Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Ontwerpen van Leerredenen over de Lijdensgeschiedenis van Jezus naar de vier Evangelisten. Een nuttig

[p. 612]

Leesboek voor Christenen en derzelver Leeraars. Naar het Hoogduitsch van D. Muslin, in leven, Predikant te Bern, door A. Booiman, Predikant te Hattem. II Stukken. (Mattheus, Marcus, Lucas en Joannes.) Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. In gr. 8vo. 419 Bl. f 4 - :

Wij ontvangen hier tweeënveertig ontwerpen van leerredenen over de lijdensgeschiedenis, benevens zes ontwerpen van paaschleerredenen over vrije stoffen, dus te zamen achtenveertig zoogenaamde schetsen. Eene zeldzaamheid is het, dat de vertaler in zijne voorrede vrij onpartijdig vele gebreken dezer ontwerpen aanwijst. Hij erkent, dat de hier voorkomende teksten niet behoorlijk zijn uitgewerkt; dat veel maar even aangeroerd, of geheel voorbijgegaan werd. ‘Tekstverklaring wordt er bijna,’ zegt de vertaler, ‘niet in gevonden. De hooge, Goddelijke waarde van den Verlosser en de verzoenende kracht van zijn lijden en sterven wordt hier’ (N.B. in ontwerpen van leerredenen over de lijdensgeschiedenis) ‘niet opzettelijk behandeld. Als modellen zijn deze ontwerpen niet aan te prijzen.’ Ziet daar het oordeel, hetwelk de Eerw. booiman zelf over den arbeid van muslin velt. Hetgeen aangevoerd wordt om hem te verdedigen, wat betreft de oppervlakkige behandeling en het gebrek aan tekstverklaring, uit hoofde van plaatshebbend gebruik, waaraan hij gebonden was, om lange teksten te behandelen, en de gewone predikwijze in Duitschland en Zwitserland, moge hemzelv' eenigermate verschoonen; ofschoon wij dit ook nog zoo geheel onbepaald niet toestemmen. Minder voldoende komt ons voor, hetgeen de uitgever aanvoert, om deze zijne Nederduitsche uitgave van het werk te regtvaardigen. Alles, wat door hem gezegd wordt over het gewigt der lijdensgeschiedenis van Jezus, stemmen wij volkomen toe. Maar wij gelooven, dat het, juist om dat gewigt van die geschiedenis, nergens nuttig toe is, om, bij al het voortreffelijke, hetwelk in onze taal over het

[p. 613]

lijden van Jezus reeds geschreven of vertaald is, een werk, hetwelk de genoemde hoofdgebreken heeft, op onzen bodem over te brengen. Maar daarenboven munten de ontwerpen van muslin, zelfs in hunne soort, en naar de Duitsche predikwijze beoordeeld, nog niet eens uit. Veelal missen wij de eenheid, zoo dat ééne en dezelfde schets eigenlijk het geraamte uitmaakt van twee zeer ongelijksoortige leerredenen. Bij voorbeeld, in het tweede of veranderde ontwerp over Jezus voor de wereldlijke regtbank, naar Luk. XXIII:1-16, vinden wij behandeld, in het eerste deel: Jezus voor Pilatus, hoe hij daar behandeld wordt, het gedrag en karakter van Pilatus; welk deel besloten wordt met eene bestraffing, in acht artikelen, van zulke menschen, die in gedrag en karakter aan Pilatus gelijk zijn. Het tweede deel van dit zelfde ontwerp voert tot opschrift: Herodes en Pilatus vrienden. Zij waren te voren vijanden geweest, maar 1. werden nu vrienden ten koste van Jezus. Dus het was geene Christelijke, geene menschelijke verzoening. Zonderling slaat daar nu op, 2. Jezus was aanleiding, dat twee vijanden weder vrienden werden; zoo kan en moet de gedachte aan Jezus alle vijandschap uit de harten verbannen, en vriendschap en liefde stichten. - Over de wijze, waarop de schrijver sommige omstandigheden van Jezus' lijden verklaart, willen wij, bij zoo veel verschil van gevoelens, niet twisten. Het werk schijnt ook reeds van te oude dagteekening, dan dat in hetzelve in allen deele gebruik zou gemaakt zijn van de vorderingen der bijbelsche uitlegkunde in onzen tijd. Maar in een werk, dat aan ons publiek, aan jonge leeraars en aan Christelijke huisgezinnen als eene gepaste lektuur wordt aangeboden, mogen wij toch met eenig regt verwachten en vorderen, dat in hetzelve niets voorkomt, hetwelk den door zoo vele voortreffelijke schriften verfijnden smaak moet mishagen of kan bederven. Bij hetgeen muslin zegt over Jezus' lijden in Gethsemane en den uitroep aan het kruis: Mijn God, waarom hebt gij mij verlaten? geeft de vertaler in zijne aanteekeningen

[p. 614]

blijken, dat hij het gebrekkige van het werk zelf gevoelt, en erkent in de voorrede, dat er in ons land verschillende schriften over het lijden van Jezus, onder welke sommige van voortreffelijken aard, in menigte voorhanden zijn. Dat men nu den, door vroegere en betere schriften niet ongunstig bekenden, naam van muslin misbruikt, om aan zijne landgenooten zulk een, minder dan middelmatig werk op te dringen, laat zich, naar ons oordeel, moeijelijk verontschuldigen.