Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Reis in het zuidelijk gedeelte des Russischen Keizerrijks en in de Krim, door Hongarije, Wallachije en Moldavië, gedaan in 1837, door den Heer A. de Demidoff en eenige andere Geleerden, opgedragen aan Z.M. Nicolaas I, Keizer aller Russen. Naar het Fransch. Met Platen. II Deelen. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. 1840. In gr. 8vo. X en 720 bl. f 7-80.

Het doel van de Reis, welker beschrijving wij thans aan

[p. 305]

te kondigen hebben, was, te onderzoeken, welke grondstoffen voor de Industrie in het op den titel genoemde gedeelte van het Russische Keizerrijk aanwezig zijn. Zulk een onderzoek was tot nog toe in dit minder bekende jongere gedeelte van Rusland met de vereischte volledigheid en naauwkeurigheid niet in het werk gesteld. Tot het doen van hetzelve had zich de Schrijver, vooral in Frankrijk, door ernstige studiën voorbereid, verbond aan zich eenige geleerden, om hem op dezen togt te vergezellen, nam eenen bekwamen opzigter en de noodige werkbazen tot het doen van ertsonderzoekingen en peilingen in zijne dienst, en verzocht en verkreeg de bescherming en medewerking van de Russische regering. Nadat een gedeelte der aldus zamengestelde expeditie, behoorlijk toegerust, van Havre over zee naar Rusland gezonden was, verliet de Schrijver zelf met zijne overige reisgenooten Parijs, en begaf zich van daar, over Weenen en Bucharest, door Wallachije, Moldavië en Besarabië, naar Odessa. Deze stad is van nu af voor de reizigers hun punt van uitgang en terugkomst voor al de togten, die zij in deze landstreken zullen ondernemen. Van Odessa begeven zij zich over zee met eene stoomboot naar de zuidelijke kust van de Krim, bezoeken Yalta, Sympheropol, Kaffa en het land der Donsche Kozakken, en keeren over Ekatherinoslaw naar Odessa terug. Zij wonen vervolgens de wapenschouwing bij der gecoloniseerde troepen in de nabijheid van Wosnesensk aan de Bug. Daarna bezoeken zij nogmaals de Krim over Nikolaïef, Kherson en Perecop, en nemen eindelijk den terugtogt van Odessa naar Frankrijk aan, gedeeltelijk over land door Besarabië en Gallicië, over Lemberg, Weenen, Neurenburg, Frankfort en België. Een ander gedeelte van het reisgezelschap vertrekt van Odessa, over zee, langs Konstantinopel en Smyrna, naar Marseille.

Hetgeen wij op het werk, zoo als het hier in onze taal overgebragt is, aan te merken hebben, bestaat voornamelijk daarin, dat wij in hetzelve de resultaten niet aantreffen van het in 't werk gestelde wetenschappelijk onderzoek, maar den lezer hier slechts het verhaal of de beschrijving van den togt wordt gegeven. Moge hierdoor ons lezend publiek een werk worden aangeboden, hetwelk een zeer aangenaam onderhoud verschaft, het is toch zóó minder belangrijk, dan de titel zon doen verwachten. Nogtans verdient het de aandacht van onze landgenooten, ook zoo als het thans is, we-

[p. 306]

gens de merkwaardige berigten, die, aangaande de natuurlijke en maatschappelijke gesteldheid en thans nog levende beroemde en voorname mannen in de door de reizigers bezochte landen, medegedeeld worden. Vooral zijn de geschiedkundige aanmerkingen over de Krim en over Odessa niet zonder waarde, en wij zijn het met den Vertaler eens, dat het ook bij ons te lande niet geheel onverschillig zijn kan, met gewesten, voor welke eene zoo groote en reeds zeer aanstaande toekomst openstaat, een weinig nader bekend te geraken. Om onze lezers eenigermate over deze te verwachten toekomst te laten oordeelen, plaatsen wij hier het volgende uit de Voorrede van den Schrijver: ‘Wie gevoelt zich in staat te bepalen, gedurende hoe vele menschengeslachten, op deze onmetelijke vlakten, overheersching, plundering en vernieling zich hebben afgewisseld, tot op den dag, waarop de groote Keizerin catharina, door haren vasten wil, in navolging van dien van peter den Grooten, stoutelijk de grenzen des Keizerrijks tot aan de wateren der Zwarte Zee uitstrekte, welke zich verbaasd gevoelden, van toen af aan, een vreedzaam Christenland te bespoelen! Het genie, 't welk zich, tot hun geluk, van deze gewesten meester maakte, had zijne grootsche plannen aan hare doorluchtige opvolgers tot erfenis nagelaten; maar nog vele jaren bleven dezelve onvoltooid, want de oorlog had geheel Europa onder de wapenen geroepen, en zoo zeer was de vrees, welke over de ongelukkige landen heerschte, dat zelfs de geringste volksstammen het niet wagen durfden, zich op den vruchtbaren bodem neder te zetten, in de onzekerheid, waarin zij verkeerden, of hij wel voor henzelven zoude vruchten dragen. Echter kwamen belangrijke scheppingen de nieuwe provinciën geruststellen, en getuigen, welken hoogen prijs Rusland aan zijne schoone veroveringen hechtte. Toen begonnen zich de zuidelijke vlakten met kolonisten te bevolken, welke zich om eenen magtigen wal van steden schaarden: Nicolaïef, Kherson, Odessa, en later Kertch verrezen, deze laatste geheel verjongd uit de puinen van Penticapaeum, om nog eenmaal over de beide zeeën en de nalatenschap van mithridates te heerschen, maar, terwijl zij vroeger magtig en voor een groot volk geducht was, thans slechts een klein deel eens onmetelijken rijks uitmakende. - Van dien oogenblik af aan waakte eene scheppende hand over deze jonge koloniën, en terwijl

[p. 307]

Nicolaïef hare talrijke schepen van stapel liet loopen, welke eene vloot vormden, grooter dan nog ooit op deze zeeën gevaren had, opende Odessa hare vrijhaven, en lokte den handel der Middellandsche Zee tot zich. Ditmaal waande de verbaasde Bosphorus, tot de roemrijke tijden der Genuezen van Kaffa te zijn teruggekeerd; en ten gevolge van dit bedrijvig, werkzaam verkeer, 't welk daar door de beschaving was tot stand gebragt, ontstond ook nog een nieuw leven en eene welvaart, die door de onbegrijpelijke vruchtbaarheid des bodems en het steeds toenemende getal inwoners vermeerderd werd, welke laatste door de, aan een' ieder, zonder onderscheid van afkomst of Godsdienst, op dit gastvrij strand verleende bescherming, gelokt werden.’

De titelvignetten en de platen zijn zeer geschikt, om eene en andere der beschrevene bijzonderheden meer aanschouwelijk te maken. Wat de vertaling betreft, doet het ons leed te moeten verklaren, dat dezelve veel te wenschen overig laat. De Vertaler schijnt geheel onbekend te zijn, wij zullen niet eens zeggen met de oude talen, maar zelfs met de in onze taal gebruikelijke benamingen, die tot de geschiedenis en oude aardrijkskunde behooren. Wij vonden patrocles, herodotes en Chersoneses, in plaats van patroclus, herodotus en Chersonesus, en daarentegen mithridatus en ulyssus, in plaats van mithridates en ulysses, en Panticapaeum voor Penticapaeum, Byzance voor Byzantium, meminesse voor meminisse, voor het meervoud van het Latijnsche woord tumulus, een grafheuvel, tumulu's en tumulus. Het Fransche woord ravin, de uitgehoolde bedding of geul van eene beek of bergstroom (in het Hoogduitsch wordt het ook dikwijls overgezet Hohlweg), wordt telkens onvertaald gelaten, en voor hetzelve geschreven ravijn, ravijns en ravijnen. Voor sommité, in den zin van militair opperhoofd of veldheer, wordt geschreven sommiteit. Als spel- of drukfouten beschouwen wij pien voor dien, heeft verhindert voor verhinderd, denzelve verheft zich. Tot een woord zamengevoegd vonden wij industrie - steenkolen, waar de zin is: heeft aan de industrie steenkolen geschonken.

Het is jammer, dat deze gebreken de vertaling ontsieren van een werk, hetwelk overigens, wegens deszelfs rijken inhoud en aangenaam onderhoudenden toon, zoo geschikt is

[p. 308]

voor den beschaafden lezer, en als zoodanig aanbeveling verdient.