Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

[p. 431]

Nieuwe telegraaf voor den koophandel.

In de Revue Encyclopédique van Nov. 1830 vindt men gewag gemaakt van eene vernuftige gedachte van den Heer alexander ferrier de tourrettes, omtrent de oprigting van Dag- en Nacht-Telegrafen, voornamelijk dienstig voor den Koophandel, en welke aan denzelven inderdaad geen onbelangrijk voordeel zouden kunnen toebrengen, door den ongemeenen spoed, waarmede daardoor tijdingen van allerlei aard zouden kunnen worden overgebragt. Bij meerdere herleving van den Handel in ons Vaderland, zou dusdanige inrigting dan ook van het hoogste belang kunnen worden. Het zou echter niet raadzaam zijn, om er die algemeene strekking aan te geven, welke de steller van het bedoelde artikel bedoelt, namelijk om dezelve ook dienstig te maken tot het overbrengen van tijdingen voor bijzondere personen, waartoe de gewone brievenpost nog altijd geschikt en snel genoeg is. De Handel echter zou er groote voordeelen uit kunnen trekken: want eene bijna onmiddellijke mededeeling der tijdingen tusschen de Beurzen van Amsterdam, Rotterdam en b.v. Middelburg of andere plaatsen, moet van bijzonder belang zijn; terwijl in den winter, met ijsgang op de rivieren, of ook bij stormweêr op de Zeeuwsche stroomen, de loop der tijdingen nimmer verbroken, en zelfs geenerlei oponthoud daardoor veroorzaakt wordt.

Eene meer algemeene bekendwording dezer gedachte kan in ons Vaderland niet nutteloos worden geacht. Het volgende uittreksel moge er een algemeen begrip van geven. Wij zullen echter alleen mededeelen 't geen op den Handel toepasselijk is.

De Koophandel, zegt de steller van het bedoelde artikel, heeft sinds lang ondervonden, dat de tegenwoordige dienst der brievenposten, hoe goed ook ingerigt en dagelijks nog verbeterende, echter niet genoegzaam is, om aan alle noodzakelijke behoeften te voldoen: de groote Handelhuizen geven dagelijks allerbelangrijkste sommen uit aan Couriers, die dikwijls maar weinige uren vóór den gewonen post aankomen.^(*)

(*) Dat de middelen tot mededeeling van tijdingen nog niet genoegzaam geoordeeld worden, blijkt genoegzaam uit de zoogenaamde duivenposten, die door sommigen worden gebruikt, en die met ongemeene snelheid de tijdingen overbrengen; doch de duiven moeten telkenreize wederom weggebragt worden, terwijl ze alleen voor enkele personen nuttig zijn.

[p. 432]

Men was nog niet op de gedachte gekomen, om de bijna oogenblikkelijke snelheid der Telegraaf op den Handel toe te passen. Dit voorstel is dan ook door geheel Frankrijk toegejuicht, en men kan daaruit opmaken, dat eene onderneming van publieke Telegrafen, ingerigt voor den Handel, in deze behoefte kan voorzien, en tevens met zeer groote voordeelen de middelen van gemeenschap kan volmaken.

Om aan de Telegraaf deze nieuwe toepassing te geven, waren er echter vele verbeteringen noodzakelijk. Wij zullen er voornamelijk twee doen opmerken, waaromtrent tot heden alle moeite en onderzoek te vergeefs waren geweest. Boven alles moest aan dezelve een systema bij nacht worden gegeven; of liever, men moest een geheel nieuw systema bedenken, dat zoowel bij dag als bij nacht kon doorwerken, en 't welk zich zulk een groot gedeelte van den tijd, dat tevens zoo voordeelig is tot overbrenging van tijdingen, kon ten nutte maken, zoodat men bij het einde van den dag niet genoodzaakt was, om de dikwijls zeer belangrijke tijdingen af te breken. Ook moest men het systema zoo eenvoudig maken, de telegrafische taal zoodanig verrijken, en hare uitdrukking zoo snel doen zijn, dat het getal der op één' dag verzondene tijdingen alle de te verwachtene vragen kon te boven gaan. En eindelijk moest het middel niet te kostbaar zijn.^(*) De tot alle deze einden nieuw uitgedachte Telegraaf bestaat uit een hoogst eenvoudig werktuig, waarvan de hierbij gevoegde teekening een oppervlakkig begrip kan geven.

Aan dit werktuig zijn vier lantaarns, waarvan de twee,

(*) Behalve den nacht is er (ten minste in ons Vaderland) eene tweede oorzaak, die de onafgebrokene overbrenging van tijdingen kan verhinderen, namelijk de mist, welke hindernis allermoeijelijkst is om weg te nemen; doch daar de dikke misten laag drijven en de Telegrafen hoog gesteld zijn, en daarbij zulke zware, dikke misten niet zeer lang duren, zoo zou eene zoodanige verhindering ook nooit zeer lang kunnen aanhouden.

[p. 433]

A en A, onbewegelijk blijven, terwijl de beide anderen, B en B, zich kunnen bewegen; en deze laatsten maken door hare opvolgende standen, in betrekking tot de eersten, of vaste lantaarns, de verschillende teekens uit, om de geheele correspondentie uit te drukken. In de beweging dezer vier lichten ligt de geheele telegrafische taal opgesloten. Eene vijfde lantaarn, C, wordt beneden de vier voornaamsten gesteld; zij beweegt zich alleen links en regts, en dient slechts voor de bijzondere mededeelingen der bestuurders van het werktuig onder elkander.^(*)

Op den 9 September 1830 is er bij den Marquis de fortia eene proef met dit werktuig genomen, in tegenwoordigheid van een' Commissaris van het Fransche Gouvernement. Hetzelve brengt, in gewonen tijd, van drie tot vier seinen in ééne minuut over; dat is, meer dan tweehonderd in een uur. Tweehonderd seinen nu stellen meer dan honderdvijftig woorden voor. Het werktuig kan dan in één uur ten minste tien tijdingen overbrengen, iedere tijding zamengesteld uit twaalf à vijftien woorden, 't welk genoegzaam is voor soortgelijke berigten, waarvan het laconismus een noodzakelijk vereischte is.^(†)

De prijs voor de tijdingen zou zeer gering kunnen gesteld worden, en desniettegenstaande zeer voldoende voordeelen geven aan de ondernemers.

De voordeelen van eene zoo snelle correspondentie zijn voor den Handel onberekenbaar en onweêrsprekelijk; maar het grootste voordeel is daarin gelegen, dat men als in een

(*) Deze schets zal bij het eerstvolgende No. worden medegedeeld.

(†) De gedachte, om, door middel van vuur of lichten, tijdingen over te brengen, of wel seinen te geven, is niet geheel nieuw. Het schijnt, dat reeds de Grieken en Romeinen deze soort van mededeeling hebben gekend. Zij bedienden zich van brandende vuren, die, naar hunnen afstand van elkander, of naar de kanten, werwaarts zij brandden, zekere letters en woorden aanduidden; doch deze manier was niet veel in gebruik, uit hoofde van de menigvuldige beletsels, waarmede zij gepaard ging. (Zie Algemeen Woordenboek van nieuwenhuis, art. Telegraaf.)
Zou het gas geen gereed middel kunnen aan de hand geven, om eene geheel door gas verlichte Telegraaf des nachts te kunnen doen werken, en zulks dan op eene nog betere wijze, dan met lantaarns, in te rigten?

[p. 434]

oogenblik den staat van zaken van alle plaatsen doorziet, en zich als 't ware op alle Beurzen te gelijk bevindt.

De eenige tegenwerping, die men tegen de genoemde en zoo vele andere, van zelf in het oog vallende voordeelen kan maken, is gegrond op de vrees, dat men bijzondere personen een wapen in handen geeft, waarvan zij misbruik zouden kunnen maken. Maar indien men in aanmerking neemt, dat in eene lijn, waarin meer dan tweehonderd menschen gebruikt worden, er slechts twee kennis hebben van de tijding, die zij overbrengen, degeen die ze afzendt en degeen die ze ontvangt, en indien men dan de minste verantwoordelijkheid bij deze twee personen vooronderstelt, zoo is het onmogelijk, om niet te erkennen, dat b.v. de tegenwoordige Directeurs van eene telegrafische lijn ook dezelfde magt hebben, om het vertrouwen der Regering te verraden. Dezelfde redenering moet ons ook die vrees benemen, dewijl de tijdingen alleen door de tusschenkomst der beide Directeurs, van de hand, die ze afzendt, tot die, welke ze ontvangt, worden overgebragt.

Eindelijk zoude men ook kunnen denken, dat deze wijze van correspondentie, niet voor allen gelijktijdig kunnende geschieden, maar de eene na de andere moetende plaats hebben, er daardoor eene verwarring in het aantal der tijdingen zou kunnen ontstaan, en dat ieder genoodzaakt zoude zijn, zijne beurt af te wachten; of wel, dat de werking van de eene Beurs op de andere, alleen van de eerste tijding afhangende, iemand daardoor bevoorregt konde zijn, om ze vóór de anderen aan zijnen Correspondent te doen overbrengen, 't welk de noodlottigste gevolgen zou kunnen hebben, en iederen dag de bijzondere fortuinen in de waagschaal zoude kunnen stellen. Men kan aan de eersten antwoorden, dat de snelheid van het nieuwe systema zoo groot is, dat er minder tijd noodig is, om eene tijding 100 uren ver te brengen, dan om ze van zijne woning aan de Directie te doen bezorgen; dat voorts, eene buitengemeene kortheid de noodzakelijke stijl voor deze correspondentie zijnde, men ten minste bijna tien personen te gelijk kan helpen; terwijl bovendien niets gemakkelijker is, dan om, indien deze Telegrafen eenigen opgang maakten, eenige lijnen op dezelfde Stad te stellen, dewijl de kosten alleen door de eersten worden veroorzaakt.- Aan diegenen, welke mogten vreezen, dat er eene voorkeur der eerste tijding aan iemand zou kunnen gegeven worden, stelt men voor, om eene inschrijving te openen tusschen alle

[p. 435]

de kooplieden van dezelfde Stad, ten einde de beurstijdingen op eene openlijke en officiéle wijze te ontvangen. Aldus zou men, door middel van eene zeer middelmatige inschrijving voor ieder' belanghebbenden, allen daarin voordeel kunnen doen hebben; terwijl ieder huis vervolgens nog deszelfs bijzondere maatregelen konde nemen.

De Heer ferrier de tourrettes, overtuigd van de voordeelen zijner uitvinding, heeft aan den Minister van Binnenlandsche Zaken, in Frankrijk, autorisatie gevraagd, om eene Maatschappij op te rigten van deelnemers door aandeelen, tot oprigting van Dag- en Nacht-Telegrafen voor den Handel en voor het Algemeen (Télégraphes commerciaux et publics de jour et de nuit), waarvan hij de uitvinder is, en zulks tusschen de voornaamste Fransche Steden, volgens de grondslagen der Akte, gepasseerd bij den Heer moisson, Notaris te Parijs. Deze Akte stelt een fonds daar van vierduizend aandeelen, ieder van duizend franken, met 5 prct. renten en een vierduizendste gedeelte in de voordeelen der onderneming. Om aan de deelnemers vertrouwen en zekerheid te geven, zal men echter vooraf een tiende gedeelte der geheele som gebruiken, om eene proeflijn daar te stellen, en van het welgelukken daarvan zou de storting der geheele aandeelen kunnen afhangen. De storting zou geschieden bij tiende gedeelten, waarvan er slechts één dadelijk bij de inschrijving betaald zoude moeten worden. De andere tiende gedeelten zouden gevraagd worden naar mate men nieuwe bouwingen zou moeten doen, en volgens beslissing van eenen Raad van toezigt, zamengesteld uit de voornaamste deelhebbers. - Dit verzoek, aan den Minister van Binnenlandsche Zaken van Frankrijk gedaan, is door een groot getal aanzienlijke personen, leden der beide Kamers, en door de voornaamste kooplieden van Parijs, ondersteund geworden.

Ziet daar in het algemeen deze vinding medegedeeld, zoo als zulks in de Revue Encyclopédique gevonden wordt; en ofschoon men nog vele bedenkingen omtrent eene zoodanige telegrafische inrigting voor den Handel zou kunnen opperen, zoo kwam het mij echter niet geheel onbelangrijk voor, om dezelve door middel van dit Tijdschrift meer algemeen in ons Vaderland bekend te doen worden, vooral om daardoor anderen uit te lokken, om, het hoofddoel aannemende, door vele verbeteringen en zoo mogelijk vereenvoudigingen, het voorgestelde doel te bereiken; en tevens, om, met behulp van

[p. 436]

deze of andere telegrafische werktuigen, dag en nacht doorwerkende, eene bij ons bruikbare Hollandsche telegrafische taal uit te vinden, zoodat de teekens of seinen geene letters, maar woorden voorstelden, ja zelfs voor gewone dagelijksche beursberigten geheele volzinnen, ten einde alsdan ook, ter beproeving, eene telegrafische proeflijn tusschen onze voornaamste Handelsteden op te rigten.

Nota. In de Revue Encyclopédique van Jan. 1831 vindt men vermeld, dat er thans in Engeland een prospectus wordt bekend gemaakt voor eene Telegraaf voor den Handel, uitgevonden door den Luitenant morrisson, welke zal worden opgerigt tusschen Dovres en Liverpool, gaande door Londen en Birmingham. De kosten hiertoe zijn berekend op 3000 pond St. De snelheid der overbrenging zal zijn duizend mijlen afstands in vijftien minuten tijds. Het geheim der tijdingen blijft er volmaakt bij verzekerd. Maar men heeft geene voorzorgen kunnen uitdenken in geval van mist; eene tegenwerking, die wel altijd de belangrijke uitkomsten, door de Telegraaf verkregen, zal teleurstellen. - Deze gedeeltelijke opgaven zijn getrokken uit het Engelsche dagblad York-Courant, en zijn te onvolkomen, om deze Telegraaf met die van den Heer ferrier te kunnen vergelijken. Men dient te weten, of de Engelsche uitvinder ook voor nachtseinen gezorgd heeft; hoeveel tijdingen er in 24 uren kunnen verzonden worden, enz. Tot heden schijnt het, dat de Telegraaf van den Heer ferrier de voorkeur verdient.

F.W.C.