Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

[p. 578]

Iets over de Geneeskunde, tot nut en onderrigting van jonge Genees- en Heelmeesters, alsmede voor het algemeen, door W. Folkersma, Med. Doctor. Te Leeuwarden, bij H.C. Schetsberg. 1830. In kl. 8vo. X en 192 bl. f 1-20.

Zonderlinger boekje heeft Rec. in langen tijd niet in handen gekregen, dan dit Iets. Wij zouden den ons onbekenden Heere folkersma in vertrouwen aanraden, voortaan liever niets te schrijven. Een ervaren Practicus kan hij welligt wezen; om als Schrijver op te treden, ontbreekt het hem aan kennis, oordeel en talent.

Het boekje bestaat uit eene inleiding, twee afdeelingen en een aanhangsel. In de inleiding leeren wij, onder andere fraaije zaken, dat het wel waar is, dat de menschen niet alle in het leven kunnen en moeten blijven, hetwelk strijdig zijn zou met het Goddelijk plan, maar dat het tevens waar is, dat het de pligt is van den Geneesheer, voorzigtig, naauwkeurig en oplettend te zijn in de uitoefening van zijn beroep. ‘Laat ik dit nader aantoonen (zegt de Schrijver). Op de vraag: Wat is de pligt van een bekwaam en kundig Geneesheer, die geroepen wordt bij het ziekbed? antwoord ik: Vooreerst, te onderzoeken (!), of het een lijder is van het mannelijk of vrouwelijk geslacht,’ enz.

Het is bijkans onbegrijpelijk, hoe iemand, die als Geneesheer eene geletterde opvoeding genoten heeft, op dergelijke wijze schrijven kan. Doch vreemder nog is het, hoe hij als raadgever durft optreden voor zijne jonge ambtgenooten. Aan deze raadgevingen is de eerste afdeeling gewijd, welke handelt over de vraag: ‘Hoedanig behoort een Medicus (Geneesheer) te zijn?’ § 1. Een Geneesheer moet zijn een godsdienstig mensch (gaaf toegestaan, maar dit behoorde anders uiteen te zijn gezet); § 2. een Medicus behoort geen losbol of spotter met God en Godsdienst te zijn (dit is immers reeds be-

[p. 579]

wezen, als het gestelde in § 1 bewezen is); § 3. een Geneesheer moet niet bijgeloovig zijn; § 4. een Geneesheer moet zijn een wijsgeer [deze § beslaat het grootste gedeelte van het boekje (bl. 15-111), en behelst eene lijst der simplicia; de Schrijver kon voor dit alles veilig naar een handboek der materies medica verwezen hebben]; § 5. een Geneesheer moet zijn een geleerd en ervaren man. Hiertoe brengt de Schrijver dus niet de kennis der geneesmiddelen, want die zijn reeds in de voorafgaande § bij de wijsgeerte gebragt, maar het Latijn, de Fransche, Engelsche, Hoogduitsche en Italiaansche taal (dit is nog al veel), en, zoo men wil, ook een weinig Grieksch; vervolgens de ontleedkunde, waarvoor de Schrijver aanraadt de werken van verheijen, heister, palfijn, blankard; de physiologie, voor welke hij alleen boerhaave, haller en marherr noemt; de pathologie en de pharmacie; § 6. ook moet een Geneesheer de scheikunde verstaan, en hierover, zegt de Schrijver, kunnen met vrucht kastelein en ypeij gelezen worden; § 7. een Medicus behoort ook een kruidkundige te zijn. Hierop volgen nu in § 8. eenige vrij bekende zaken uit de semiotica voor jonge Geneesheeren, en § 9. eene opgave van de beste letterkundige hulpbronnen, welke men kan raadplegen, en waaruit men zeggen zou, dat de Schrijver reeds vóór 50 jaren den Doctoralen graad bekomen had, en sinds niet veel meer in de letterkundige wereld had rondgezien. Bij de physiologie b.v. wordt hier, behalve de reeds vroeger genoemde Schrijvers, alleen heymann genoemd; wij denken, dat de Schrijver den Heer heymans bedoelt, wiens physiologie, hoezeer veel nieuwer dan die van marherr, echter daarom de onderscheiding nog niet verdient, om, alléén uit de nieuwere boeken, bij eenen boerhaave, haller en marherr te worden aangehaald. Of leest de Schrijver alleen Latijn en Nederduitsch? Dit kan men immers, volgens hetgeen hij zelf van den Geneesheer eischt (zie § 5), niet verwachten! Hoe kunnen hem dan de

[p. 580]

namen van richerand, magendie, dumas onder de Franschen, of van autenrieth, rudolphi en anderen onder de Duitschers onbekend zijn? Voor het overige is het onmogelijk, het doel te gissen van deze onvolledige en oppervlakkige aanwijzingen. Rec. durft gerust beweren, dat niet één jong Geneesheer onze Hoogescholen verlaat, die alles, wat hier geleerd wordt, niet veel vollediger en beter op de Hoogeschool zal hebben leeren kennen. Dat de Schrijver weinig physiologische kennis heeft, zou niet moeijelijk zijn, uit eenige plaatsen aan te toonen.

De tweede afdeeling, van bl. 161-183, handelt over misbruiken, welke aan den kant des lijders veelal plaats hebben; achtereenvolgens spreekt de Schrijver hier van huismiddelen, onzindelijkheid, misbruik van sterken drank, verandering van Geneesheer, en verkeerde leefwijze. - Het aanhangsel is eindelijk eene soort van toepassing, waarin de Schrijver als van den kansel tot Geneesheeren, Heelmeesters, Vroedmeesters, Bakers (ja, Bakers!) spreekt. Is het boekje ook veelligt voor Bakers geschreven?