Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Proza en Poëzij. Uitgegeven ten voordeele der bewoners van Twenthe. Verzameld door Boudewijn. Te 's Gravenhage, bij J.M. van 't Haaff. 1845. In gr. 8vo. 231 en 153 bl. f 3-:

Boudewijn, die zich onder dien naam reeds bij ons publiek als schrijver verdienstelijk heeft doen kennen, verzamelde dezen bundel proza en poëzij, en vond, door de uitgave, de gunstige gelegenheid, een offer van hulpe en liefdadigheid te brengen ten behoeve der arme Twenthenaren, die door den hagelslag in Junij 1844 zoo deerlijk werden

[p. 142]

geteisterd. Op eene uitnoodiging, door den Uitgever aan de meest geliefkoosde letterkundigen (zoo als in het korte berigt van den Uitgever aan den lezer een weinig taxatoir wordt gezegd) gerigt, ontving deze en de Verzamelaar zulk een groot aantal bijdragen, dat sommige, uithoofde van plaatsgebrek, aan de Auteurs zijn moeten worden teruggezonden.

De prozastukken, die wij hier aantreffen, zijn door de Heeren p. van limburg brouwer, lublink weddik, robidé van der aa, j.b. christemeijer, w.h. warnsinck, bz., henriette maria l., boudewijn zelv' en d. veegens geleverd. De Heeren k.k. meppen, e.w.v.d.v.i., j. van lennep, a. clavareau en vele anderen droegen voor het poëtische gedeelte het hunne bij.

Over de verschillende waarde der hier geplaatste bijdragen zullen wij niet zeer breedvoerig zijn. De namen van onderscheidene schrijvers zijn reeds waarborg genoeg, dat men hier veel onderhoudends en nuttigs zal kunnen vinden; en al zijn sommige stukken ook elders reeds geplaatst, men ontmoet ze toch bij vernieuwing met genoegen weder. Onder de verhalen bevielen ons die van christemeijer, robidé van der aa en warnsinck het best.

De voorlezing van den Heer d. veegens: het kleine Europa beheerscht de wereld, is vooral een wèlgeschreven en belangrijk, hoogstlezenswaardig stuk, dat wij den voorrang geven boven dat van Prof. van limburg brouwer, wiens redevoering, over de verderfelijke gevolgen van de navolging der natuur, in een' zedelijken zin genomen, voor ons iets duisters heeft, en wiens hier en daar langgerekte volzinnen en groot aantal tusschenzinnen en tusschenredenen (parenthesen) en herhalingen derzelfde woorden, om den afgebroken zin weder aan te knoopen, ons niet konden behagen. Ons bestek gedoogt niet, dit met proeven te staven; maar bl. 12 en andere kunnen hiervan, zoo wij meenen, wel ten bewijze verstrekken. Het laatste gedeelte, waarin de verderfelijke gevolgen zeer overtuigend worden aangewezen, maakt echter, dat wij bij het, naar ons inzien, minder gelukkige gedeelte dezer redevoering niet langer stilstaan. Het zij genoeg, dat, wat de Hoogleeraar hier levert, vele hoogst belangrijke wenken voor menschenkennis en levenswijsheid bevat.

De Eerw. lublink weddik treedt hier in zijn' gewonen

[p. 143]

schrijftrant op. Altijd vinden wij zijne belangrijke denkbeelden wat al te veel in den sluijer der allegorie en der beeldspraak gewikkeld, en ook hier schijnt ons die sluijer er dikwerf zeer gekunsteld overheen geworpen te zijn.

Wat verder de poëtische bijdragen betreft, ze zijn mede van verschillende waarde. Ofschoon wij dan van onze meest geliefkoosde zangers tollens en bogaers hier niets aantreffen, blijven wij toch gelukkig bewaard voor die kunstmatige hoogdravendheid, die wel eens doet duizelen, en wier toonen, daar zij ons vaak te eenemale ongevoelig laten, voor ons niet veel anders zijn dan het geluid van een klinkend metaal of luidende schel. De Christelijke feesttoonen en uitboezemingen van den Eerw. meppen zijn hartelijk en zielverheffend. Wij hebben op ééne uitdrukking bijzonder gestooten; bl. 3 van het poëtische gedeelte: 't Licht brak door, het duister doofde(?) Uitdooven, dooven kan men alleen van iets zeggen, dat licht verspreidt; het duister kan wijken, zwichten, maar moest hier staan om des rijms wille; zoo als ook op bl. 9 beiden, voor verbeiden, wachten in coupl. 3 ongelukkig voorkomt. De Heer withuys leverde een meer uitgebreid gedicht, getiteld de Menschenliefde, dat als leerdicht verdienstelijk heeten mag. Van de Heeren van lennep en heije treffen wij hier ook een bloempje aan; terwijl de overige bijdragen, bij betrekkelijke waarde, hare plaats in de rij der genoemde stukken niet onwaardig zijn.

Winterlijden, door s.j. van den bergh, naar het Fransch, doch waarbij de vertaler den naam van den oorspronkelijken auteur niet opgeeft, deed ons denken aan victor hugo's gedicht pour les pauvres, voorkomende in les feuilles d'automne, XII page 132. Indien de Heer van den bergh dat dichtstuk op het oog heeft gehad, dan ware ons hier eene getrouwe vertaling van dat schoone vers van victor hugo, al zijn er reeds overzettingen van, liever geweest. De laatste regel van het gedicht is, als slotregel, zeer ongelukkig: ‘En toon me de uwe (hier uwe deernis) Jezus mijn!’

Wij hebben overigens dezen bundel met genoegen gelezen. Ieder, die, voor het edel doel, iets uit zijnen voorraad mededeelde, heeft daaraan wèl gedaan; en allen hebben dank, dat zij den Verzamelaar in zijne menschlievende pogingen hebben ondersteund. Bij het geringe offer, dat men, door

[p. 144]

zich den bundel nog aan te schaffen, den Twenthenaren brengen zal, zal men tevens het verzamelde met belangstelling inzien.

Het was ons aangenaam te vernemen, dat Uitgever en Verzamelaar eene som van f 625-25, als opbrengst van de uitgave des bundels, ter beschikking van Gedeputeerde Staten van Overijssel hebben gesteld, die dan ook hunnen dank, namens de beweldadigden, zoo als wij uit het Handelsblad van 6 Nov. l.l. zagen, aan hen gebragt hebben.

Zoo kunnen ook de Letteren en Kunsten, door menschlievende bedoelingen geleid, gunstig medewerken tot leniging van algemeene of bijzondere rampen. Ons vaderland blijve verder voor onheilen bewaard; en de poëzij doe, te allen tijde, hare toonen hooren tot verheffing van ons gevoel voor het ware en schoone, en daardoor tot verhooging van den roem onzes vaderlands en dien der Nederlandsche weldadigheid!

Op eene zinstorende fout maken wij opmerkzaam: bl. 234, reg. 4, moet op voor sp staan.

Druk en uitvoering zijn net.