ontzeggen, en wij gelooven, dat hij, zoo hij wat tot bedaren komt, zelfs zeer goede romans zal kunnen schrijven; maar met eenige moeite hebben wij de lectuur van dezen ten einde gebragt. Niet deze soort van romanlectuur wenschen wij te zien toenemen. Het is alsof het boek in der haast is geschreven, zonder dat de Schrijver zich den tijd gunde, om op zijn gemak de zaken uit te werken; het eene verdringt het andere, tot dat men het einde heeft bereikt, en moede van gevangennemingen, ontvlugtingen, gevechten, zamenzweringen, gruwelen en boosheden het boek toeslaat. Is dit, gelijk de Engelschman zegt, wat wij echter niet gelooven, een der beste romans uit het genre, dan zijn wij van het genre zelf verzadigd.