Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

Jan Hopkens; gewigtige waarheden in den vorm van vertelselen. Uit het Engelsch van Mevr. Marcet. Met Voorrede en Bijvoegsel van Prof. H.W. Tijdeman. Te Utrecht, bij R. Natan. 1840. In gr. 8vo. 192 bl. f 1-80.

In eenen tijd, waarin zelfs de geringere standen der maatschappij meer, dan vroeger plaats had, zich bezig houden met de overweging van staathuishoudkundige onderwerpen, en het onderscheid tusschen den toestand van armen en rijken, het voordeel of de schade, te weeg gebragt door de aanwending der natuurkrachten, door de machinerie en den vrijen of beperk ten handel, niet slechts in de gehoorzalen der geleerden of in de vergaderingen der wetgevers behandeld worden, maar waarin zelfs de fabrijkärbeider, de ambachtsman en de landbouwer daarover redetwisten; en hier en daar door geweldige middelen het bestaande trachten te veranderen; in zulk eenen tijd zal geen weldenkende het afkeuren, dat de Schrijfster, die reeds vroeger zich goedkeuring en roem verwierf door hare Grondbeginselen der Staathuishoudkunde, in gemeenzame Gesprekken, nu zoodanige onderwerpen, waarvan de bevooroordeelde en partijdige beschouwing aanleiding geeft tot ontevredenheid en aanspoort tot oproerige onverwerping van hetgeen nuttig of onvermij-

[p. 118]

delijk is, in den vorm van verhalen ingekleed, aan de overweging van hare landgenooten aanbiedt. Het boek bevat de volgende vertelselen: I. De rijken en de armen, of de dienstvaardige Toovergodin. Van den overvloed der rijken leven de armen. II. Het arbeidsloon. Deszelfs verdubbeling zou het lot van den nijveren handwerksman geenszins verbeteren; evenmin als eene verdubbeling van alle prijzen het lot van den producent of den koopman. III. De drie Reuzen. Eene voorstelling van het nut, hetwelk de wind, het water en het vuur toebrengen, om de kracht der menschen te versterken. IV. De bevolking betoogt, hoezeer de minvermogenden door onberadene hnwelijken zichzelv' en de kinderen, die zij voortbrengen, allerlei leed en ellende, en aan de maatschappij den kanker der armoede veroorzaken. V. De landverhuizing. Aanmerkingen over het al of niet geradene der landverhuizing. VI. De Armen-tax, zijnde de gedwongen opbrengst tot onderstand der armen, waarvan de Schrijfster het schadelijke tracht aan te toonen. VII. Het invoeren der Machines, of goedkoope en dure manufacturen, waarin het groote nut en het onmisbare van deze uitbreiding of uitwinning van menschenkrachten verdedigd wordt. VIII. Buitenlandsche handel, of het bruidskleed. De buitenlandsche handel, zelfs de vrije invoer van gefabriceerde goederen van die soorten als er ook bij ons gemaakt worden, is niet als nadeelig voor de natie te achten, brengt voordeel aan, zelfs bij den uitvoer van geld voor gefabriceerde koopwaren. IX. De koornhandel, of de prijs van het brood. Dezelfde redenen, die voor den vrijen handel in het algemeen pleiten, zijn toepasselijk op den graanhandel.

Wij ontkennen niet, dat in dit werk veel gevonden wordt, hetwelk geschikt is, om op eene verstandige wijze over sommige der hier behandelde zaken te doen oordeelen. Maar wij vonden ook veel, hetwelk in het geheel niet van toepassing is op ons vaderland en landgenooten. Wij twijfelen er niet aan, of onze lezers zullen dit reeds opgemerkt hebben bij onze opgave van de titels en inhoud der vertelsels. Zelfs Prof. tijdeman schijnt dit hier en daar gevoeld te hebben, en tracht te vergeefs het te bewimpelen, order anderen wanneer zijn Hooggel., in het naschrift, het vertelsel: De landverhuizing aanprijst, als dienstig tot waarschuwing NB. tegen het plan, om Nederlandsche landlieden in de bovenlanden van Suriname te laten coloniseren. In zoo ver

[p. 119]

het boek bestemd is om een Volksboek te zijn, gelooven wij, dat hetzelve veeleer den behoeftige zal verbitteren tegen, dan verzoenen met ‘een' staat van zaken, die hem veroordeelt om van honger te sterven,’ gelijk dezelve door Prof. cherbuliez genoemd wordt. Mogt de uitgave van dit geschrift aanleiding geven aan een' verstandigen en kundigen landgenoot, om zijne krachten to besteden, ten einde de hier behandelde onderwerpen meer overeenkomstig den toestand van onzen landaard voor te stellen; dan zou, naar ons oordeel, eerst voorzien worden in den eisch van eene behoefte, die ook door dit werk, naar het ons voorkomt, niet is vervuld.