Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

Laura, een voorbeeld van edele zelfopoffering, een Boek inzonderheid voor jonge Vrouwen en Moeders. Vrij vertaald uit het Hoogduitsch door A.B. van Meerten, geb. Schilperoort. II Deelen. Te Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. 1834. In gr. 8vo. 597 Bl. f 5-90.

Laura gross, eene Predikantsdochter, door teleurgestelde liefde gekrenkt, Gouvernante van één kind, alwina, bij Graaf en Gravin solden, offert de liefde, die zekere Heer steinau haar toedraagt, op, ten behoeve van hare jongere vriendin lucie wöldner, welke zij bemerkt heeft dat hem bemint, en op welke zij zeer verstandig en edelmoedig deszelfs neiging weet over te brengen, zoodat het een zeer gelukkig huwelijk wordt, terwijl zij steeds de wijze en hartelijke vriendin en raadgeefster van lucie blijft; maar na den dood van deze, en volgens derzelver dringend verlangen, wordt zij de echtgenoot van steinau. Ziet daar het eenvoudige thema van dezen Roman, dat men uit brieven, meest van laura aan hare zuster julia en aan lucie, en van steinau aan zijnen vriend adolf, verneemt. - ‘Nu ja! dit is wel een mooi, maar toch doodeenvoudig thema’, zeggen misschien sommige Lezeressen; ‘er schijnt zoo niets gecompliqueerds in, en wij vatten het zoo terstond.’ Ja, mijne Geëerden! zoo is het ook; maar dit thema wordt met zoo vele variatiën gespeeld, er is zoo veel schoons en welluidends in, en het lost zich alles in zulke harmonie op, dat ik geloof, dat gij het met genoegen

[p. 91]

hooren zult; met andere woorden, er is zoo veel gezond verstand, zoo veel godsdienstig en zedelijk gevoel, en te gelijk zoo goede zamenhang in alles, en zoo veel bevalligheid van voordragt in, dat ik het u om meer dan ééne reden kan aanprijzen, en ik de verrassing der nieuwheid niet voor u wegnemen wil, door u eene breedvoeriger schets van het werk te geven; en volgens eene aanteekening (D. I, bl. 199) kan ik u zeggen, dat de hoofddaad, de opoffering van laura, eene ware gebeurtenis is. Het heet een boek inzonderheid voor jonge vrouwen en moeders, en in het eerst dacht ik, dat dit slechts een uitlokkende titel was; maar nader zag ik, dat het toch bijzonder ook voor deze zeer nuttige dingen bevat: doch dit behoeft u, die dit niet zijt, of u, die dit misschien nog wel zoudt wenschen te worden, van de lezing niet af te houden, want gij zult er ook voor u veel bruikbaars in vinden, en het niet onvoldaan nederleggen. - ‘Maar heeft Mijnheer de Recensent dan niets aan te merken, dat hem in dit boek niet of minder goed voorkomt? Een Recensent heeft immers altijd wat te vitten.’ - Met uw verlof, mijne lieve Lezeressen! een Recensent en een vitter zijn geen namen van dezelfde beteekenis; en vervalt zelfs de eerste, hoe goed ook anders, er somtijds toe, dat hij op kleinigheden stoot of ze opzoekt, die hij, bij al het voortreffelijke, wel voorbij kon gaan, denkt dan, dat ook hij een mensch is, en hem iets menschelijks overkomt! - Maar gij vraagt, of Rec. over het boven aangeprezene boek dan niets meer te zeggen, er niets op aan te merken heeft. Ach! wat zou het baten, mijne Waarden! al ging hij zich nu eens in zijnen critischen regterstoel zetten, om deftige uitspraak te doen, wat hij schoon, en wat niet schoon, en waarom hij dit zoo vond; waarom hij dit of dat liever niet of anders gesteld zou hebben? De oorspronkelijke Schrijfster zou zijne wijsheid toch niet lezen; en bij de Vertaalster, die zich zoo wél gekweten heeft, met dezen goeden Hoogduitschen kost in eenen goeden Nederduitschen schotel op te disschen, zou hij er slechten dank mede behalen; en gij, vreest hij, zoudt het toch niet lezen, maar liever het boek zelf, en daarover zelve oordeelen. - Misschien vindt gij dan met hem, dat het huwelijk van laura met steinau wat gemakkelijk en schielijk gaat, hoewel het in de gegevene omstandigheden, indien men zich in het werkelijke leven verplaatst,

[p. 92]

zeer begrijpelijk is: doch misschien zou het u nog meer bevredigd hebben, indien de geheele geschiedenis anders afgeloopen ware; maar, maar dan zou zij ook minder romanesk geweest zijn. Goedkeuren zult gij het echter, dat de eigenlijke verbindtenis van laura met steinau bijkans ongemerkt plaats heeft, het verdere zich goed staande houdt en niet lang gerekt wordt, en de twee laatste brieven een belangrijk ernstig slot bevatten. - In laura vooral erkent gij (gelijk straks gezegd is) een schoon godsdienstig en, neemt gij alles zamen, een Christelijk godsdienstig gevoel, en gij prijst het nogtans te regt, dat zij dit niet kwistig ten toon spreidt; maar misschien wenscht gij toch, dat het Christelijke hier en daar nog meer openlijk uitgedrukt stonde. In het eerste Deel hindert u misschien het wat al te dikwijls voorkomende noodlot; met laura zegt gij, bl. 107: ‘liever de leiding der Voorzienigheid’; en als gij hare zeer goede teregtwijzing desaangaande, D. II, bl. 160, leest, zult gij er welligt geheel mede bevredigd zijn. - Misschien zult gij oordeelen, dat de stijl wel eens wat al te hoog boven den brievenstijl, en de voorstelling der verhaalde zaken boven de ondervinding des gewonen levens verheven is. Wat het eerste betreft; ja! indien dit werk door een' Man geschreven ware, dan zou Rec. daarover nog wel een woordje willen wisselen; maar nu is eene Vrouw de Schrijfster, eene Vrouw de Vertaalster; en dus eerbiedig de hand op den mond! anders mogten zij eens het harde woord over hem uitspreken, dat laura zich, D. I, bl. 21, laat ontvallen, dat ‘alle mannen egoïsten zijn’, waartegen hij evenwel met alle bescheidenheid protest aanteekent. Wat het laatste aangaat, hij wil niet ontkennen, dat men hier wel eens hooge poëzij des levens aantreft, welke gij in het alledaagsche proza der gewone wereld niet zoo ligt wedervinden zult; en hij zou u daarbij wel willen toeroepen: ‘Denkt, dat het in een' Roman staat! Gij Gouvernantes, bij voorbeeld, denkt, dat alle Graven en Gravinnen, of hoe die menschen van hoogen titel ook heeten, geen Graaf en Gravin solden, en hunne kinderen allen geen alwinas zijn! Maar zijn ook alle Gouvernantes wel lauras?’ enz. Doch wilt gij eenen vriendenraad van Rec. aannemen, trekt dan de quintessence uit de voorstelling van de hier aangeprezene goede gezindheden en daden! Neemt deze met u in het poëtische en het prozaïsche gedeelte van uw leven;

[p. 93]

en gij zult er u wél bij bevinden, als bij een kostelijk sterkingsmiddel van den geest! Denkt vooral niet, dat, waar laura hare verstandige raadgevingen en opmerkingen mededeelt, het eene te hooge poëzij is; maar acht en gebruikt het, als verstaanbaar en bruikbaar proza, waarmede gij overal en ten allen tijde voordeel kunt doen! - En hiermede, geëerde Lezeressen! na hulde aan de onbekende Schrijfster en vriendelijken dank aan de hem persoonlijk ook onbekende Vertaalster, geeft Rec. u dit werk over; en, afscheid van u nemende, wenscht hij u van deszelfs lezing zoo wel veel nut, als veel genoegen.’