Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1846

Verhandeling over Jezus Christus als de openbaring Gods. Door P. van der Willigen, Predikant te Tiel. Bekroond bij het Haagsche Genootschap tot verdediging van de Christelijke Godsdienst. Te 's Gravenhage, bij de Erven Thierry en Mensing. 1844. In gr. 8vo. 194 bl. f 1-80.

Deze verhandeling (het zesde Deel der verhandelingen

[p. 113]

van het Haagsche Genootschap na deszelfs 50jarig bestaan) geeft een antwoord op de vraag: ‘In welken zin kan jezus christus gezegd worden de openbaring Gods te zijn? Is Hij dit alleen door zijne persoonlijke verschijning en zijn handelend leven op aarde, alsmede door de voortdurende werking van zijnen geest in de Christelijke gemeente; of is Hij het evenzeer door hetgeen Hij zelf en de Apostelen omtrent God en goddelijke zaken bij monde en in geschrifte hebben voorgedragen? In welk verband staat het eene tot het andere? En welke waarde behoort aan beiden onderscheidenlijk te worden toegekend?’ - De Schrijver heeft zijn geschrift in twee hoofddeelen verdeeld. Het eerste bevat een onderzoek naar den zin, waarin jezus christus kan gezegd worden de openbaring Gods te zijn, waarvan het resultaat is, dat het en uit den aard der zaak, en uit de geschiedenis, en uit eene uitlegkundige raadpleging van de schriften des Nieuwen Testaments, en, eindelijk uit de latere ondervinding van de werking des Heiligen Geestes in de gemeente des Heeren blijkt, dat jezus christus de openbaring Gods is, niet alleen door zijne persoonlijke verschijning en zijn handelend leven op de aarde en de voortdurende werking van zijnen geest in de Christelijke gemeente, maar ook, en evenzeer, door hetgeen Hij zelf en de Apostelen omtrent God en goddelijke zaken bij monde en in geschrifte hebben voorgedragen (bl. 129). Het tweede Hoofdstuk handelt over het verband, in hetwelk de woordelijke en daadzakelijke openbaring tot elkander staan, en de waarde, welke onderscheidenlijk aan beiden behoort te worden toegekend.

Daar wij niet aarzelen om in christus de openbaring Gods te zien en Hem derhalve beschouwen in al wat Hij deed, sprak en ondervond, is het natuurlijk, dat wij ons met de resultaten van den geleerden Schrijver over het geheel genomen zeer wel kunnen vereenigen. Voor ons heeft hij overtuigend aangewezen, dat de woorden onzes Heeren een wezentlijk bestanddeel uitmaken van de openbaring Gods, welke wij in Hem bezitten. Het geheele onderzoek is streng logisch; de gang der redenering heeft

[p. 114]

voor wie de praemissen toegeeft, onzes inziens, overredende kracht. Zoo wij eene aanmerking moesten maken, zij zou alleen het op bl. 9 geschrevene gelden. Daar lezen wij: ‘Het een en ander - zoude ik met aanhalingen, uit verscheidene in- en uitlandsche godgeleerde geschriften, kunnen staven; doch ik onthoude mij daarvan, gelijk ik dit doen zal in mijne gansche beantwoording der Prijsvraag, om verschillende, naar het mij toeschijnt, voldoende redenen. Ik noem van dezelve alleen deze, dat ik mij heb voorgenomen, zóó over mijn onderwerp te schrijven, dat het voor allerlei soort van lezers, ook voor minder geleerden, zou kunnen dienen.’ Reeds alleen om dit laatste had de Schrijver eenige geschriften moeten noemen, waarin de door hem bestredene voorstelling der zaak wordt verdedigd, omdat wel de godgeleerden van beroep dadelijk weten, dat de Schrijver het oog heeft op die theologische rigting in ons vaderland, welke door het Tijdschrift Waarheid in Liefde wordt vertegenwoordigd, maar het onmogelijk bij het grootste gedeelte der ‘minder geleerden’ kan voorondersteld worden, dat zij dit insgelijks zonder nadere aanwijzing weten. Wij gelooven evenwel niet, dat de zaak, waarover hier gehandeld wordt, buiten de theologische wereld veel belangstelling zal wekken, gelijk wij dan ook meenen, dat zij geheel tot het gebied der wetenschap behoort. Doch dit daargelaten, de Schrijver was, volgens onze meening, verpligt geweest, de bronnen te noemen, welke hij geraadpleegd had bij de opgave van het gevoelen zijner tegenpartij; vooreerst, omdat de eene voorstander van die beschouwingswijze ligt in bijzonderheden van den ander kan afwijken; vervolgens, omdat dan ieder in de gelegenheid gesteld wordt, over de juistheid der opgaaf te oordeelen. Wel rekenen wij het niet tot de vereischten van een goed boek, dat het met aanhalingen is opgevuld. Maar waar men het gevoelen van anderen opgeeft, moet ook verwezen worden naar de plaats, waar men hem, wiens gevoelen wordt medegedeeld, zoo kan hooren spreken. De Heer van der willigen heeft, naar het ons toeschijnt,

[p. 115]

de meening der godgeleerden, van wie hij verschilt, juist opgegeven; maar nu wil hij ook dat wij hem op zijn woord zullen gelooven, terwijl wij anders terstond de authentieke stukken hadden kunnen vergelijken,

Maar genoeg hiervan. Wij hopen, dat deze verhandeling moge medewerken, om licht te verspreiden over de hier behandelde, zoo hoogst belangrijke zaak, en danken den Schrijver voor hetgeen hij geleverd heeft. Het is voor jongere godgeleerden een opwekkend voorbeeld, als de ouderen voortdurend toonen belang te stellen in de bewegingen, welke op godgeleerd grondgebied worden waargenomen, en daarbij niet in ledigheid blijven zitten toezien.