Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Het Nederlandsche Zendelinggenootschap in 1841. Uitgegeven van wege het Bestuur des Genootschaps. Te Rotterdam, bij M. Wijt en Zonen. 1841. In gr. 8vo. 47 bl. f : - 40.

Dat de Zendelinggenootschappen, met zoo vele andere Vereenigingen ten algemeenen nutte, sedert het laatst der vorige eeuw voor den dag getreden, tot de merkwaardige

[p. 405]

en zeker niet tot de min gunstige verschijnselen van onzen tijd behooren, zal wel door geen' onpartijdige worden in twijfel getrokken. Dat er de geest van algemeene Christelijke menschenliefde in spreekt en door bevorderd wordt, zien wij niet alleen in het ijveren voor de bekeering van heidensche volken, maar ook niet minder in de verbroedering van Christenen uit verschillende Kerkgenootschappen, die hier tot hetzelfde doel zamenstemmen, en alzoo elkander als leden van hetzelfde Rijk van God leeren achten en liefhebben. Dit laatste zal door elken waren Christen te meer worden op prijs gesteld, naar mate de woelingen, die verdeeldheid en scheuring verwekken, in onze dagen menigvuldiger en stouter zijn, in laakbaren strijd met het uitgedrukte doel van den Vader van allen, om alles tot één te vergaderen in Christus.

Het is echter ook niet te loochenen, dat, hoe goed en schoon ook het doel mogt wezen, dat men zich voorstelde, de middelen, tot bereiking van hetzelve gebezigd, de wijze van werken bij de onderscheidene Zendelinggenootschappen, aan vele ook van de verlichtste en hartelijkste Christenen bedenking baarden en hen van deelneming aan het Zendelingswerk terughielden. Rec. gelooft, dat men, ja, van deze zijde wel eens te veel uit het oog verloren heeft, hoe alle menschelijk werk gebrekkig is en allengs beter worden moet; maar dat men ook van de zijde der Zendelinggenootschappen en hunner arbeiders vaak te weinig acht geslagen heeft op de gemaakte aanmerkingen, in plaats van er nederig winst mede te doen voor het Koningrijk der Hemelen. Doch het is hier de plaats niet, om over het een en ander uit te weiden.

Het aangestipte zal ook op het Nederlandsche Zendelinggenootschap wel toepasselijk zijn. Zulks blijkt mede uit het bovengenoemde geschrift, van wege het Bestuur zelf uitgegeven, dat vooral ook door den waarheidlievenden toon, die er overal in doorkomt, zichzelven aanbeveelt, en van hetwelk, in een kort Voorberigt, door den tijdelijken Voorzitter en den Secretaris des Genootschaps onderteekend, hun medebroeder p.h. hugenholtz,

[p. 406]

Theol. Doct. en Predikant te Rotterdam, als schrijver wordt bekend gemaakt.

Wij vinden hier wel geene geschiedenis, maar toch zoo vele bijzonderheden van den aard, de strekking, den gang en den stand des Genootschaps, in beknopt verslag te zamen, dat wij voor het doel billijkerwijze niet meer wenschen mogen. Het doel is, meerdere deelneming aan het Genootschap te verwerven, door meerdere bekendheid met hetzelve te bevorderen. Hiertoe worden beknoptelijk de volgende punten ontwikkeld: Wat het Genootschap vroeger deed, bl. 5-11. (Dit dient tot gepaste inleiding op het volgende, en geeft een kort overzigt over de werkzaamheden des Genootschaps, van deszelfs oprigting in 1797 af, tot op heden.) Waar het Genootschap nu werkzaam is, bl. 12-25; hoe het werkt, in welken geest, door welke middelen, bl. 25-30; wat het nog meer wenscht te doen, bl. 30-34; wat aan het Genootschap voor de toekomst hope geeft, bl. 34-39; wat het daarbij van onze Christelijke landgenooten begeert, bl. 40-47.

Wij zouden te uitvoerig worden, wanneer wij ook de bijzonderheden, welke onder deze rubrieken voorkomen, wilden opsommen; want zij zijn vele. En men moet ze zamenvatten, om geest en werkzaamheid van het Genootschap te kennen en te beoordeelen. Wel had de Schrijver nog wat meer mogen doen uitkomen, dat het Nederlandsche Zendelinggenootschap, hoewel op zichzelf gering in vergelijking met andere Genootschappen, nogtans, als takje van den nog steeds welig groeijenden vruchtdragenden boom, geenszins te versmaden is. Want, als men van de tonnen schals hoort, door Engeland en Noord-Amerika aan deze zaak besteed, dan zoude het kunnen schijnen, alsof Nederland in dezen niets te beduiden had.

Met bijzonder welgevallen lezen wij hier van de ijverige zorg onzer Zendelingen voor de scholen, bij welke in 1839 meer dan 7000 kinderen waren ingeschreven, en van hunne pogingen, om inlandsche onderwijzers te vormen; van de kweekschool, hiervoor opzettelijk tot stand gebragt op Amboina, waaraan het Genootschap jaarlijks

[p. 407]

meer dan f 4000 te koste legt; van het aanleeren der Maleische taal in de Zendelingsscholen, en het belang daarvan; van de drukpersen, die op belangrijke punten aan de Zendelingen worden verschaft, en de Maleische drukkerij, door de Heeren m. wijt en zonen te Rotterdam ingerigt, ter bezorging van geschikte schoolboeken enz.; van het Zendelingshuis vooral, te Rotterdam gevestigd, om, onder de leiding van eenen geschikten Director, eene degelijke ontwikkeling en waardige opvoeding van de kweekelingen tot de Zendelingschap, zoo veel mogelijk, te bevorderen. Dit zijn bijzonderheden, die, behalve zoo veel meer als hier te lezen staat, den verstandigen vertrouwen moeten inboezemen, en velen moeten wekken tot vervulling van den wensch des Genootschaps, dat er meer algemeene deelneming gevonden worde bij de Protestanten in het vaderland, Leeraars niet alleen, maar ook leden der onderscheidene gemeenten, met name ook van aanzienlijken, ook van Staatsmannen, die door invloed en voorbeeld zoo veel vermogen, gelijk men dit in andere landen door luisterrijke namen bevestigd ziet.

Doch, hier genoeg. Wij durven dit belangrijke, eenvoudige stukje gerustelijk der lezing en behartiging aanbevelen, en twijfelen niet, of het zal bij velen een' gunstigen indruk maken. De uitvoering is net, de prijs gering. Taal en correctie zijn doorgaans zuiver; alleen stuitte het ons, op bl. 24, onder de uitgaven des Genootschaps, bij de Assurantie- en Expeditie- ook van Wacht-kosten te Batavia te lezen. Eerst vroegen wij, welke wachten het Genootschap toch wel mogt te bekostigen hebben! Maar wij hebben denkelijk hiervoor vracht-kosten in de plaats te stellen. Andere feilen van eenig belang zijn Rec. niet voorgekomen, dan alleen in de paginering, die het boekje op 47 bladz. stelt, terwijl het zijn moest 43; of het Voorwerk moest niet afzonderlijk met IV zijn geteekend.

Het boeksken zij een zaad, dat vele goede vruchten draagt op den akker des Heeren!