Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Geschiedkundige Beschrijving der oudere en nieüwere thans bestaande Ridderorden, zoo in als buiten Europa, enz. Door G.L. de Rochemont, voormalig 1e. Luitenant Kwartiermeester der Mobiele Schutterij, en J. Bischoff, gepensioneerd 1e. Luitenant der Infanterie. Te Amsterdam, bij Jb. da Cunha en Comp.

Recensent ontving het Prospectus van boven aangekondigd werk, met een daarbij gevoegd blad ter proeve. Deze Geschiedkundige Beschrijving bevat den oorsprong der Ridderorden, derzelver benaming, spreuken, ordelinten en klas-

[p. 260]

sen, met opgave van derzelver Instellers en der Rijken en Staten, waartoe zij behooren, opgehelderd door juiste gelithographeerde en gekleurde afbeeldingen der ordeteekenen en riddercostumen. Men ziet dus, dat men hier, voor de Geschiedenis in het algemeen en voor die dier bestaande Instellingen, veel belangrijks te wachten heeft.

Eene naauwkeurige en uitvoerige beschrijving der oudere en thans bestaande Ridderorden, en voornamelijk buiten Europa, bezitten wij in onze taal niet. De Heer scheltema, gelijk ook in het Prospectus des werks wordt opgemerkt, heeft ons in zijn Geschied- en Letterkundig Mengelwerk iets van dezelve medegedeeld; doch men kan zulks niet dan een zeer kort overzigt noemen. Van andere Schrijvers maakt het Prospectus geen gewag. Het is Recensent echter bekend, dat ook nog anderen, die misschien den Schrijveren dezer geschiedkundige bijzonderheden van dienst zouden kunnen zijn, over dit onderwerp hebben geschreven, zoo als: adriaan schoonebeek, Historie van alle Ridderlijke en Krijgsorders, enz. Amst. 1697. II Deelen. Idem: Nette Afbeeldingen der eigene dragten van alle geestelijke Orders. Amst. 1688. - Idem: Nette Afbeelding van alle geestelijke Vrouwen- en Nonnenorders. Amst. bij den Auteur, 1691.

Voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde is het dus van hoog belang, dat er bij het meer en meer instellen van dergelijke Orden ook eene uitvoerige en naauwkeurige Beschrijving derzelve besta. De kennis der Instellingen van Ridderorden herinnert ons, even als zoo vele Medailles en Gedenkpenningen, aan de Regering van verschillende Vorsten en Vorstinnen; aan het verrigten van vele ridderlijke daden, tot welker belooning zij ingesteld en uitgereikt werden; terwijl zoodanige kennis tevens van belang is voor dengene, die met eene Orde, hetzij vreemde of inlandsche, begiftigd is. Wie toch hecht er geen gewigt aan, bij de overtuiging zulk teeken van onderscheiding verdiend te hebben, te weten, door wien en bij welke gelegenheid zoodanige Instelling heeft plaats gehad? Hierin nu zal het bovengenoemde werk trachten te voorzien, en wij durven, naar het voorloopig uitgegeven blad en de bijgevoegde platen te oordeelen, deze onderneming wel aanprijzen. In hetzelve vinden wij vooreerst de vermelding van de instelling en verder eene zeer naauwkeurige beschrijving van de Orde van St. Katharina. Onder het rubriek Groot-Brittanje wordt de Orde van den Kouse-

[p. 261]

band of St. Joris behandeld. Lezenswaardig is over de instelling dezer Orde, wat in het genoemde werk van schoonebeek, D. II, bl. 184 en verv., staat aangeteekend. De Schrijvers sommen hier de verschillende gevoelens omtrent derzelver instelling op, waarover wij thans niet breeder willen uitweiden. Genoeg, dat zelfs de stugge, maar voor uiterlijken zwier min genegen Brit begeerig is naar het verkrijgen dier Orde, welke hij als de hoogste onderscheiding in den Staat beschouwt. De Schrijvers leggen in de opgaven van geschiedkundige bijzonderheden veel kennis en smaak aan den dag, daar zij het drooge en dorre met het meer aangename afwisselen. Bij de aanmerking, dat de Brit zeer begeerig is naar de verkrijging van dit onderscheidingsteeken, herinneren zich de Schrijvers eene anekdote uit het leven van den Russischen Veldmaarschalk suwaroff, die wij onzen Lezers niet onthouden willen, en een bewijs oplevert, dat het vleijen en hunkeren om dergelijke versierselen door alle tijden heen, al is het dan op verschillende wijze, aan de orde van den dag is geweest: ‘Nadat suwaroff, in een gesprek met Lord bentinck, over den lof der Engelschen uitgeweid had, trok hij gedurig aan zijne afgezakte kousen, als wilde hij te kennen geven, dat hij geen kousenband had; of deze hem begreep, is onbekend gebleven. Na eene korte poos, pinkte hij met de oogen, begon te lagchen, gebaren te maken, en zich met de vingers over het gelaat te strijken. ‘Dit is,’ zeide hij, zich tot allen wendende, ‘het beste middel tegen eene onmagt.’ (‘Het Russische hier gebezigde woord voor flaauwte, bezwijming, is ook synoniem met onvermogen, magteloosheid, en moest hier in suwaroff's mond in den laatsten zin verstaan worden.)’ - Van de prachtige staatsiekleeding der Ridders van deze Orde vinden wij eene afbeelding in de bijgevoegde Proefplaat; alsmede is er eene aan toegevoegd, waarop de afteekeningen van de Militaire Willemsorde en van den Nederlandschen Leeuw volgens derzelver bijzondere klassen te vinden zijn. Deze zijn vrij zuiver, waar, helder en zindelijk gekleurd. Onder het rubriek Afrika wordt van de Orden van den Palmboom en van den Alligator gesproken: mededeeling en beschrijving zijn beide belangrijk. Den Schrijvers wenschen wij verder goeden uitslag op hunne onderneming, die ons voor Geschied-, Oudheid- en Volkenkunde van veel belang toeschijnt.

Wij eindigen tevens onze aankondiging met den wensch,

[p. 262]

dat alle Vorsten zoodanige teekenen van onderscheiding niet al te kwistig mogen uitreiken, en dat ook in ons Land de instelling en uitreiking van Ridderorden hare waarde behoude, door burgerdeugd en krijgsmoed te beloonen, naar verdiensten deugd te adelen, en moed, trouw en beleid te huldigen en te vereeren.

Voor hen, die belangstellen in de voorwaarden van inteekening, zij nog gezegd, dat de uitgave zal geschieden bij veertiendaagsche afleveringen. De prijs van iedere aflevering, versierd met derzelver plaat, minstens 3 à 4 Ridderorden voorstellende, zal dien van f 1-40 niet te boven gaan. Daar het M.S. geheel voor de pers gereed ligt, is met zekerheid het getal afleveringen tusschen de veertig en vijftig vastgesteld.