Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Nieuwe Ontdekkingsreize rondom de Wereld, in de jaren 1823 tot 1826 ondernomen door den Ridder Otto von Kotzebue, Scheepsbevelhebber in Russisch-Keizerlijke dienst. In II Deelen. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1830. In gr. 8vo. Te zamen VII en 528 bladz. f 6-80.

De Ridder von kotzebue, reeds door vroegere zeereizen bekend, werd in den jare 1823, door den toenmaligen Keizer van Rusland, alexander, benoemd tot bevelhebber over een schip, hetwelk tot eene geheel wetenschappelijke reize rondom den aardbol bestemd was. Als reisgenooten werden hem toegevoegd de Hoogleeraar eschholtz tot Natuuronderzoeker, de Heer preus als Sterrerekundige, de Heer lenz als Natuurkundige, en de Heer hofmann voor de Delfstofkunde. Van sterrekundige, natuurkundige en andere wetenschappelijke werktuigen waren de reizigers overvloedig voorzien. Van Kroonstad neemt de reis eenen aanvang, en wordt bijna zonder eenig vertoef voortgezet tot Rio-Janeiro in Brazilië. Een verblijf aldaar van bijna eene maand stelt den schrijver in staat, om vele berigten aangaande deze hoofdstad te leveren. Na Kaap Hoorn vrij spoedig te zijn omgevaren, bereikt het schip eene haven in de nabijheid der stad Conception in de republiek van Chili. Ook daar nemen de reizigers de gelegenheid waar, om zich met de natuurlijke en zedelijke gesteldheid des lands en van de inwoners bekend te maken. Van Chili wordt de reis voortgezet naar het, vooral sedert cook's verblijf aldaar, zoo vermaarde eiland O Tahaïti. Ook kotzebue voegt zijne stem bij de hulde, die door alle reizigers, die dit eiland bezochten, aan deszelfs bekoorlijkheid gegeven wordt, en het verhaal van het verblijf op O Tahaïti beslaat bijna een derde gedeelte van het eerste deel. Na O Tahaïti te hebben verlaten, bezoeken onze reizigers de, insgelijks in de Zuidzee gelegene, Zeemans-eilanden en de eilandketen van Radack, waar kotzebue, op het eiland Otdia, door de bewoners, met welke hij op eene vorige reis met het

[p. 589]

schip de Rurik reeds bekend geworden was, zeer vriendelijk ontvangen werd. Het verblijf aldaar was inderdaad eene aangename verpoozing van de vermoeijenissen en ontberingen der zeereis. Minder aangenaam was de overtogt naar het barre Kamschatka, waar echter het verblijf inviel in het zachtste jaargetijde, en daardoor aan de reizigers gelegenheid gaf, om het land in de nabijheid van Peter- en Paulshaven vrij naauwkeurig te leeren kennen, en nog veel belangrijks te voegen bij de vroegere beschrijving van Kamschatka door krusenstern. Van Kamschatka zeilden de reizigers naar den hoofdzetel der Russisch-Amerikaansche Compagnie Nieuw-Archangel, op het eiland Sitka, en deden van daar nog eenen togt naar Kalifornië en de Sandwich-eilanden. In dit gedeelte der reis worden uitvoerige berigten gegeven over de Russische handelplaatsen in Amerika, benevens eene schets van de oorspronkelijke bewoners dezer streek, de Aleuten en Kaluschen, de Spaansche Zendelingsposten en het Russische fort Ross, beide in Kalifornië. Belangrijk vooral is het medegedeelde aangaande den voortgang der beschaving op de Sandwich-eilanden, sedert de kennismaking der bewoners met de Europeanen. Zijnen terugtogt nam kotzebue door de Chinesche zee, langs de Philippijnsche eilanden, vertoefde nog te Manilla, bezocht St. Helena, en kwam, op den 10 Julij 1826, van zijne driejarige zeereis ter reede van Kroonstad terug.

Tot eene proeve van den inhoud van dit werk kiezen wij de beschrijving van het Staten-eiland. ‘Welk een kontrast met het heerlijke Brazilië! Daar zoude men zeggen, dat de natuur hare scheppingskracht in praal en verscheidenheid heeft uitgeput: hier smeet zij slechts eenige spaarzaam met mos begroeide rotsbrokken neder. Zelden acht de zon dit land, even gelijk het naast hetzelve gelegen Vuurland, een' enkelen harer stralen waardig. Een eeuwige neveldamp voegt zijne verderfelijke vochtigheid bij de koude, welke hier het gansche jaar door heerscht, zoodat op zijn best, even als in ons hooge Noorden, eenige onvolwassene boomen aan den voet der klippen gedijen. Alleen zeedieren met hun koud bloed bewonen deze barre kusten, en zeevogels omfladderen die. Anders bespeurt men er geen leven. De insekten zelfs versmaden dit klimaat. De mensch echter, dien men onder alle hemelstreken aantreft, is met zijn' trouwen medgezel, den hond, ook tot hiertoe doorgedron-

[p. 590]

gen. Doch ook hem is een milde zonnestraal voor de ontwikkeling zijner natuur eene behoefte. Hier is hij slechts een dier. Klein van gestalte en van eene morsige kopergele kleur, met zwart borstelig haar zonder baard, kommerlijk in huiden van zeedieren gewikkeld, bewoont hij zijne ellendige, uit losse met gedroogd gras bedekte takken opgeslagene hut, en stilt zijnen honger met doodgeslagene of ook wel gestorvene en half verrotte zeedieren, zonder de minste toebereiding. Door zijne domheid heeft hij het niet tot de allereenvoudigste uitvindingen gebragt, om zich tegen de ruwheid van zijn klimaat te beschutten, of zijn vreugdeloos aanzijn eenig gemak te verschaffen. De koude stremt hier de werking van den geest, en echter is deze zuidelijke breedte dezelfde als de noordelijke, waaronder mijn geliefd Esthland ligt, waar men genoegelijk leven kan, waar ik geboren werd, waar mij het hoogste geluk mijns levens in de gedaante eener bevallige vrouw ten deel viel, en waar ik, na het doorstaan van alle ongemakken, in de haven der vriendschap en der liefde hoop uit te rusten, tot dat ik de laatste reis zal moeten ondernemen, van waar men nimmer terugkeert.’

Uit deze proeve en het gegevene verslag van den inhoud zal onze lezer wel zelf reeds het besluit kunnen opmaken, dat het verhaal der reis aangenaam en belangrijk onderhoud moet verschaffen. Hier en daar hebben de berigten zoo veel avontuurlijks, dat men vrijheid heeft om te twijfelen, of de schrijver niet wat te veel aan zijne verbeelding heeft botgevierd, dan dat de lezer alles als letterlijk waar zou kunnen aannemen. Van dien aard is onder anderen het berigt aangaande de stichting der Engelsch-O Tahaïtische volkplanting op het eiland Pittcairn, hetwelk tamelijk romanesk luidt. Met regt mogen dan ook de voorstanders der Zendelinggenootschappen vorderen, dat men niet, op het getuigenis van kotzebue alleen, als bewezen zal aannemen de zware beschuldigingen, welke de schrijver inbrengt tegen de Engelsche Zendelingen, die de bewoners van O Tahaïti tot de aanneming van het Christendom hebben gebragt. Het zou te bejammeren zijn, dat zij, die, naar kotzebue's bekentenis zelve, door de verkondiging der leer van het Evangelie, deze eilanders teruggebragt hebben van derzelver teugellooze ontucht, bijgeloof en menschenoffers, schuldig zouden staan aan de wandaden, welke de schrijver hun ten laste legt. Ofschoon deze beschuldiging in vele opzigten blijken

[p. 591]

draagt van verregaande partijdigheid en zichzelve dikwijls wederlegt, wenschen wij, dat de eene of andere daartoe bevoegde pen zich zal verledigen, om voor ons lezend publiek dezelve te wederleggen. - Het dierkundig aanhangsel van Prof. eschholtz is, naar het ons voorkomt, zeer belangrijk voor de wetenschap. Twee afbeeldingen en twee aardrijkskundige kaarten versieren het werk. Voor zoo veel hetzelve niet alleen aangename lectuur verschaft, maar aanleiding geven kan, om de hier vermelde en beschrevene zaken nader te onderzoeken, verdient het werk aanbeveling, vooral aan de zoodanigen, die met een oordeel des onderscheids lezen, tot verrijking van hunne kennis aangaande de natuurlijke gesteldheid der aarde en den toestand van derzelver verschillende bewoners.