Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

De St. Elizabeths Nacht, A^o. 1421. Dichtstuk, in drie Zangen, door Reyer Hendrik van Someren, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Correspondent van de tweede klasse van het Koninklijk Nederlandsch Insti-

[p. 527]

tuut, enz. Te Utrecht, bij L.E. Bosch en Zoon. 1841. In gr. 8vo. VIII en 116 bl. f 3 - :

De uitgave van dit dichtstuk heeft een weldadig doel; de dichttrant van den Heer van someren is genoeg bekend, en dus kan de taak van Rec. hier gemakkelijker zijn, dan anders het geval ligt ware geweest. Men kan aan den Dichter eene zekere gemakkelijkheid niet ontzeggen; hij is gewoon verzen te maken, en dat geeft hem in het werktuigelijke der kunst veel voor boven anderen. Eene zekere poëtische dictie, gelijk die in beschrijvende gedichten veel voorkomt, heeft hij ook goed in zijne magt, en zoo laten zijne verzen zich meestal vloeijend lezen. Maar voor het overige zou er op het plan van het geheele stuk vrij wat aan te merken zijn. Eigenlijk staat ieder zang bijna op zichzelve, behalve dat in den derden zang de geschiedenis van ada en floris en hun kind beatrix wordt ten einde gebragt. Anders is eigenlijk met andere woorden driemalen hetzelfde behandeld. Dit geeft aan het geheel iets gerekts en eentoonigs. Misschien doet de herinnering van een dichtstuk van tollens, dat een soortgelijk onderwerp bezingt, aan het vers van den Heer van someren ook geen goed. Zijne poëzij mist den eigenlijken gang en gloed; het is alles te breed, en heeft daardoor geen kracht. Welke bladzijde men opslaat, men vindt daarvan overal blijken. Men zie tot een voorbeeld eens bl. 15 en 16, hoeveel woorden en halve regels daar eigenlijk overtollig zijn. Flaauw is reeds:

Niet vreemd dus, dat in 't rond van Floris en zijn ga
Elkeen met achting sprak, en 't zalig paar weldra
Elks warmen wensch ontving.

Maar hoe noodeloos breed is het volgende:

toen 't eerst hun echtkrans bloeide

En 't vrouwlijk spruitje ontlook, dat welig daarop groeide.

Overtollig en stoplap is: (de volle bron)

Die 't lot niet stoppen kon

bij 't staren op zijn bloesem.

In het geheel niet fraai:

met lodderige lonken

Vertroosten bij 't gemis en steeds zijn liefde ontvonken,

[p. 528]

zoo min als:

'k Beveel u, o mijn waarde,

Aan Hem, die 't spruitje ons schonk en ons zoo zalig paarde!

Doch op deze wijze zou Rec. komen tot datgene, wat hij vooral om het doel thans niet opzettelijk wilde: het dichtstuk aan eene billijke, maar strenge kritiek toetsen. Liever wil hij de verzekering geven, dat er goede plaatsen in het vers en niet weinig belangrijke zaken in de aanteekeningen op dit dichtstuk te vinden zijn. De Heer van someren heeft zich ter opsporing van geschiedkundige en plaatselijke bijzonderheden niet weinig moeite gegeven, en de omstandigheden van den Elizabethsvloed, de vreeselijke verwoestingen, daardoor te weeg gebragt, en wat de plaatsbeschrijving van den Grooten Waard belangrijks mogt hebben, met naauwkeurigheid onderzocht. In zijne aanteekeningen is daardoor ook veel wetenswaardigs te vinden, en de kaart, door hem naar eene oude geteekende kaart geleverd, geeft daaraan eene nieuwe belangrijkheid.

Er is dus, buiten het hoofddoel, in dit boekdeel genoeg te vinden, wat tot het aankoopen uitlokken kan. Het poëtische gedeelte staat althans op gelijken trap met de overige poëzij van den Dichter, die zichzelven wel niet onder onze eerste Dichters zal rangschikken. Het historische en plaatsbeschrijvende verdient de opmerkzaamheid van den liefhebber der oudheid; de uitvoering, wat druk en papier betreft, is zeer goed; ook de plaat is niet kwalijk uitgevallen, en de kaart eene belangrijke bijdrage. Rec. hoopt dus, dat de belangen van de kerk te Kralingen, voor welke de opbrengst van dit werk bestemd is, door de uitgave rijkelijk mogen bevorderd worden, en dat een ruim debiet het weldadige doel van den Dichter en Schrijver gelukkig doe bereiken.