Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Algemeene Natuurkunde van den Mensch, door A.A. Sebastian, Doctor, gewoon Hoogleeraar in de Geneeskunde te Groningen, ten dienste van de Clinische Scholen en toekomstige Plattelands-heelmeesters, uit het Latijn vertaald door J.B. Dompeling, Med. Doct. Met een Voorberigt van Dr. F.S. Alexander, Hoogleeraar in de Geneeskunde, enz. te Utrecht. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1840. In gr. 8vo. XX en 392 bl. f 3-60.

Bij de beoordeeling van eene verhandeling heeft men, naar het ons toeschijnt, vooral met de vertaling en minder met het oorspronkelijk boek te maken. De voor ons liggende vertaling hebben wij hier en daar met het oorspronkelijke vergeleken; en de uitkomst van dit onderzoek was, dat de Vertaler zich over 't geheel met een' goeden uitslag van zijne taak gekweten heeft. Enkele gedwongen volzinnen zijn een gevolg van het taaleigen der Latijnsche spraakkunst, zoo zeer van dat der Nederduitsche taal verschillende. De Heer dompeling had veelligt beter gedaan, daar zijne vertaling, volgens den titel, ten dienste van toekomstige Plattelands-heelmeesters was ingerigt, eene meer vrije overzetting te bewerken, met weglating van de plaatsen uit oude Schrijvers, seneca b.v. en plinius, welke in het oorspronkelijke werk hoofdzakelijk daarom schijnen te zijn ingelascht, om aan het werk eene zekere klassieke kleur te geven. Eenige onnaauwkeurigheden merken wij hier alleen op, ten einde er, zoo een herdruk noodzakelijk mogt zijn, acht op worde gegeven. Zoo lezen wij bl. 19, dat berard, proust enz. getuigen zouden, bewerktuigde ligchamen door eenige kunstbewerking te hebben zamengesteld. In het oorspronkelijke staat:

[p. 337]

‘organicas materias artificio quodam composuisse testantur.’ Men had dus bewerktuigde stoffen behooren te schrijven, gelijk ook werkelijk de meening is. Op bl. 25 is, onder N^o. 9, multiplex organon door ‘een zeer verschillend gewijzigd werktuig’ vertaald, 't geen meer in den zin van het oorspronkelijke door ‘een' zamengestelden toestel’ zou zijn overgebragt. Op bl. 39 en 40 vindt men de declamatie van plinius over den mensch, die in 't Latijn door elk, die dezen Schrijver kent, wel zonder aanwijzing zal worden te huis gebragt, maar hier voor eenvoudige leerlingen aan eene clinische school in een wetenschappelijk boek al vrij zonderling klinken moet. Op bl. 45 is in de aanteekening sculptor door teekenaar in plaats van door graveur vertaald, waardoor de zin duister wordt, daar er iets eer aan den teekenaar dan aan camper wordt toegeschreven (elk toch weet, dat camper zelf de teekenaar der bij zijne Verhandeling gevoegde platen was.) Op bl. 48 is Palaeotherius voor Palaeotherium gesteld; de Vertaler las in het oorspronkelijke den genitivus Palaeotherii en wist nu misschien niet, of hij met een um dan met een us te doen had. Slotheim, op bl. 49, moet schlosheim en wurzer, bl. 165, wutzer wezen (de laatste misstelling is evenwel ook in het oorspronkelijke). Doch wij mogen onze lezers niet verder met dergelijke aanmerkingen vermoeijen. Wanneer een tweede druk noodig zal zijn, mogen wij verwachten, dat de Hooggeleerde Schrijver van het oorspronkelijk werk dezelve behoorlijk nazien, met de latere ontdekkingen verrijken, en vooral, voor het bij de vertaling beoogde doel, wijzigen en omwerken zal.