Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Eenige Bedenkingen over het lager Onderwijs, in eenen Brief aan den Heer Mr. Groen van Prinsterer, voorgesteld door Matthijs Siegenbeek. Te Leiden, bij D. du Mortier en Zoon. 1840. In gr. 8vo. 24 bl. f : - 25.
Brief van C.R.A. van Bommel, Bisschop van Luik, aan den Hoogleeraar Matthijs Siegenbeek. 's Gravenhage, bij A.P. van Langenhuysen. Dec. 1840. In gr. 8vo. 32 bl. f : - 25.
Toelichting van den Brief van den Heer C.R.A. van Bommel, Bisschop van Luik, aan den Hoogleeraar Matthijs Siegenbeek. Behelzende eene aanwijzing uit echte stukken, waarom de R.K. Seminaria te Kuilenburg, Velzen en elders, in 1825 zijn opgeheven. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1841. In gr. 8vo. 47 bl. f : - 50.

Toen de Commissie, om de bezwaren over het Lager Onderwijs te toetsen, den 12 Nov. 1840, door Z.M. den Koning was benoemd geworden, gaf de Hoogleeraar siegenbeek, te Leiden, het eerst hier aangekondigde opstel uit. Daarin beweert hij, dat het Lager Onderwijs tegenwoordig in ons Vaderland niet Onchristelijk is, maar zoo Christelijk, als voor de jeugd dienstig en mogelijk is; vervolgens, dat afzonderlijke scholen voor Roomschen en Protestanten hoogst gevaarlijke gevolgen zouden hebben; en eindelijk, dat het behouden der speciale admissie bij het openen der scholen een noodwendig vereischte is, zoo men een goed onderwijs in Nederland wil bewaren.

Op het eerste punt heeft dan ook Mr. groen van prinsterer blijkbaar ongelijk. Welligt bemoeit men zich op sommige scholen reeds te veel met het godsdienstig onderwijs, waarvoor toch buitendien kerken en catechisatiën be-

[p. 298]

stemd zijn; en zich nog meer in het godsdienstige bij het schoolonderwijs te mengen, gelijk de Heer groen verlangt, is zonder krenking van het verschillend kerkgeloof der ouders onmogelijk, tenzij men voor alle tegenwoordige en toekomstige gezindheden afzonderlijke scholen stichte. Roomschen van Protestanten af te scheiden, zou op verre na niet genoeg zijn. Ook op het tweede punt, het schadelijke der afscheiding van de kinderen in zoo vele scholen, als er sekten zijn of ontstaan zullen (welk laatste de billijkheid dan almede zou vorderen); ook op dat tweede punt stemmen wij volkomen met Prof. siegenbeek in, voor zoo veel het de hoofdstelling aangaat; en eveneens kunnen wij niet gelooven, dat het onderwijs er bij winnen zou, als in iedere plaats zoo vele bekwaam gekeurde onderwijzers zich konden vestigen als zulks verkozen, daar men dan een' wedstrijd zou zien ontstaan, wie het goedkoopste, niet wie het beste onderrigt zou geven.

Maar Prof. siegenbeek had de Instituten van Kuilenburg en Velzen, welk laatste, Hageveld genaamd, door den tegenwoordigen Bisschop van Luik, den Heere van bommel, weleer bestuurd werd, als voorbeelden van de verkeerde strekking der kleine Seminaria aangewezen, en tot staving van het verderfelijke der stellingen, welke op die Seminaria worden ingeprent, eene aanteekening aangehaald, door een' der voormalige Studenten van zulk een Instituut op een door hem vertaald werk van stark gemaakt, in welke aanteekening de moord, door balthazar gerards aan willem I gepleegd, als eene wettige daad wordt verdedigd.

Bisschop van bommel beantwoordt deze beschuldiging in eenen Brief, die beschaafd en krachtig gesteld is. De bedoelde Student, van welken Prof. siegenbeek verklaard had niet te weten, of hij op het Instituut te Kuilenburg, dan wel te Velzen, gevormd was, is namelijk op geen dier beide Instituten onderwezen. Voorts beroept zich de Bisschop op onderscheidene achtingwaardige mannen, die op het Instituut Hageveld, te Velzen, zijne kweekelingen zijn geweest, tot bewijs, dat dáár althans de domheid niet werd voorgestaan, noch gevaarlijke beginselen werden ingeprent. Alles is zoodanig ontwikkeld, dat de Bisschop zijne zaak, te oordeelen naar zijne eigene redenen, volkomen zou gewonnen hebben, indien niet het laatste hier aangekondigde

[p. 299]

werkje het een en ander tot wederlegging van den lof, aan het Instituut Hageveld gegeven, had bijgebragt.

Immers uit een ander werkje: De Roomsch-Katholijke Kerk in Oud-Nederland, gelijk zij is, zijn kon en moest-Amst. bij j.c. van kesteren, 1833, wordt eene schets van het onderwijs, ook op dat hooggeroemde Hageveld, getrokken, waaruit overtuigend blijkt, dat, zoo er al vermaarde mannen van daar zijn uitgegaan, het meer is in weerwil dan ten gevolge van het aldaar genoten onderrigt. Zelfs het Seminarium te Warmond komt er ongunstig af. Ja, men vindt er eene gansch niet malsche kritiek van de begaafdheden en wetenschappelijke kennis der Professoren j.m. chedeville, een Mechelaar, en Baron van wijkerslooth, van Haarlem. Wat de redenen der opheffing van de kleine Seminariën aangaat, beroept de Schrijver zich op het copiëlijk door hem medegedeelde Verslag van den Minister van Binnenlandsche Zaken (van gobbelschroy) aan den Koning, geplaatst in de Staatscourant van 5 Febr. 1829. De slótsom van alles is bij ons, dat Prof. siegenbeek in de hoofdzaak gelijk heeft, en dat het Instituut te Velzen wel, vergelijkenderwijze, onder de beste der kleine Semenaria kan behoord hebben, maar toch geenszins die voortreffelijkheid bezat, welke de Bisschop van Luik, een man zoo bekend uit zijne woelingen tijdens de Belgische Omwenteling, als voormalig Bestuurder van dat Instituut, er zoo gaarne aan wilde toekennen.