Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Het Kerkhof buiten de Heerepoort te Groningen, of vlugtige, wijsgeerige, godsdienstige en zedekundige Beschouwingen van hetzelve. Door H.J. Abbring. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1833. In gr. 8vo. 15 Bl. f :-25.

Rec. begrijpt niet, waarom de Schrijver de begraafplaats buiten de Heerepoort het Kerkhof noemt. Deze benaming past immers daar niet meer, waar men de dooden verre van de kerken begraaft. Het stukje zelve bevat vele goede aanmerkingen, die grootendeels ook op andere begraafplaatsen toepasselijk zijn, en door menigeen met genoegen gelezen zullen worden. De begraafplaats buiten de Heerepoort heeft echter, wegens den weg derwaarts en de nabijheid van het Sterrebosch, iets vooruit, dat men niet overal vindt. De Heer abbring noemt dit bosch bij herhaling een woud; de lezer, die nooit op de plaats zelve was, zal buiten twijfel hierbij aan een bosch van meerdere uitgestrektheid denken. De Schrijver zegt: De wandelaar slaat ongevoelig eenen blik op de plaats, waarvan hij eenmaal eenige voeten ruimte denkt in te nemen; maar hier komt toch ook menigeen wandelen, die elders begraven zal worden. Abbring had zijne meening, welke goed is, juister kunnen uitdrukken. Is ongevoelig ook wel het regte, ondubbelzinnige woord? De Schrijver onderstelt immers, dat de wandelaar onmerkbaar wordt overgebragt in (op) een zedelijk standpunt. Het is jammer, dat hij in dit anders lieve stukje niet wat meer op keurigheid van uitdrukking zich heeft toegelegd. Hij laat zich bl. 3 voeren door zijn' geleigeest - wat denkbeeld moet de Christen hieraan hechten? Hij schrijft bl. 4: Binnen tredende,

[p. 94]

verkondigen u twee heerlijke spreuken op twee zerken, dat gij een' Godstuin zult betreden. De Duitschers noemen eene begraafplaats Gottesacker, maar het woord Godstuin is bij ons in deze beteekenis niet gangbaar en zoude ook minder gepast zijn. Terstond hierop laat hij volgen: ‘Toen ik mij nu werkelijk in dit tolhuis der natuur, dezen slagboom voor het lijden, dien eindpaal van leed en krenkingen, die zoete verblijven der rust voor den pelgrim bevond,’ enz. Welk eene opeenstapeling van ongelijksoortige beelden! In denzelfden volzin heet de begraafplaats tolhuis, slagboom, eindpaal, zoete verblijven. Van sterven sprekende, zegt men wel den tol der natuur betalen; maar is de begraafplaats dan het tolhuis? Als de tol betaald is, wordt de slagboom weggenomen, en men gaat het tolhuis voorbij; doch de eindpaal kan nog verre zijn, zoodat de reiziger een' langen weg moet afleggen, eer hij de zoete verblijven der rust bereikt. Een weinig verder leest men, dat de broze mensch hier (te weten, in dit tolhuis der natuur) eindelijk zijn stoffelijk deel der aarde toevertrouwt, (doet hij zelf dit, of doen het anderen?) en dat hij zijne aardsche schelp, die hij zoo zeer koesterde, welke hem zoo menig zinnelijk genoegen verschafte, hier aan de maden ten prooi moet laten, enz. Men vergelijkt, ja, het sterfelijk ligchaam bij eene schelp, die wordt weggeworpen, wanneer de parel uit dezelve is genomen; doch de schelp op zichzelve heeft geene waarde, en kan ook niet aan de maden tot eenen maaltijd strekken, waaraan ze zich zullen vergasten, zoo als abbring het hier uitdrukt. Wicht, in de beteekenis van meisje, en wel in tegenstelling van knaap, is een Provincialismus. - Wij prijzen geest en strekking van dit boeksken.